Talal ibn Abd Allah
Talal I ibn Abd Allah (arab. طلال بن عبد الله, Ṭalāl ibn ‘Abd Allāh) (ur. 26 lutego 1909 w Mekce, zm. 7 lipca 1972 w Stambule) – król Jordanii od 20 lipca 1951 do 10 sierpnia 1952.
| |
| |
| Król Jordanii | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo | |
| Żona | |
| Dzieci | |
| Odznaczenia | |
     _-_ribbon_bar.gif){kind=small} 
| |
Życiorys edytuj
Był najstarszym synem króla Jordanii Abd Allaha I z dynastii Haszymidów. Początkowo kształcił się pod kierunkiem prywatnych nauczycieli, następnie studiował w Królewskiej Akademii Wojskowej w Sandhurst, którą ukończył w 1929[1]. Po powrocie z Wielkiej Brytanii do Transjordanii nie objął żadnego stanowiska państwowego[1]. W latach 30. książę Talal zapadł na schizofrenię, zaczął również nadużywać alkoholu i zachowywać się agresywnie. Publicznie występował z krytyką brytyjskiej kontroli nad Transjordanią[1]. W latach 40. Talal strzelał w pałacu do żony, groził śmiercią swojemu nastoletniemu synowi. Po tym wydarzeniu został wysłany na leczenie do kliniki w Szwajcarii, a informacje o jego chorobie ukrywano przed społeczeństwem, które uważało Talala za potencjalnego reformatora[2]. W czasie II wojny światowej Abd Allah pozbawił chorego syna praw do tronu, następnie jednak zmienił decyzję[2].
20 lipca 1951 król Abd Allah został zamordowany w Jerozolimie. O sukcesji zdecydowała rada rodowa Haszymitów pod przewodnictwem regenta Iraku Abd al-Ilaha, z udziałem czołowych jordańskich polityków: Taufika Abu al-Hudy i Samira ar-Rifa’iego. Postanowiła ona, że Talal wróci do Ammanu i zostanie koronowany na króla, jednak abdykuje, gdy tylko jego syn Husajn ukończy edukację w Wielkiej Brytanii[2].
Król Jordanii edytuj
Po objęciu tronu Talal zainicjował opracowanie liberalnej konstytucji. Przy jej tworzeniu współpracował z premierem Taufikiem Abu al-Hudą, który z pragmatycznych względów współdziałał z królem, chociaż nie sympatyzował z liberalnymi ideami. Według nowej ustawy zasadniczej władzę miał sprawować rząd złożony z ministrów i odpowiedzialny przed parlamentem, nie przed królem. Król zachowywał natomiast kontrolę nad jordańską dyplomacją, policją, wojskiem i administracją. Konstytucja została ratyfikowana przez parlament 1 stycznia 1952[3][4].
Wiosną 1952 zdrowie Talala gwałtownie się pogorszyło. Król odmawiał leczenia, zachowywał się w kompromitujący sposób w sytuacjach publicznych. Równocześnie brak oficjalnych informacji o jego chorobie sprawił, że w społeczeństwie pojawiły się teorie spiskowe o tym, że konserwatywni politycy pragną pozbyć się liberalnego władcy[4]. Obowiązki króla przejęła utworzona przez rząd Abu al-Hudy Rada Tronowa, która bezskutecznie usiłowała przekonać Talala do abdykacji. Rada Tronowa zaczęła obawiać się, że niestabilną sytuację w kraju wykorzysta wojsko do przeprowadzenia przewrotu na wzór niedawnej rewolucji Wolnych Oficerów w Egipcie. Wówczas Taufik Abu al-Huda zgłosił w parlamencie wniosek o uznanie króla za niezdolnego do sprawowania obowiązków z powodu choroby, który został jednomyślnie przyjęty[4]. Resztę życia Talal spędził w sanatorium w dzielnicy Ortaköy w Stambule[4].
Rodzina edytuj
Był żonaty ze swoją kuzynką Zajn[1]. Para miała sześcioro dzieci:
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Robins P.: A History of Jordan. Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 75-77. ISBN 978-0-521-59117-1.
- ↑ a b c Wróblewski B.: Jordania. Warszawa: TRIO, 2011, s. 123-125. ISBN 978-83-7436-276-4.
- ↑ Wróblewski B.: Jordania. Warszawa: TRIO, 2011, s. 125-126. ISBN 978-83-7436-276-4.
- ↑ a b c d Robins P.: A History of Jordan. Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 80-82. ISBN 978-0-521-59117-1.
- ↑ Al-Hashimi Dynasty