Tarczowcowate[2], jaszczurki tarczowate (Gerrhosauridae) – rodzina jaszczurek z nadrodziny Scincomorpha w rzędzie łuskonośnych (Squamata). Obejmuje prawie 40 gatunków zgrupowanych w dwóch podrodzinach i 7 rodzajach[3][4][5]. Dawniej często zaliczana jako podrodzina Gerrhosaurinae do szyszkowcowatych (Cordylidae)[5][6].

Tarczowcowate
Gerrhosauridae
Fitzinger, 1843[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – tarczowiec ryjący (Broadleysaurus major)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Gromada

zauropsydy

Rząd

łuskonośne

Nadrodzina

Scincomorpha

Rodzina

tarczowcowate

Typ nomenklatoryczny

Gerrhosaurus Wiegmann, 1828

Synonimy
  • Gerrhosauri Fitzinger, 1843[1]
  • Gerrhosaurinae Fitzinger, 1843
Podrodziny

2 podrodziny – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania edytuj

Afryka Subsaharyjska wraz z Madagaskarem[5].

Charakterystyka edytuj

Długość bez ogona od 5–7 cm u Cordylosaurus i Tetradactylus do 30 cm (Matobosaurus validus), maksymalna długość całkowita do 70 cm. Charakterystyczną cechą tej rodziny jest występowanie na głowie dużej rogowej tarczki zrośniętej z czaszką. Ubarwione na ogół kolorowo. Ogon długi podlegający autotomii. Język pokryty łuskowatymi brodawkami. Na ciele wzdłużne boczne fałdy skórne od karku do nasady tylnych kończyn. Łuski grube bez kolców ułożone w regularne poprzeczne pierścienie podobnie jak jaszczurki pierścieniowate, tworzą rodzaj sztywnego pancerza. Niektóre gatunki mają zredukowaną liczbę palców. Jeden gatunek nie ma w ogóle przednich kończyn.

Ekologia edytuj

Zamieszkują sawanny, tereny krzewiaste, obrzeża wilgotnych lasów tropikalnych. Są owadożerne, nieliczne gatunki są wszystkożerne. Prowadzą naziemny tryb życia, niektóre wygrzebują sobie w ziemi kryjówki. Są jajorodne, w złożeniu 2–6 jaj.

Systematyka edytuj

Do rodziny należą następujące podrodziny[3][4]:

Przypisy edytuj

  1. a b L.J.F.J. Fitzinger: Systema reptilium. Fasciculus primus, Amblyglossae. Vindobonae: Braumüller et Seidel, 1843, s. 21. (łac.).
  2. Praca zbiorowa: Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 383. ISBN 83-01-14344-4.
  3. a b P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Gerrhosaurinae. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-25]. (ang.).
  4. a b P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Zonosaurinae. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-25]. (ang.).
  5. a b c R. Midtgaard, Family Gerrhosauridae, [w:] RepFocus [online] [dostęp 2024-01-25] (ang.).
  6. Hanna Dobrowolska: Gady. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981. ISBN 83-01-00957-8.

Bibliografia edytuj