Tilapia złota

gatunek ryby z rodziny pielęgnicowatych

Tilapia złota[8] (Oreochromis aureus) – gatunek słodkowodnej ryby z rodziny pielęgnicowatych (Cichlidae).

Tilapia złota
Oreochromis aureus[1]
(Steindachner, 1864)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

okoniokształtne

Rodzina

pielęgnicowate

Podrodzina

Pseudocrenilabrinae

Plemię

Tilapiini

Rodzaj

Oreochromis

Gatunek

tilapia złota

Synonimy
  • Chromis aureus Steindachner, 1864[2]
  • Tilapia aurea (Steindachner, 1864)[3][4]
  • Sarotherodon aureus (Steindachner, 1864)
  • Tilapia nilotica exul Steinitz, 1951[5]
  • Tilapia lemassoni Blache & Miton, 1960[6]
  • Tilapia monodi Daget, 1954[7]

Systematyka edytuj

Takson po raz pierwszy opisany naukowo w 1864 roku przez Franza Steindachnera pod nazwą Chromis aureus[2][9]. Jako lokalizację holotypu autor wskazał Afrykę Zachodnią[2].

Zasięg występowania edytuj

Naturalny zasięg to północna Afryka – od dorzecza Senegalu do dolnego Nilu – oraz dorzecze Jordanu. Gatunek introdukowany w wielu regionach (Bliski Wschód, południowo-wschodnia Azja, od Ameryki Południowej do Stanów Zjednoczonych)[10].

Opis edytuj

Przeciętna długość ciała to 16 cm, ale dorasta do 45,7 cm. Maksymalna stwierdzona masa ciała to 2 kg[10].

Samce w szacie godowej mają jasną metalicznie niebieską głowę, cynobrowy grzbiet i intensywnie różowy brzeg płetwy ogonowej, podczas gdy samice mają bledsze, bardziej pomarańczowe brzegi płetwy grzbietowej i ogonowej[10].

Stosunkowo odporne na niską temperaturę. Zwykle występują w wodach o zakresie 8°–30 °C, tolerując temperaturę do 41 °C. Zasiedla zarówno wody stojące, jak i płynące, także zbiorniki zaporowe. Występuje zarówno w otwartej toni, jak i wśród kamieni i roślinności. Jest słodkowodna, ale znosi wody słonawe[10].

Odżywiają się głównie fitoplanktonem, rzadziej zooplanktonem. Młodociane osobniki zwykle mają bardziej zróżnicowaną dietę obejmującą zarówno widłonogi i wioślarki, jak i fragmenty bezkręgowców bentosowych. Mogą wykazywać terytorializm, zwłaszcza w okresie rozrodu. Zaobserwowano zachowania odstraszające rywali, łącznie z kąsaniem i walką pyszczkami[10].

Dojrzałość płciową osiągają w wieku 5–6 miesięcy. Jak inne tilapie są pyszczakami. Tarło zwykle wśród roślinności. Indukowane jest fotoperiodycznie – sygnałem do rozmnażania jest długi dzień. Wymagana jest także temperatura co najmniej 20 °C. Samce wabią żyjące w ławicach samice. Ikra w liczbie od kilkudziesięciu do ok. 100 jaj składana jest do wykopanego przez samca dołka, a po zapłodnieniu pobierana przez samicę do pyska i tam inkubowana. Samica może pomieścić do 2000 jaj. Samice odpływają do głębszych rejonów na czas inkubacji, a samce wabią kolejne partnerki. Wykluwanie następuje po 3 dniach, a czas inkubacji zależny jest od temperatury i trwa od ok. jednego tygodnia do ok. dwóch. Młode wypływają z pyska matki osiągnąwszy długość ok. 1,1 cm i przebywają w jego pobliżu, aby móc się w nim chronić. Opieka matki kończy się po pięciu dniach[10].

Mięso tilapii złotej określane jest jako smaczne[10]. Bywa nazywana „rybą św. Piotra”, co ma związek z jej występowaniem w Jeziorze Galilejskim (przy czym nazwą tą mogą być określane też inne gatunki tilapii). Ze względu na możliwość przetrzymywania w pysku nie tylko narybku, ale również drobnych przedmiotów, w tym numizmatów, przypisuje się jej pierwowzór ryby opisanej w relacji cudu odnalezienia monety w pyszczku ryby przez świętego Piotra na polecenie Jezusa[11].

Przypisy edytuj

  1. Oreochromis aureus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c F. Steindachner. Ichthyologische Mittheilungen. „Verhandlungen der K.-K. zoologisch-botanischen Gesellschaft in Wien”. 14, s. 229, 1864. (niem.). 
  3. D.S. Lee, C.R. Gilbert, C.H. Hocutt, R.E. Jenkins, D.E. McAllister, J.R. Stauffer Jr: Atlas of North American freshwater fishes. 1980, s. 771, seria: Publication of the North Carolina Biological Survey. (ang.).
  4. H.T. Boschung. Catalogue of freshwater and marine fishes of Alabama. „Bulletin of the Alabama Museum of Natural History”. 14, s. 150, 1992. (ang.). 
  5. H. Steinitz. A new subspecies of Tilapia nilotica (L.) from Palestine. „Annals and Magazine of Natural History”. Seria 12. 4 (41), s. 514, 1951. (ang.). 
  6. J. Blache, F. Miton. Poissons nouveau du bassin du Tchad et du bassin adjacent du Mayo Kebbi (suite et fin). „Bulletin du Muséum National d'Histoire Naturelle”. Seria 2. 32 (3), s. 217, 1960. (fr.). 
  7. J. Daget. Les poissons du Niger Supérieu. „Mémoires de l'Institut français d'Afrique Noire”. 36, s. 344, 1954. (fr.). 
  8. Polskie nazwy zwyczajowe ryb. Fishbase.pl. [dostęp 2014-11-24]. (pol.).
  9. Synonyms of Oreochromis aureus (Steindachner, 1864). FishBase. [dostęp 2014-11-19]. (ang.).
  10. a b c d e f g Oreochromis aureus (Steindachner, 1864) – Blue tilapia. fishbase. [dostęp 2014-11-19]. (ang.).
  11. M. Mariam (Jurczuk). Jezioro Galilejskie. „Przegląd Prawosławny”. 8 (338), sierpień 2013. Fundacja im. Księcia Konstantego Ostrogskiego. (pol.).