Tomasz Pawłowski

polski dominikanin, ksiądz, duszpasterz akademicki i wykładowca

Tomasz Pawłowski OP (świeckie imię Zygmunt, ur. 18 stycznia 1927 w Poznaniu[1], zm. 23 maja 2016 w Turzy[2][3]) – polski dominikanin, prezbiter, duszpasterz akademicki i wykładowca.

Tomasz Pawłowski OP
Zygmunt Pawłowski
ilustracja
Kraj działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

18 stycznia 1927
Poznań

Data i miejsce śmierci

23 maja 2016
Turza

Miejsce pochówku

Rzeszów

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

dominikanie

Śluby zakonne

12 listopada 1953

Prezbiterat

24 czerwca 1956

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Zygmunt Pawłowski
Jur
ilustracja
starszy strzelec starszy strzelec
Pełne imię i nazwisko

Zygmunt Kazimierz Pawłowski

Data i miejsce urodzenia

18 stycznia 1927
Poznań

Data i miejsce śmierci

23 maja 2016
Turza

Przebieg służby
Lata służby

1942–1944

Siły zbrojne

AK Armia Krajowa

Formacja

IV Zgrupowanie w III Rejonie Obwodu I Śródmieście AK

Jednostki

33 Kompania WSOP, pluton 331

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
powstanie warszawskie

Życiorys

edytuj

Urodził się w 18 stycznia 1927 roku w Poznaniu, jego rodzicami byli: Kazimierz Pawłowski - profesor i Zofia z domu Tupalska - nauczycielka. Po wybuchu wojny w 1939 przeniósł się z rodzicami do Warszawy, gdzie uczęszczał do szkoły handlowej.

Od 1942 działał w konspiracji, najpierw w Szarych Szeregach, a później w Armii Krajowej w 33. kompanii WSOP używając pseudonimu „Jur”. W wieku 17 lat jako starszy strzelec brał udział w powstaniu warszawskim walcząc w Śródmieściu w zgrupowaniu „Gurt”[4][5][6][7]. Po kapitulacji powstania wraz z transportem chorych, przez obóz w Radogoszczy pod Łodzią, trafił do obozu jenieckiego Zeithain, gdzie doczekał wyzwolenia 23 kwietnia 1945[8].

Po powrocie z niewoli, w 1946, zdał maturę w gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Poznaniu i rozpoczął studia na Akademii Handlowej oraz Uniwersytecie Poznańskim, w trakcie których związał się z prowadzonym przez o. Bernarda Przybylskiego OP duszpasterstwem akademickim, w tym Caritas Academica przy kościele oo. Dominikanów. Działał też w Juventus Christiana i ZHP[1]. W czasie studiów w 1947 roku spędził pół roku w więzieniu za kolportaż ulotek „PPR = Płatne Pachołki Rosji” traktowany jako wroga propaganda[9][10][11]. Pracował jako ekonomista w Państwowym Przedsiębiorstwie Budowlanym i w Centrali Mięsnej[6].

Po ukończeniu studiów w 1948 (tytuł magistra ekonomii) 3 listopada 1949 wstąpił do Zakonu Braci Kaznodziejów, w którym przyjął imię Tomasz. Pierwszą profesję zakonną złożył 12 listopada 1950, a śluby wieczyste 12 listopada 1953. Święcenia kapłańskie przyjął 24 czerwca 1956 w Krakowie[1]. W następnych latach kontynuował studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim i w Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, gdzie obronił doktorat u ks. prof. Janusza Pasierba.

Pracę duszpasterską rozpoczął w 1956 we Wrocławiu opiekując się ministrantami. W 1957 r. został przeniesiony do Poznania, gdzie wspólnie z o. Joachimem Badenim OP prowadził reaktywowane duszpasterstwo akademickie[12][13]. W 1964 oddelegowano go do Krakowa, gdzie na prośbę ówczesnego biskupa Karola Wojtyły[14] założył duszpasterstwo akademickie „Beczka”, które prowadził do 1983[15][16][17][18].

Od początku zaangażowania w duszpasterstwo akademickie był szczególnie inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa[9][12][19][20][21]. 15 maja 1977 roku odprawił akademicką mszę świętą w intencji zamordowanego 8 dni wcześniej Stanisława Pyjasa[22][23], przed którą wygłosił słowo wstępne[24] a homilię wygłosił o. Joachim Badeni[25]. Te uroczystości żałobne były impulsem do powstania Studenckiego Komitetu Solidarności[26]. Koncelebrował z innymi duszpasterzami mszę na krakowskim rynku 17 maja 1981 na zakończenie Białego Marszu po zamachu na Jana Pawła II[27].

