Tarczyk łopianowy

Tarczyk łopianowy
	Cassida vibex
	Linnaeus, 1767
	; Imago
	; Forma barwna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Rodzina	stonkowate
Podrodzina	tarczykowate
Plemię	Cassidini
Rodzaj	Cassida
Podrodzaj	Cassida s.str.
Gatunek	tarczyk łopianowy
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tarczyk łopianowy^[1] (Cassida vibex) – gatunek chrząszcza z rodziny stonkowatych i podrodziny tarczykowatych. Zamieszkuje Eurazję, od Półwyspu Iberyjskiego po wschodnią Syberię i Chiny. Żeruje na różnych przedstawicielach astrowatych.

Taksonomia edytuj

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1767 roku przez Karola Linneusza^[2].

Morfologia edytuj

Widok od spodu; widoczne ubarwienie odnóży odróżniające od C. pannonica

Larwa

Poczwarka

Chrząszcz o ciele długości od 5,5 do 7 mm. Grzbietowa strona ciała ma tło zielone lub żółtawe, przeciętnie ciemniejsze i słabiej połyskujące niż u bardzo podobnego C. pannonica. Na przedpleczu najczęściej obecny jest brunatnawy wzór złożony z trzech rozmytych plam lub smużek. Wzór na pokrywach jest brunatnoczerwony u żywych osobników, natomiast przechodzi w kolor brunatny lub czarniawy u martwych okazów wysuszonych; obejmuje on smugę wzdłuż szwu rozszerzającą się przy tarczce, a zwykle także parę drobnych plamek w pobliżu środka pokryw. Deseń jest zwykle bardziej rozległy niż u C. pannonica. Brzegi przedplecza i pokryw są rozpłaszczone. Na bocznych brzegach pokryw brak jest wałeczkowatych nabrzmiałości. W widoku bocznym wyraźnie widać na pokrywach krótkie, sterczące, niezbyt gęste owłosienie o białym kolorze. Odnóża są w większej części jasne, jednak uda są jasne tylko przy stawie kolanowym, a w pozostałej części czarne, co odróżnia tarczyka łopianowego od C. pannonica, u którego to uda są jasne z przyciemnionymi nasadami. Stopy mają rozchylone, pozbawione ząbków przy nasadach pazurki wystające poza wieńce szczecinek na trzecich członach^[3].

Ekologia i występowanie edytuj

Zarówno osobniki dorosłe jak i larwy tego tarczyka są fitofagami żerującymi na roślinach z rodziny astrowatych^[3]^[4]. Stwierdzono ich żerowanie na: chabrze driakiewniku, chabrze miękkowłosym, łopianie gajowym, łopianie mniejszym, łopianie pajęczynowatym, łopianie większym, oście nastroszonym, ostrożniu błotnym, ostrożniu lancetowatym, ostrożniu łąkowym, ostrożniu polnym, ostrożniu warzywnym i wrotyczu pospolitym^[5].

Gatunek palearktyczny o rozsiedleniu euroazjatyckim^[6]. W Europie znany jest z Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Monako, Belgii, Luksemburga, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Słowenii, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji, Rosji i Turcji^[2]. Jego północna granica zasięgu na tym kontynencie przebiega przez południową część Półwyspu Fennoskandzkiego i Karelię^[4]. W Azji znany jest z zachodniej i wschodniej Syberii^[3]^[4], azjatyckiej części Turcji (prowincje Ankara, Antalya, Bartın, Bolu, Çankırı, Çorum, Isparta, İzmir, Kastamonu, Kayseri, Mersin, Nevşehir, Niğde oraz Samsun), Kazachstanu, Mongolii i Chin^[6]. W Polsce występuje w całym kraju oprócz wysokich partii gór^[4].

Przypisy edytuj

↑ Grzegorz Bobrowicz: Tarczyk. [w:] Szepty Przyrody. Słownik przyrodniczy [on-line]. 1990-2020. [dostęp 2020-12-07].
↑ ^a ^b Cassida (Cassida) vibex Linnaeus, 1767. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2020-12-07].
↑ ^a ^b ^c Andrzej Warchałowski: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze — Coleoptera. Zeszyt 94c Stonkowate — Chrysomelidae. Podrodziny: Halticinae, Hispinae i Cassidinae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1978.
↑ ^a ^b ^c ^d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Stonkowate – Chrysomelidae, część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (17), 1991.
↑ Sanda Maican, Rodica Serafim. Catalogue of Cassidinae (Coleoptera: Chrysomelidae) from the New Leaf Beetles Collection from “Grigore Antipa” National Museum of Natural History (Bucharest) (Part II). „Travaux du Muséum National d’Histoire Naturelle “Grigore Antipa"Antipa””. 60 (2), s. 477–494, 2017. DOI: 10.1515/travmu-2017-0011.
↑ ^a ^b Neslihan Bal, Didem Coral Şahin, Hüseyin Özdikmen. Leaf-mining and Tortoise Beetles of Çankiri and Kayseri Provinces in Turkey with New Records (Chrysomelidae: Hispinae and Cassidinae). „Munis Entomology and Zoology Journal”. 13 (2), s. 409-420, 2018.

[Bobrowicz-1] Grzegorz Bobrowicz: Tarczyk. [w:] Szepty Przyrody. Słownik przyrodniczy [on-line]. 1990-2020. [dostęp 2020-12-07].

[fe-2] Cassida (Cassida) vibex Linnaeus, 1767. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2020-12-07].

[Warchalowski-3] Andrzej Warchałowski: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XIX Chrząszcze — Coleoptera. Zeszyt 94c Stonkowate — Chrysomelidae. Podrodziny: Halticinae, Hispinae i Cassidinae. Warszawa: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, PWN, 1978.

[Burakowskietal-4] B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Stonkowate – Chrysomelidae, część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (17), 1991.

[ms-5] Sanda Maican, Rodica Serafim. Catalogue of Cassidinae (Coleoptera: Chrysomelidae) from the New Leaf Beetles Collection from “Grigore Antipa” National Museum of Natural History (Bucharest) (Part II). „Travaux du Muséum National d’Histoire Naturelle “Grigore Antipa"Antipa””. 60 (2), s. 477–494, 2017. DOI: 10.1515/travmu-2017-0011.

[bso-6] Neslihan Bal, Didem Coral Şahin, Hüseyin Özdikmen. Leaf-mining and Tortoise Beetles of Çankiri and Kayseri Provinces in Turkey with New Records (Chrysomelidae: Hispinae and Cassidinae). „Munis Entomology and Zoology Journal”. 13 (2), s. 409-420, 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]