Tomáš Vybíral

czechosłowacki wojskowy

Tomáš Vybíral (ur. 29 września 1911 w Písku, zm. 21 lutego 1981 w Londynie) – czechosłowacki wojskowy, as myśliwski okresu II wojny światowej, uczestnik kampanii francuskiej i bitwy o Anglię, dowódca 312 czechosłowackiego dywizjonu, po wojnie na emigracji.

Tomáš Vybíral
generał major generał major
Data i miejsce urodzenia

29 września 1911
Moravský Písek

Data i miejsce śmierci

21 lutego 1981
Londyn

Przebieg służby
Siły zbrojne

Československé letectvo
Armée de l’air
Royal Air Force

Jednostki

312 dywizjon

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Wojenny Czechosłowacki 1939 (pięciokrotnie) Czechosłowacki Medal za Odwagę w Obliczu Nieprzyjaciela (czterokrotnie) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Krzyż Wojenny 1939–1945 z 3 brązowymi palmami (Francja)
Order Wybitnej Służby (Wielka Brytania) Krzyż Wybitnej Służby Lotniczej (Wielka Brytania)

Życiorys edytuj

Tomáš Vybíral rozpoczął swoją karierę wojskową w latach 30. XX wieku. Po ukończeniu akademii wojskowej i kursu pilotażu, od lutego 1937 roku był pilotem 4 pułku lotniczego, bazującego na lotnisku Bratysława-Vajnory, od początku 1938 roku przeniesionego do bazy w Pradze-Kbely. Po zajęciu Czech przez III Rzeszę przedostał się do Polski, a stamtąd drogą morską do Francji, gdzie podobnie jak inni czescy uchodźcy podpisał kontrakt w Legii Cudzoziemskiej.

Po wypowiedzeniu Rzeszy wojny przez Francję został powołany w stopniu oficerskim do Armée de l'air. Po odbyciu treningu pilotażu na samolocie myśliwskim Hawk 75 otrzymał przydział do GC 1/5. W kampanii francuskiej 1940 roku uzyskał siedem potwierdzonych zestrzeleń, co przyniosło mu między innymi odznaczenie Krzyżem Wojennym z trzema palmami i dwiema srebrnymi gwiazdami oraz kawalerię Legii Honorowej. Po załamaniu się frontu przeleciał do Algierii, a stamtąd przedostał się do Wielkiej Brytanii.

Wstąpił do Royal Air Force i otrzymał przydział do 312 dywizjonu, formowanego z czechosłowackiego personelu. Na myśliwcach Hawker Hurricane uczestniczył w bitwie o Anglię, następnie brał udział w akcjach nad okupowaną Europą, Morzem Północnym i kanałem La Manche. Pod koniec 1941 roku został dowódcą eskadry, a w styczniu 1943 roku powierzono mu dowodzenie 312 dywizjonem, przezbrojonym wcześniej w myśliwce Supermarine Spitfire. Od stycznia 1944 roku dowodził bazą lotniczą RAF Ibsley, w której stacjonowały wszystkie trzy czechosłowackie dywizjony. Aktywnie uczestniczył w misjach taktycznych nad Europą, w tym wspieraniu lądowania w Normandii i desantu pod Arnhem oraz lotach nad Niemcami. Ogółem odbył 194 loty bojowe. Wojnę zakończył w stopniu podpułkownika lotnictwa czechosłowackiego i Wing Commandera RAF. Był odznaczony między innymi pięciokrotnie Krzyżem Wojennym Czechosłowackim 1939 oraz brytyjskimi Distinguished Service Order i Distinguished Flying Cross.

24 sierpnia 1945 roku przeleciał z grupą 11 innych pilotów do bazy lotniczej Praga-Ruzyně na samolocie o indywidualnym oznaczeniu kodowym VY[a]. Powrócił do służby w lotnictwie wojskowym. Po przejęciu władzy przez komunistów przekroczył nielegalnie wraz z żoną granicę z Niemcami i przedostał się do Wielkiej Brytanii. Był oficerem RAF-u i aktywnym działaczem organizacji emigracyjnych. Zmarł w 1981 roku w Londynie, został pochowany na Brookwood Cemetery. Pośmiertnie został awansowany do czeskiego stopnia generała majora (Generálmajor).

Uwagi edytuj

  1. Przywilejem oficerów RAF dowodzących związkami taktycznymi od skrzydła w górę był wybór oznaczenia kodowego jako kombinacji własnych inicjałów.

Bibliografia edytuj

  • Zdeněk Hurt: Naši se vracejí. „Info Eduard”. Vol. 13, Issue 36 (czerwiec 2013).