Od 1983 prowadził ponownie duszpasterstwo akademickie w Poznaniu[28][29][30]. W 1987 za sprawą biskupa Ignacego Tokarczuka przeniesiony do Rzeszowa[31], gdzie założył duszpasterstwo akademickie „Szopka”[32][33]. W latach 1993–2005 mieszkał i pracował w Gdańsku jako wykładowca etyki na tutejszych uczelniach i duszpasterz grup apostolsko-formacyjnych, następnie powrócił do Rzeszowa[34].

Był członkiem i działaczem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej[6][35]. Rozkazem prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego otrzymał podoficerski awans na podporucznika[6].

14 października 2004, w 40-lecie założonego przez siebie DA „Beczka”, otrzymał Honorowe Obywatelstwo Krakowa[36][37][38], a 30 czerwca 2008 prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za „wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju pracy zawodowej i społecznej”[39][40].

25 października 2014 roku uczestniczył w uroczystych obchodach jubileuszu 50-lecia DA „Beczka” w Krakowie[41].

Ostatnie lata życia spędził w zakładzie opiekuńczo-leczniczym Leśniówka w Turzy[42]. Mszy św. pogrzebowej przewodniczył biskup Jan Wątroba, po której został pochowany w grobowcu zakonnym na Cmentarzu Wilkowyja w Rzeszowie[43][44][45].

