Technicolor

proces obróbki materiału światłoczułego

Technicolor – wczesny proces obróbki materiału światłoczułego dający w efekcie naturalny obraz kolorowy, stosowany w hollywoodzkich filmach od 1922 roku przez około 30 lat. Technika ta zapoczątkowana została przez firmę Technicolor Motion Picture Corporation z Bostonu w roku 1914[1]. Znany i doceniany za intensywność i nasycenie kolorów, wykorzystywany był głównie przy produkcji musicali (jak np. Deszczowa piosenka, Mężczyźni wolą blondynki czy Czarnoksiężnik z Oz), filmów kostiumowych (Przygody Robin Hooda) i animowanych (Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków).

Marilyn Monroe w filmie Mężczyźni wolą blondynki, nakręconym w 1953 roku w Technicolorze

Technicolor powstawał z trzech czarno-białych negatywów naświetlanych przez system kolorowych (zielony, czerwony i niebieski) filtrów (tzw. IV proces z 1932)[2]. Jego przewagą nad wcześniejszymi metodami przedstawiania koloru była możliwość wyświetlania na standardowych projektorach oraz ekonomiczna zależność prędkości i jakości uzyskania filmu. Obecnie uznaje się, że system Technicolor doskonale archiwizuje kolorowy materiał światłoczuły.

Technicolor był najdroższą technologią w historii kinematografii z powodu konieczności używania wielkich i nieporęcznych kamer naświetlających trzy taśmy filmowe jednocześnie, ze względu na konieczność używania bardzo mocnego sztucznego oświetlenia na planie filmowym i z powodu kosztownego i długotrwałego procesu produkcji barwnej taśmy filmowej do projekcji kinowej na podstawie naświetlonych już trzech taśm. Same kamery były tak kosztowne i skomplikowane w obsłudze, że twórcy filmowi mogli je tylko wynajmować wraz ze sztabem specjalistów od filmowania w kolorze.

Po raz pierwszy film w dwukolorowym Technicolorze (tzw. I proces) nakręcono w 1917 roku i był to komediodramat The Gulf Between jako eksperyment, który ujawnił wady tego procesu[3]. Po udoskonaleniu metody (tzw. II proces) pierwszym w historii znanym filmem kolorowym w dwukolorowym Technicolorze jest dramat Toll of the Sea z 1922 roku, natomiast pierwszym w historii kina filmem kolorowym z naturalnymi barwami stosowanymi do dzisiaj, umożliwiającym projekcję bez redukcji kolorów, jest musical Kot i skrzypce z 1934 roku zrealizowany w technologii tzw. trójtaśmowej Technicolor (tzw. IV proces z 1932 rejestruje wszystkie trzy kolory)[2], aczkolwiek sama sekwencja barwna w tym pełnometrażowym 88 minutowym filmie trwa tylko 4 minuty[4].

Czołówka kreskówki Walta Disneya Kaczor Donald zrealizowanej w Technicolorze. Wiele kreskówek amerykańskich lat 30. i 40. wyprodukowano w tej technice.

Pierwszy pełnometrażowy film kolorowy w Technicolorze (tzw. IV proces) to dramat historyczny Becky Sharp z 1935 roku[5].

W 1937 roku powstał pełnometrażowy amerykański kolorowy i dźwiękowy film fabularny zaliczany do komedii pod tytułem Nothing Sacred. Ten nowatorski film, gdzie wszystkie sceny zarówno statyczne, jak i dynamiczne, wewnątrz, jak i na zewnątrz sfilmowano w kolorze i jako jeden z pierwszych filmów barwnych zrekonstruowano cyfrowo w 1999 roku w wysokiej rozdzielczości i zgodnie z prawem udostępniono za darmo w domenie publicznej w internecie. Film zalicza się do nielicznych przeprowadzonych rekonstrukcji cyfrowych przedwojennych filmów barwnych.

Jeden z pierwszych polskich filmów kolorowych nakręcił w 1937 roku inżynier Tadeusz Jankowski[6]. To film dokumentalny 10 minutowy na taśmie marki Agfa pod tytułem Wesele księżackie w Złakowie Borowym przedstawiający tańce łowickie na wsi. Dzieło zostało pokazane i nagrodzone na Wystawie Światowej w Paryżu w 1937 r. Film zachował się w zbiorach warszawskiego Muzeum Etnograficznego. Tuż przed II wojną światową w 1938 roku polski reżyser Romuald Gantkowski wraz z Ewą Curie nakręcili na taśmie marki Kodak 37 minutowy kolorowy film dźwiękowy The land of my mother na temat Polski, jej miast, historii i kultury. Film został pokazany i nagrodzony na Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 r. Dzieło zachowało się do dzisiejszych czasów.

