Tarczenice[1][2], splewki[2] (Branchiura) – gromada[3][2][1] lub podgromada[4][5][6] skorupiaków, obejmująca wyłącznie skórne pasożyty kręgowców wodnych: ryb słodkowodnych i morskich, kijanek i aksolotli[1].

Tarczenice
Branchiura
Thorell, 1864
Ilustracja
Argulus sp. na cierniku
Ilustracja
Argulus coregoni, widok od spodu
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

skorupiaki

Gromada

tarczenice

Rząd

Arguloida
Yamaguti, 1963

Nadrodzina

Arguloidea
Yamaguti, 1963

Rodzina

Argulidae
Leach, 1819

Charakteryzują się grzbietowo-brzusznym spłaszczeniem ciała. Segmentacja ciała zatarta w wyniku zrośnięcia się ze sobą poszczególnych członów. Głowa zrośnięta z tułowiem w głowotułów. Ciało pokryte jest dużym tarczowatym karapaksem. Tarcza ta pokrywa nie tylko segmenty głowowe, ale również tułowiowe. Do tyłu poza pancerz wystają dwa płaty odwłoka. Tarczenice mają dwie pary anten. Szczęki I pary są przekształcone w przyssawki tylko u splewek. Żuwaczki są w rurce gębowej. Na tułowiu są 4 pary dwugałęzistych odnóży pływnych. Po bokach pancerza wydłużone pola oddechowe. Oczy złożone z 30–70 omatidów. W rozwoju występują postacie larwalne nauplius i kopepodit.

Systematyka edytuj

Martin i Davies w 2001 oraz Ahyong i inni w 2011 zaliczyli tarczenice do Maxillopoda w randze podgromady[4][5]. Wielu autorów polskich traktuje je jako niezależną gromadę[1][2][3]. Analiza filogenetyczna Oakleya i innych z 2013 wskazuje na polifiletyzm Maxillopoda. Według niej tarczenice wraz z wąsoraczkami, małżoraczkamii wrzęchami tworzą klad Oligostraca. W obrębie niego tarczenice wraz z wąsoraczkami i wrzęchami mogą tworzyć grupę Ichthyostraca, choć ta uzyskała już słabsze wsparcie we wspomnianej analizie[7]. W bazie WoRMS (2016) tarczenice mają rangę podgromady w gromadzie Ichthyostraca i nadgromadzie Oligostraca[6].

Niezależnie od przyjętego systemu do tarczenic zalicza się tylko monotypowy rząd Arguloida i monotypową rodzinę Argulidae[4][6], która obejmuje około 175 gatunków[1], sklasyfikowanych w 4 rodzajach[6]:

Przypisy edytuj

  1. a b c d e Gromada: tarczenice — Branchiura. W: Zoologia: Stawonogi. Szczękoczułkopodobne, skorupiaki. T. 2, cz. 1.. Czesław Błaszak (red. nauk.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-16568-0.
  2. a b c d Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 444.
  3. a b Karol Komosińsk: Podtyp: skorupiaki (skrzelodyszne) Crustacea (Branchiata). W: Alicja Boroń, Jolanta Szlachciak: Różnorodność i taksonomia zwierząt Tom 1. Charakterystyka i systematyka zwierząt. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, 2013.
  4. a b c Shane T. Ahyong i inni, Subphylum Crustacea Brünnich, 1772, [w:] Z.-Q. Zhang (red.), Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, grudzień 2011, s. 165–191.
  5. a b Joel W. Martin, George E. Davis: An Updated Classification of the Recent Crustacea. Natural History Museum of Los Angeles County, 2001. [dostęp 2016-04-03].
  6. a b c d Mystacocarida. [w:] World Register of Marine Species [on-line]. [dostęp 2016-04-03].
  7. Todd H. Oakley, Joanna M. Wolfe, Annie R. Lindgren, Alexander K. Zaharoff. Phylotranscriptomics to Bring the Understudied into the Fold: Monophyletic Ostracoda, Fossil Placement, and Pancrustacean Phylogeny. „Mol. Biol. Evol.”. 30 (1), s. 215-233, 2013. DOI: 10.1093/molbev/mss216. 

Bibliografia edytuj

  • Grzimek B., Grzimek's Animal Life Encyclopedia, Second Edition Volume 2: Protostomes, Michael Hutchins, Sean F. Craig, Dennis A. Thoney, and Neil Schlager. Farmington Hills, Ml: Gale Group, 2003, str 289-293
  • Prost M., Choroby ryb, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1989, str. 302
  • Stefański W., Parazytologia weterynaryjna tom II, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1970, str. 20-23