Publikacje

edytuj

Książki

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c Pawłowski Tomasz Zygmunt Kazimierz, [w:] Cyprian Jan Wichrowicz OP, Słownik polskich pisarzy dominikańskich, rękopis, Archiwum Polskiej Prowincji O.O. Dominikanów, Kraków 2012, s. 366-368 [dostęp 2023-10-04] (pol.).
  2. Zmarł o. Tomasz Pawłowski OP [online], dominikanie.pl, 23 maja 2016 [dostęp 2023-10-04] (pol.).
  3. Rzeszów: zmarł o. Tomasz Pawłowski, KAI, Rzeszów, 23 maja 2016, ISSN 1426-1413 [dostęp 2023-10-04] (pol.).
  4. Zygmunt Pawłowski, [w:] Powstańcze biogramy [online], Muzeum Powstania Warszawskiego [dostęp 2023-09-24] (pol.).
  5. Pawłowski Zygmunt, [w:] Biogramy Postaci Historycznych [online], IPN [dostęp 2023-09-24] (pol.).
  6. a b c d Wojciech Wiśniewski, Nieśmiały ochotnik „Jur”. O. Tomasz Pawłowski OP, „Znak”, 629, Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, październik 2007, s. 79-102, ISSN 0044-488X, OCLC 499752588 [dostęp 2023-09-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-11] (pol.).
  7. Powstanie Warszawskie. o. Tomasz Pawłowski [film], Polska: TVP, 2009 [dostęp 2016-05-24] (pol.).
  8. Pawłowski Zygmunt 1927-01-18, [w:] Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką, Centrum Informacji o Ofiarach II Wojny Światowej IPN [dostęp 2023-10-02] (pol.).
  9. a b Zygmunt Pawłowski, [w:] Katalog osób „rozpracowywanych” [online], Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu [dostęp 2023-10-02] (pol.).
  10. Marcin Sanak, Polscy dominikanie wobec rzeczywistości społeczno-politycznej w kraju w latach 1945–1956, [w:] Tomasz Gałuszka, Katarzyna Matyja (red.), Dominikanie o Polsce i Polakach od XIII do XX wieku, Poznań: Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów „W drodze”, 2020 (Studia i źródła Dominikańskiego Instytutu Historycznego w Krakowie), s. 452, ISBN 978-83-7906-483-0 [dostęp 2023-10-02] (pol.).
  11. Wojciech Wiśniewski, Psy Pana Boga. Los Perros de Dios, Poznań: Zysk i S-ka, 2008, s. 77, ISBN 978-837-506-19-94 (pol.).
  12. a b Aleksandra Pietrowicz, Przemysław Zwiernik, U pingwinów za metalową bramą, „Biuletyn IPN”, Władysław Bułhak (red. nacz.), 6 (29), Warszawa: IPN, czerwiec 2003, s. 44, ISSN 1641-9561 [dostęp 2023-10-07] (pol.).
  13. Zofia Fenrych, Rozwój Duszpasterstwa Akademickiego oo. Dominikanów w latach 70., [w:] Magdalena Wojtaś (red.), 80 lat Dominikańskiego Duszpasterstwa Akademickiego, Poznań 2018, s. 25-27 [dostęp 2023-10-07] (pol.).
  14. Jan Andrzej Kłoczowski, Katarzyna Kolska, Po prostu lubił ludzi, „W Drodze”, Roman Bielecki (red. nacz.), 515, Poznań: W drodze, lipiec 2016, s. 98-107, ISSN 0137-480X [dostęp 2023-09-17] (pol.).
  15. Liliana Sonik, Fenomen nie z tej ziemi, „W Drodze”, Roman Bielecki (red. nacz.), 515, Poznań: W drodze, lipiec 2016, s. 128-135, ISSN 0137-480X [dostęp 2023-09-17] (pol.).
  16. Bogusława Stanowska-Cichoń, Duszpasterz Beczki [film], Polska: TVP Info, 11 czerwca 2009 [dostęp 2016-05-24] [zarchiwizowane] (pol.).
  17. o. Tomasz Pawłowski opowiada o Beczce [film], październik 2014 [dostęp 2016-05-24] (pol.).
  18. Sylwester Szefer, Kochany, kochaj całą mocą, „W Drodze”, Roman Bielecki (red. nacz.), 515, Poznań: W drodze, lipiec 2016, s. 117-121, ISSN 0137-480X [dostęp 2023-09-17] (pol.).
  19. Andrzej Grajewski, Paweł Machcewicz, Jan Żaryn, Raport: Sprawa o. Konrada Hejmo. Działania Służby Bezpieczeństwa przeciwko kościołowi katolickiemu w latach 1975-1988 [online], IPN, 31 maja 2005, s. 9 [dostęp 2023-09-24] (pol.).
  20. Katarzyna Jarkiewicz, Duszpasterstwa akademickie Krakowa po II wojnie światowej, Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum i Wydawnictwo WAM, 2004 (Studia Pedagogiczne), s. 241,258-259, ISBN 83-89631-19-9, ISBN 83-7318-463-5 [dostęp 2023-10-07] (pol.).
  21. Rafał Łatka, Duszpasterstwo akademickie w polityce władz PRL w latach 1970-1989 na przykładzie województwa krakowskiego, [w:] Dariusz Magier (red.), To idzie młodość. Młodzież w ideologii i praktyce komunizmu, Lublin - Radzyń Podlaski: Archiwum Państwowe w Lublinie, 2016, s. 312, ISBN 978-83-64857-03-4 [dostęp 2023-10-08] (pol.).
  22. Piotr Litka, Kościół ludzi odważnych, „Tygodnik Powszechny”, Piotr Mucharski (red. nacz.), 18-19, Kraków: Tygodnik Powszechny sp. z o.o., 23 kwietnia 2017, ISSN 0041-4808, OCLC 613307601 [dostęp 2023-09-24] (pol.).
  23. Katarzyna Jarkiewicz, Duszpasterstwa akademickie Krakowa po II wojnie światowej, Kraków: Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum i Wydawnictwo WAM, 2004 (Studia Pedagogiczne), s. 398, ISBN 83-89631-19-9, ISBN 83-7318-463-5 [dostęp 2023-10-07] (pol.).
