Teatr Polski w Poznaniu

teatr w Poznaniu

Teatr Polski w Poznaniuteatr dramatyczny działający w centrum Poznania od 1875 roku.

Teatr Polski w Poznaniu
Ilustracja
Teatr Polski w Poznaniu
Typ teatru

teatr dramatyczny

Kierownictwo
artystyczne

Maciej Nowak
(od 2015 roku)

Data powstania

1875 rok

Państwo

 Polska

Lokalizacja

Poznań

Strona internetowa
Budynek Teatru Polskiego w Poznaniu
Symbol zabytku nr rej. A-20 z 18 kwietnia 1958
Ilustracja
gmach teatru przed 1907
Państwo

 Polska

Miejscowość

Poznań

Adres

ul. 27 Grudnia 8/10

Architekt

Stanisław Hebanowski

Rozpoczęcie budowy

1873

Ukończenie budowy

1875

Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „Budynek Teatru Polskiego w Poznaniu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Budynek Teatru Polskiego w Poznaniu”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Budynek Teatru Polskiego w Poznaniu”
Ziemia52°24′30,85″N 16°55′25,19″E/52,408569 16,923664
Strona internetowa
Scena z "Wiele hałasu o nic" z Teatru Polskiego w Poznaniu, 1947

Historia edytuj

Lata 1875-1914 edytuj

Zbudowany w latach 1873–1875 po długoletnich staraniach na uzyskanie zgody rządu pruskiego, według projektu Stanisława Hebanowskiego. Teatr Polski w Poznaniu miał początkowo charakter Sceny Narodowej pod pruskim zaborem. Obecnie jest teatrem miejskim[1]. Gmach w stylu włoskiego renesansu. Budynek stanął na podwórzu kamienicy w Poznaniu przy ul. 27 Grudnia (wówczas ul. Berlińska). Dziś jest widoczny, ponieważ kamienica frontowa została zburzona (co jest krytykowane, gdyż jego projekt przewidywał umiejscowienie przy zamkniętym dziedzińcu)[2]. Początkowo pełna nazwa teatru brzmiała Teatr Polski w ogrodzie Potockiego w Poznaniu dla upamiętnienia jednego z darczyńców – Bolesława hrabiego Potockiego, który przekazał swój ogród na rzecz spółki budującej teatr. Pieniądze uzyskane z jego sprzedaży przekazano na zakup parceli pod budowę. Budowa została sfinansowana ze składek społecznych (świadczy o tym napis "Naród Sobie"). Teatr pełnił ważną funkcję w zachowaniu polskości, będąc stałą sceną, na której wystawiano w języku polskim, od 1925 roku obowiązuje skrócona nazwa – Teatr Polski w Poznaniu. Uroczyste otwarcie teatru z udziałem licznie zgromadzonej widowni, nastąpiło o godzinie 19 w dniu 21 czerwca 1875 roku a otwarcia i krótkiej przemowy, dokonał Prezes Honorowy, Adolf Bonifacy Bniński. "Po małej przerwie rozpoczęło się widowisko sceniczne: Wąsy i peruka Józefa Korzeniowskiego, wykonane siłami amatorskiem i zakończone żywym obrazem, przedstawiającym Obronę Trembowli"[3].

"25 września 1875 roku ma miejsce uroczysta inauguracja stałej sceny zawodowej spektaklem Zemsty Fredry; okolicznościowy prolog napisał Józef Kościelski, zagrano też jeden z polonezów Chopina i specjalną kompozycję Henryka Jareckiego; dyrekcję na dwa sezony objęli dwaj aktorzy galicyjscy: Karol Doroszyński ze Lwowa i [Władysław Terenkoczy] z Krakowa[4]; po ustąpieniu Terenkoczego Doroszyński prowadził teatr do 1881 roku[5]" – prof. Dobrochna Ratajczakowa "Teatr Polski w Ogrodzie Potockiego".

Pierwszy sezon teatralny zaplanowano z myślą o widzach z warstwy ziemiaństwa i inteligencji. Kolejne jednak przygotowywano już myśląc o potrzebach największej publiczności – ubogiego mieszczaństwa. Teatr Polski stał się „teatrem ludowym”, grając polskie komedie kontuszowe, moralizatorskie wodewile oraz wystawiając sceny z historii ojczyzny. Taki charakter teatru zachował się do początku wieku XX. Do czasu wybuchu I wojny światowej program skupiał się na widowni mieszczańskiej.

Lata dwudzieste i okres powojenny edytuj

W okresie dwudziestolecia międzywojennego teatr, pod kierownictwem Bolesława Szczurkiewicza, z powodzeniem rywalizował z Teatrem Nowym i innymi poznańskimi scenami[6]. W 1929 (na PeWuKę) gmach zmodernizowano i dobudowano przedsionek wejściowy z kasami (autorem projektu był Stefan Cybichowski)[7].

