Tamara (królowa Gruzji)

królowa Gruzji

Tamar, Tamara I Wielka (gruz. თამარ მეფე) z rodu Bagratydów (11601213) – królowa Gruzji od 1184.

Tamara I Wielka
Ilustracja
podpis
Królowa Gruzji
Okres

od 1184
do 1213

Poprzednik

Jerzy III

Następca

Jerzy IV

Dane biograficzne
Dynastia

Bagratydzi

Data urodzenia

1160

Data śmierci

1213

Ojciec

Jerzy III

Matka

Burudukan

Dzieci

Jerzy IV
Rusudan

Życiorys

edytuj

Była najstarszą córką króla Jerzego III i Burudukan, córki króla AlaniiKuddana. W 1178 jej ojciec ogłosił ją współwładczynią i następczynią tronu Gruzji. Kiedy zmarł w 1184, Tamara została samodzielnym królem (Tamar Mepe).

 
Fresk z monastyru Wardzia, przedstawia Tamarę
 
Portret królowej Tamary na banknocie 50 lari

W 1185 grupa gruzińskiej szlachty wybrała dla Tamary męża – księcia suzdalskiego Jurija Bogolubskiego (znanego w Gruzji jako Giorgi RusiJerzy Rusin). Tamara i Jerzy nie mieli potomstwa, a królowa szybko zniechęciła się do męża – prawdopodobnie z powodu jego zachowania[1]. Para rozwiodła się w 1187, a królowa sama wybrała dla siebie drugiego męża. Jej wybrankiem został książę Dawid Soslan z Osetii, potomek gruzińskiego rodu królewskiego Bagratydów. Ich ślub odbył się w 1188. Dawid Soslan nosił tytuł króla tylko nominalnie, Tamara nie dzieliła się z nim władzą (nazywano ją Królem królów i królową królowych).

 
Genealogia Dawida Soslana

Pierwszy mąż Tamary – Jerzy razem z potężną partią szlachty gruzińskiej w 1191 dwukrotnie próbował przejąć władzę w pałacu w Geguti[2] i dwukrotnie został pokonany.

Okres jej panowania uznawany jest za „złoty wiek” w historii Gruzji. Na dworze Tamary wychowywali się prawdopodobnie jej siostrzeńcy, wnuki cesarza Bizancjum Andronika I KomnenaAleksy i Dawid[3]. Tamara pomogła im w 1204 zająć Trapezunt i utworzyć na południowo-wschodnim wybrzeżu Morza Czarnego Cesarstwo Trapezuntu. Królowa zmarła w 1213 i według legend została pochowana w sekretnym miejscu w monastyrze Gelati, niedaleko Kutaisi, w zachodniej Gruzji. Historycy gruzińscy twierdzą, że pochowano ją w jednej w nisz klasztoru.

Jest świętą prawosławną[4].

Potomstwo

edytuj

Miała kilkoro dzieci, ale tylko dwoje przeżyło dzieciństwo:

Przypisy

edytuj
  1. Niektóre źródła mówią o uprawianej przez niego sodomii, inne także o zoofilii i nekrofilii. Z osobą Jerzego związany jest skandal (sprawa pojawiła się na obradach parlamentu gruzińskiego) w związku z opowiadającym o nim opowiadaniu Pierwyj Russkij Łaszy Bugadzego.
  2. Restoration works give new life to medieval Geguti Palace ruins [online], Agenda.ge [dostęp 2023-04-10].
  3. Za Georgiem Ostrogorskim, Dzieje Bizancjum, przekład pod red. Haliny Evert-Kappasowej PWN Warszawa 1968
  4. Święta Królowa [online], Przegląd Prawosławny, 1 lipca 2020 [dostęp 2021-03-03] (pol.).