  24. Słowo wprowadzające do mszy o. Tomasza Pawłowskiego, [w:] Msza za Pyjasa, „Tygodnik Powszechny”, Piotr Mucharski (red. nacz.), 18-19, Kraków: Tygodnik Powszechny sp. z o.o., 23 kwietnia 2017, s. 37-38, ISSN 0041-4808, OCLC 613307601 [dostęp 2023-09-24] (pol.).
  25. Homilia o. Joachima Badeniego, [w:] Msza za Pyjasa, „Tygodnik Powszechny”, Piotr Mucharski (red. nacz.), 18-19, Kraków: Tygodnik Powszechny sp. z o.o., 23 kwietnia 2017, s. 37-38, ISSN 0041-4808, OCLC 613307601 [dostęp 2023-09-24] (pol.).
  26. Łucja Marek, Modlitwa i cichy protest, [w:] Pierwsi solidarni, Andrzej Grajewski (red.), Cecylia Kuta (red.), IPN, Bezpłatny dodatek do „Gościa Niedzielnego”, Gość Niedzielny, 14 maja 2017, s. 8, ISSN 0137-7604 [dostęp 2023-09-24] (pol.).
  27. Andrzej Bac, 25 lat temu... „Biały Marsz”, Kraków, 17 maja 1981, [w:] Adam Gliksman, „Solidarność” Małopolska. Kalendarium 1980–2005, Kraków: Zarząd Regionu Małopolska NSZZ „Solidarność”, 2005, s. 355, ISBN 83-921980-0-X, OCLC 728096962 [dostęp 2023-11-05] (pol.).
  28. Aleksandra Pietrowicz, Przemysław Zwiernik, U pingwinów za metalową bramą, „Biuletyn IPN”, Władysław Bułhak (red. nacz.), 6 (29), Warszawa: IPN, czerwiec 2003, s. 47, ISSN 1641-9561 [dostęp 2023-10-07] (pol.).
  29. Ewa Haczyk-Plumley, Rozważny i romantyczny, „W Drodze”, Roman Bielecki (red. nacz.), 515, Poznań: W drodze, lipiec 2016, s. 109-115, ISSN 0137-480X [dostęp 2023-09-17] (pol.).
  30. Mateusz Szłapka, Duszpasterstwo Akademickie oo. Dominikanów w Poznaniu w latach 1974-1991, [w:] Magdalena Wojtaś (red.), 80 lat Dominikańskiego Duszpasterstwa Akademickiego, Poznań 2018, s. 36 [dostęp 2023-09-17] (pol.).
  31. o. Tomasz Pawłowski OP. [w:] Archiwum Fotograficzne Katolickiej Agencji Informacyjnej [on-line]. KAI. [dostęp 2016-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.).
  32. Marek Grubka, Kaplica z widokiem na kampus. 25 lat działalności ośrodka duszpasterstwa akademickiego „Szopka” w Rzeszowie, „Teologia Praktyczna”, 13, Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2012, s. 171, DOI10.14746/tp.2012.13.12 [dostęp 2023-10-07] (pol.).
  33. Adam Kawałek, Małgorzata Kawałek, Latając szopką, „W Drodze”, Roman Bielecki (red. nacz.), 515, Poznań: W drodze, lipiec 2016, ISSN 0137-480X [dostęp 2023-09-17] (pol.).
  34. Bogusława Stanowska-Cichoń, Szkoła Tomasza, „Gość Krakowski”, 1161 (23), Kraków: Instytut Gość Media, 5 czerwca 2016, ISSN 0137-7604 (pol.).
  35. Akta członka ŚZŻAK: Zygmunt Pawłowski, [w:] Inwentarz archiwalny [online], IPN [dostęp 2023-09-24] (pol.).
  36. Uchwała Nr LIX/570/04 Rady Miasta Krakowa z dnia 6 października 2004 roku w sprawie nadania Ojcu Tomaszowi Pawłowskiemu OP. Honorowego Obywatelstwa Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa, [w:] Uchwały Rady Miasta Krakowa [online], Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Krakowa [dostęp 2023-09-17] (pol.).
  37. Tomasz Pawłowski, [w:] Honorowi obywatele miasta Krakowa (1818-2021) i laureaci medalu „Cracoviae Merenti” (1993-2021), Bogdan Kasprzyk (oprac.), Kraków: Urząd Miasta Krakowa, 2022 (Poczet Krakowski), s. 440-441, ISBN 978-83-955588-2-5 [dostęp 2023-09-17] (pol.).
  38. o. Tomasz Pawłowski, [w:] Poczet Krakowski [online], Urząd Miasta Krakowa, 2022 [dostęp 2023-09-17] (pol.).
  39. Obchody 30. rocznicy utworzenia Studenckiego Komitetu Solidarności. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 2007-05-19. [dostęp 2023-09-24]. (pol.).
  40. Czasy, kiedy byliście niedoceniani skończyły się na zawsze. Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 2008-06-30. [dostęp 2023-09-24]. (pol.).
  41. Dominikanie z „Beczki”: duszpasterstwo akademickie jest wstępem do katechizacji dorosłych, KAI, Kraków, 27 października 2014, ISSN 1426-1413 [dostęp 2023-10-04] (pol.).
  42. Jan Góra, Przytulić i kopa!, „W Drodze”, Roman Bielecki (red. nacz.), 464, Poznań: W drodze, kwiecień 2012, ISSN 0137-480X [dostęp 2023-09-24] (pol.).
  43. Pogrzeb ojca Tomasza Pawłowskiego w poniedziałek w Rzeszowie, [w:] Aktualności [online], dominikanie.pl, 26 maja 2016 [dostęp 2023-09-17] (pol.).
  44. Anna Janik, Pogrzeb ojca Tomasza Pawłowskiego, [w:] Wiadomości Rzeszów [online], Nowiny, 30 maja 2016 [dostęp 2023-09-17] (pol.).
  45. Rzeszów: pogrzeb o. Pawłowskiego OP, legendarnego duszpasterza młodzieży, KAI, Rzeszów, 30 maja 2016, ISSN 1426-1413 [dostęp 2023-10-04] (pol.).