Gmach ocalał w czasie II wojny światowej i teatr wznowił swoją działalność w kwietniu 1945 roku. Inauguracja pierwszego po okupacji niemieckiej sezonu nastąpiła 27 kwietnia 1945 (piątek), kiedy to zagrano sztukę Uciekła mi przepióreczka autorstwa Stefana Żeromskiego w reżyserii zbiorowej. Zagrali m.in. Aleksander Dzwonkowski, Józef Kostecki i Zygmunt Noskowski. Aktorzy występowali w większości we własnych ubraniach. Na widowni zasiedli m.in. Feliks Widy-Wirski i Feliks Maciejewski. Odśpiewano też hymny – polski i radziecki[8]. W powojennych latach scena Teatru Polskiego była jedną z najciekawszych w Polsce. Nawiązano współpracę ze scenografami: Janem Kosińskim, Andrzejem Cybulskim i Andrzejem Stopką. W czasach powszechnego socrealizmu we wszelkich dziedzinach życia, za sprawą Wilama Horzycy kierującego sceną w latach 1948-1951, mówiło się o Teatrze Polskim, że to jedno z nielicznych miejsc, w którym uprawia się prawdziwy teatr.

Filią poznańskiego Teatru Polskiego był Teatr im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim (w latach 1948–1960[9]) oraz Teatr Nowy w Poznaniu (w latach 1962-1972[10]).

Sceny edytuj

  • Duża Scena
  • Malarnia – scena kameralna teatru otwarta w połowie lat 80. XX wieku, mieści ponad 100 osób.
  • Galeria – scena przeznaczona jest przede wszystkim na prezentacje małoobsadowych spektakli, współczesnej, najnowszej dramaturgii, a także czytań scenicznych w ramach projektu „Nowe stulecie – nowe dramaty”. Widownia Galerii mieści 40 osób.
  • Piwnica pod Sceną – przestrzeń otwarta pod kierownictwem artystycznym Macieja Nowaka (2015)[11][12].

Projekty teatralne edytuj

  • Europejskie Spotkania Teatralne „Bliscy Nieznajomi” – pierwszy w Poznaniu międzynarodowy festiwal teatrów repertuarowych, którego tematyczna formuła jest głosem w dyskusji na temat aktualnych problemów z zakresu historii, kultury i wzajemnych relacji między narodami Europy.
  • Ogólnopolski Konkurs Polskiej Dramaturgii Współczesnej „Metafory Rzeczywistości” – ideą konkursu jest połączenie oryginalnej twórczości dramaturgicznej z praktyczną realizacją teatralną. Po każdej edycji konkursu jeden z finałowych tekstów zostaje wystawiony w Teatrze Polskim w następnym sezonie.
  • Nowe stulecie – nowe dramaty – składają się na nie cykliczne spotkania poświęcone współczesnej dramaturgii europejskiej. W ramach spotkań organizowane są próby czytane tekstów dramaturgów uznanych w swoich rodzinnych krajach i za granicą. Często dramaty, które przybliża widzom Teatr Polski w Poznaniu, są pierwszą prezentacją w języku polskim. Publiczność ma również okazję porozmawiać z autorami lub tłumaczami prezentowanych sztuk.
  • Dawne dramaty – nowe czytania – którego celem jest ukazanie klasyki w nowym świetle, odczytanie jej poprzez doświadczenia i sposób widzenia współczesnego świata przez młodych reżyserów.

Kierownictwo artystyczne Teatru Polskiego edytuj

Dyrektorzy edytuj

XIX wiek edytuj

XX wiek edytuj

XXI wiek edytuj

Wicedyrektorzy edytuj

XIX wiek edytuj

XX wiek edytuj

XXI wiek edytuj

Zespół artystyczny Teatru Polskiego edytuj

Aktorzy (sezon 2019/2020) Aktorzy współpracujący (sezon 2019/2020) Byli aktorzy

Przypisy edytuj

  1. Paweł Szkotak dyrektorem Teatru Polskiego [dostęp 2016-07-26] [zarchiwizowane z adresu 2015-04-30].
  2. Jerzy Borwiński: Chciałbym powrotu kamienicy przed Teatrem Polskim. Wyborcza.pl Poznań, 2015-04-13. [dostęp 2016-02-04].
  3. Czesław Kędzierski, Teatr Polski w Ogrodzie Potockiego 1875-1925.
  4. Władysław Terenkoczy, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [online] [dostęp 2023-07-09].
  5. MDAsystems.pl, Teatr Polski w Poznaniu - Historia, teatr-polski.pl [dostęp 2016-07-26] [zarchiwizowane z adresu 2012-12-13].
  6. Monika Nawrocka-Theus, Pierwsze lata wolności w Teatrze Polskim w Poznaniu (1918-1924), 2016, ISSN 2391-890X [dostęp 2022-02-02].
  7. Władysław Czarnecki, Tak kiedyś w Poznaniu projektowano i budowano (fragmenty wspomnień), w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1993, s.139, ISSN 0137-3552
  8. Tadeusz Świtała, Poznań 1945. Kronika Wydarzeń, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1986, s. 158-159, ISBN 83-210-0607-8, OCLC 830203088.
  9. Teatr im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim | Miejsce | Culture.pl [dostęp 2016-07-26].
  10. Teatr Nowy (filia Teatru Polskiego), [w:] Encyklopedia teatru polskiego (teatry i zespoły teatralne). [online] [dostęp 2016-07-26].
  11. Sceny | Teatr Polski w Poznaniu, „Teatr Polski w Poznaniu” [dostęp 2016-11-01] (pol.).
  12. EXTRAVAGANZA o miłości | Teatr Polski w Poznaniu, „Teatr Polski w Poznaniu” [dostęp 2016-11-01] (pol.).
  13. Czy To Jest Fair?, gazetapl [dostęp 2020-04-16] (pol.).
  14. W Polskim P.o., gazetapl [dostęp 2020-04-16] (pol.).
  15. Dyrektorzy, gazetapl [dostęp 2020-04-16] (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj