Tomasz Szarota

polski historyk i publicysta

Tomasz Marceli Szarota (ur. 2 stycznia 1940 w Warszawie) – polski historyk, badacz historii XX wieku, profesor nauk humanistycznych, publicysta.

Tomasz Szarota
Ilustracja
Tomasz Szarota (2007)
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

2 stycznia 1940
Warszawa

profesor nauk humanistycznych
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1966 – nauki historyczne
Instytut Historii PAN

Habilitacja

1978 – nauki historyczne
Instytut Historii PAN

Profesura

1991

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal „Pro Patria”

ŻyciorysEdytuj

Jest synem Rafała Marcelego Blütha (1891–1939), rusycysty, krytyka, publicysty katolickiego i historyka literatury, związanego z czasopismem „Verbum”, rozstrzelanego przez Niemców (urodzony kilka tygodni po jego śmierci)[1] oraz Elidy Marii Szaroty (1904–1994), romanistki i germanistki[2].

W latach 1957–1962 studiował historię na Uniwersytecie Warszawskim. Jego praca magisterska Dzieje Dyrekcji Białych w powstaniu styczniowym napisana pod kierunkiem Stefana Kieniewicza otrzymała nagrodę im. Emila Kipy za najlepszą pracę magisterską w danym roku[3].

Od 1962 jest pracownikiem naukowym Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk, gdzie w 1966 uzyskał stopień doktora, a w 1978 stopień doktora habilitowanego. W 1985 objął stanowisko profesora nadzwyczajnego IH PAN, a w 1991 stanowisko profesora zwyczajnego i kierownika Pracowni Dziejów Polski po 1945 roku, którą kierował do 2010.

W 1998 był wykładowcą (ang. visiting fellow) w Instytucie Nauk o Człowieku w Wiedniu. Przebywał na stypendiach naukowych w Niemczech (m.in. stypendium Fundacji Humboldta), Francji i Belgii.

W pracy naukowej zajmuje się historią XX wieku, zwłaszcza dziejami okupacji hitlerowskiej i ruchu oporu w Polsce podczas II wojny światowej oraz życia codziennego w okupowanej Warszawie i innych stolicach Europy.

Zasiada w Radzie Naukowej Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie, Radzie Naukowej Polskiego Słownika Biograficznego, Kolegium Programowym Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oraz Radzie Programowej czasopisma „Pamięć i Sprawiedliwość”. Pełni funkcję redaktora naczelnego wydawnictwa ciągłego „Polska 1944/45–1989. Studia i materiały” (Instytut Historii PAN, 12 tomów 2014). Jest członkiem Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Przewodniczy także (od 1996) jury Nagrody „Klio” Wydawców Książki Historycznej oraz Nagrody im. Tomasza Strzembosza. Zasiada także w jury Nagrody im. Władysława Pobóg-Malinowskiego. Jest członkiem ZAiKS oraz członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Publikował m.in. w „Dziejach Najnowszych”, „Kwartalniku Historycznym”, „Przeglądzie Historycznym”, „Więzi”, „Polityce”, „Tygodniku Powszechnym”, „Gazecie Wyborczej” i „Rzeczpospolitej”.

Żonaty (od 1962) z historyczką Anną (córką prof. Tadeusza Manteuffla), syn Piotr (ur. 1966) jest psychologiem i kulturoznawcą, profesorem w Instytucie Psychologii PAN[4].

Mieszka w Warszawie.

Nagrody i odznaczeniaEdytuj

W 70. rocznicę urodzin otrzymał dedykowaną mu książkę Niepiękny wiek XX (Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2010, ISBN 978-83-7629-148-2).

PublikacjeEdytuj

Opracowania i inne prace redakcyjneEdytuj

  • Wieś polska 1939–1948: materiały konkursowe [t. I–IV] (współautor opracowania; wespół z Krystyną Kersten), Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk. Zakład Historii Polski Ludowej – Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 19671971)
  • Telesfor Szpadkowski, Zapiski warszawskie: dziennik gimnazjalisty 1836–1839; Wspomnienia o Radzie Miejskiej 1861–1863 (współautor opracowania; wespół z Anną Szarotą), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1969)
  • Franz Blättler (właśc. Franz Mawick), Warszawa 1942: zapiski szofera szwajcarskiej misji lekarskiej (autor opracowania; przekł. Krzysztof Bartos), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1982, ISBN 83-01-02046-6
  • Emanuel Ringelblum, Kronika getta warszawskiego: wrzesień 1939 – styczeń 1943 (konsultant historyczny; wstęp i red. Artur Eisenbach; przekł. z jidisz Adam Rutkowski, fragmenty „Sylwetek” przekł. Michał Friedman), Czytelnik, Warszawa 1983, 1988, ISBN 83-07-00879-4
  • Kazimierz Gorzkowski, Kroniki Andrzeja. Zapiski z podziemia 1939–1940 (przygotowanie do druku, wstęp i przypisy), Państwowy Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989, ISBN 83-01-06438-2
  • Kazimierz Leski, Życie niewłaściwie urozmaicone: wspomnienia oficera wywiadu i kontrwywiadu AK (autor przedmowy), Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1989, ISBN 83-01-08351-4)
  • Komunizm: ideologia, system, ludzie. Księga ofiarowana prof. Krystynie Kersten (autor opracowania), Neriton – Instytut Historii PAN, Warszawa 2001, ISBN 83-86842-87-3
  • Generał Stefan Rowecki „Grot” w relacjach i w pamięci zbiorowej (współautor przygotowania do druku; wspólnie z Andrzejem K. Kunertem), Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej – Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2003, ISBN 83-7399-033-X; 2004
  • Krystyna Kersten, Pisma rozproszone (współautor wyboru i przygotowania do druku, wspólnie z Dariuszem Libionką), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2005, ISBN 83-7441-227-5)
  • Edward Kossoy, Na marginesie... (autor wstępu), Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2006, ISBN 83-7453-677-2
  • Antoni Sobański, Cywil w Berlinie (autor opracowania, wstępu i przypisów), Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2006, ISBN 83-88807-91-9; przekład niemiecki: Nachrichten aus Berlin 1933–1936; przekł. Barbara Kulińska-Krautmann; Parthas, Berlin 2007, ISBN 978-3-86601-737-5.
  • Polska 1939–1945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami (redakcja, wspólnie z Wojciechem Materskim, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2009, ISBN 978-83-7629-067-6
  • Mjr Zdzisław Żórawski, Dziennik obrońcy Warszawy (autor opracowania, wstępu i przypisów), Oficyna Wydawnicza Rytm, Warszawa 2011, ISBN 978-83-7399-476-8.
  • Zygmunt Nowakowski, Za zamkniętymi drzwiami. Wstrząsający reportaż z Niemiec 1933 (autor opracowania, wstępu i przypisów), Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2014, ISBN 978-83-11-13157-6.

PrzypisyEdytuj

  1. Licytacji na nieszczęścia żaden naród nie wygrał. wyborcza.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-11)]., wyborcza.pl, 21 stycznia 2009
  2. Elida Maria Szarota, encyklopedia.wp.pl
  3. Jerzy Eisler: Wstęp [w:] Niepiękny wiek XX. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2010, s. 5. ISBN 978-83-7629-148-2.
  4. Rody uczone (23) – Manteufflowie, Forum Akademickie, www.forumakad.pl

Linki zewnętrzneEdytuj