Pierwszy fabularny film kolorowy w historii Polski to Przygoda na Mariensztacie z 1953 roku nakręcony na radzieckiej taśmie Sowkolor wzorowanej na niemieckiej taśmie Agfacolor wynalezionej w 1936 r[7].

Ostatni film nakręcony w technologii Technicolor to Foxfire z 1955 roku. Później w kinematografii na całym świecie używano już tylko pojedynczej kolorowej taśmy filmowej Kodak Kodachrome wynalezionej w 1935 roku, a używanej wcześniej głównie w fotografii.

Pierwszy film w kolorze edytuj

Najstarszą znaną technologię wytwarzania barwnych filmów małoobrazkowych stworzył już w 1899 roku polski wynalazca Jan Szczepanik zwany „galicyjskim Edisonem”[8]. Polski wynalazca użył w niej czarno-białego filmu oraz trzech filtrów w kolorach czerwonym, zielonym oraz niebieskim. Szczepanik nakręcał tą metodą filmy i dokonywał ich prezentacji podczas demonstracji wynalazku w Niemczech oraz Szwajcarii[9]. System został dopracowany w latach 1918–1925 i był wysoko ceniony za bliskie realizmowi oddawanie kolorów. Technika ta została wykorzystana później z zastosowaniem filmu do fotografii przez znane firmy Kodak (1928) oraz Agfa (1932)[9].

 
Klatka z odnalezionego filmu autorstwa Edwarda Raymonda Turnera (1902)

W 2012 roku, w Narodowym Muzeum Mediów w Bradford w Wielkiej Brytanii odnaleziono najstarszy na świecie kolorowy film, pochodzący z 1902 roku. Nakręcił go Edward Raymond Turner z Londynu. Film przedstawia dzieci Turnera, bawiące się w ogrodzie ich domu w Hounslow. Urządzenie, za pomocą którego film jest kolorowy, Turner opatentował już w marcu 1899 roku, a rolka filmu ma bardzo niestandardowy format, nieco ponad 38 mm[10]. Technika, którą zastosował Turner, była bardzo pracochłonna, polegała na przepuszczeniu pojedynczej klatki filmowej tylko przez jeden z trzech filtrów (który każdy był w innym kolorze – zielony, niebieski i czerwony), na przemian, tak, że każda z klatek zawierała tylko 1/3 informacji o kolorze filmu[11].

Przypisy edytuj

  1. Technicolor Motion Picture Corporation https://collection.sciencemuseumgroup.org.uk/people/cp122006/technicolor-motion-picture-corporation.
  2. a b Timeline of Historical Film Colors by Barbara Flueckiger 2012 https://filmcolors.org/timeline-entry/1301/.
  3. A century ago, the first Technicolor film was a total disaster 09.09.2017 https://www.cnet.com/culture/entertainment/technicolor-100-years-the-gulf-between/.
  4. „A Cultural History of Color in the Modern Age” Anders Steinvall Bloomsbury Academic 2022.
  5. UCLA Library 2022 https://cinema.ucla.edu/restoration/becky-sharp-restoration.
  6. Noc Muzeów pod hasłem „Wokół filmu” sobota 19 maja 2012 r., godz. 17.00 – 24.00. Muzeum w Łowiczu, 2012-05-19. [dostęp 2013-08-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-03)]. Cytat: Wśród przygotowanych filmów zaprezentowany zostanie jeden z pierwszych filmów kolorowych w historii Polski „Wesele Księżackie w Złakowie” z 1937 roku autorstwa inżyniera Tadeusza Jankowskiego (1898-1972)
  7. „Przygoda na Mariensztacie”. Jak polskie kino nabrało radzieckich kolorów 21.01.2022 https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2440630,Przygoda-na-Mariensztacie-Jak-polskie-kino-nabralo-radzieckich-kolorow.
  8. Maciej Iłowiecki, Dzieje nauki polskiej, Warszawa: wyd. Interpress, 1981, s. 201, ISBN 83-223-1876-6, OCLC 830296583.
  9. a b Bolesław Orłowski: Nie tylko szablą i piórem. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1985, s. 219. ISBN 83-206-0509-1.
  10. Przełomowe odkrycie! Oto najstarszy kolorowy film świata.
  11. World’s oldest color film footage discovered in museum archive.