Tony Hibbert (wojskowy)
James Anthony „Tony” Hibbert (ur. 6 grudnia 1917[1], zm. 12 października 2014) − major Armii Brytyjskiej; weteran II wojny światowej, podczas której służył w siłach specjalnych i powietrznodesantowych. Brał udział m.in. w bitwie o Arnhem (1944) oraz dowodził operacją zdobycia Kilonii (1945). Działacz kombatancki.
.jpg)
| |
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1938−1947 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
Brytyjski Korpus Ekspedycyjny |
| Stanowiska |
dowódca półbaterii dział przeciwlotniczych |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
przedsiębiorca |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys edytuj
Dzieciństwo i młodość edytuj
Był pierworodnym synem Margaret Judkins oraz Jamesa Edmunda Hibberta, udekorowanego lotnika z czasów I wojny światowej. W 1933 roku zatrudnił się w London Wine Merchant, przedsiębiorstwie zajmującym się importem, m.in. niemieckich win. Wkrótce potem został wysłany jako przedstawiciel handlowy do Bawarii, gdzie nauczył się języka niemieckiego. W 1935 roku, z racji narastających w Niemczech nastrojów prowojennych, postanowił zrezygnować z pracy i wrócić do Wielkiej Brytanii. W styczniu 1938 roku ukończył Royal Military Academy Sandhurst i został zawodowym oficerem w szeregach Royal Artillery[1].
II wojna światowa edytuj
9 września 1939 roku jako dowódca półbaterii dział przeciwlotniczych wylądował we Francji w ramach Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego. Pod koniec maja 1940 roku wziął udział w obronie Dunkierki. 31 maja, po wystrzelaniu całej amunicji, nakazał zniszczyć działa i wraz z podkomendnymi zdołał się ewakuować na pokładzie holownika do Wielkiej Brytanii.
W październiku 1940 roku zgłosił się na ochotnika do 2 Commando, oddziału komandosów, który stał się potem zalążkiem brytyjskich sił powietrznodesantowych. W listopadzie 1940 jednostka otrzymała nazwę 11 Special Air Service Battalion, a we wrześniu 1941 roku została ostatecznie przemianowana na 1 Parachute Battalion (1 Batalion Spadochronowy). Hibbert, jako oficer sztabowy batalionu, w latach 1942−1943 brał udział w operacjach na terenie Afryki i Włoch[1].
Bitwa o Arnhem edytuj
W 1944 roku ukończył Staff College w Kimberley i w lipcu został mianowany szefem sztabu 1 Brygady Spadochronowej, wchodzącej w skład 1 Dywizji Powietrznodesantowej gen. Roya Urquharta. We wrześniu dywizja wzięła kluczowy udział w Operacji Market Garden, gdy bezskutecznie próbowała opanować główny jej cel − most drogowy na Renie w Arnhem. Hibbert znalazł się w nielicznej grupie spadochroniarzy pod dowództwem majora Frosta, której udało się dotrzeć do mostu i zdobyć jego północną część. Po czterech dniach zaciętych walk odcięte od reszty dywizji siły Frosta, nie doczekawszy się odsieczy, musiały w końcu skapitulować. Hibbert podjął wcześniej na czele około 100 wciąż zdolnych do walki spadochroniarzy próbę przebicia się w kierunku Oosterbeek, gdzie walczyły główne siły dywizji. Akcja się nie powiodła, a Hibbert trafił do niemieckiej niewoli.
Jeszcze na terenie Holandii udało mu się zbiec z transportu wiozącego go do oflagu. Dzięki pomocy jednego z farmerów dostał się pod opiekę lokalnej komórki holenderskiego ruchu oporu, która udzieliła mu schronienia i pomogła w skontaktowaniu się z innymi ukrywającymi się żołnierzami rozbitej 1 Dywizji Powietrznodesantowej oraz nawiązaniu łączności z wojskami brytyjskimi po drugiej stronie Renu. Z pomocą Holendrów Hibbert przeprowadził grupę około 60 spadochroniarzy przez niemieckie linie i podstawionymi przez 2 Armię Brytyjską łodziami przeprawił się przez Ren na obszar zajęty przez aliantów (Operacja Pegasus). Za akcję tę otrzymał później Military Cross. Nie powrócił już jednak do macierzystego oddziału, gdyż w wyniku kolizji drogowej doznał ciężkiego złamania nogi i przez 5 miesięcy musiał pozostać w szpitalu[2][3].
Operacja Eclipse edytuj
Po zakończeniu rekonwalescencji, pod koniec marca 1945 roku, został skierowany do T-Force − tajnej jednostki Armii Brytyjskiej, której zadaniem było wykonywanie operacji specjalnych na i za linią frontu w trakcie wiosennej inwazji na Niemcy. 1 maja objął dowodzenie nad oddziałem, przed którym postawiono zadanie jak najszybszego dotarcia i opanowania Kilonii − zanim wkroczy tam Armia Czerwona. Miasto było kluczowym niemieckim portem nad Bałtykiem i stało na najkrótszej drodze Sowietów do Półwyspu Jutlandziego i Cieśnin Duńskich − do których zdobycia, wbrew ustaleniom z Jałty, dążył Stalin. Hibbert wykonał zadanie i 5 maja na czele lekko uzbrojonego 500-osobowego oddziału, współdziałając z komandosami 30 AU i SAS, przedarł się 70 km za linię frontu i opanował port. Następnie utrzymał go przez trzy dni, zanim dotarły posiłki; tym samym nie dopuścił do jego zajęcia przez Rosjan[4][5]. Zaraz po wkroczeniu do miasta głównych sił brytyjskich Hibbert został aresztowany, gdyż łamiąc rozkaz dowódcy VIII Korpusu, generała Evelyna Barkera, rozpoczął atak na Kilonię o godzinie 3.00, zamiast o 8.00. Chciał on bowiem wykorzystać ciemności dla uzyskania zaskoczenia nad stawiającymi wciąż opór Niemcami oraz za wszelką cenę wyprzedzić spodziewane natarcie Sowietów. Po krótkim dochodzeniu i wyjaśnieniu sytuacji Hibbert został uwolniony, a Barker zainicjował procedurę nagrodzenia majora MiD[6].
Kulisy tej operacji (którą opatrzono kryptonimem „Eclipse” i która obejmowała również opanowanie przez Brytyjczyków Wismaru i Kopenhagi) były utajnione aż do 2009 roku, kiedy to upubliczniono materiały na jej temat. Wszyscy żyjący jej uczestnicy, łącznie z majorem Hibbertem, otrzymali wtedy oficjalne pochwały od Szefa Sztabu Generalnego Armii Brytyjskiej. W 2010 roku władze Kilonii w podzięce za uratowanie miasta przed radziecką okupacją odznaczyły Hibberta „Wielką Pieczęcią Kilonii”[7][8][9].
Po wojnie edytuj
Po zakończeniu działań wojennych został przydzielony do pracy w War Office. W 1947 roku z powodów zdrowotnych odszedł z armii. Został przedsiębiorcą. W 1960 roku założył w Lymington klub żeglarski dla dzieci „The Salterns”. W 1967 roku przeszedł na emeryturę. W 1980 roku zamieszkał w wiejskiej rezydencji koło Helford Passage, gdzie wraz z żoną Eirą założył wielkopowierzchniowy subtropikalny Ogród Trebah. Hibbertowie udostępnili go w 1987 roku zwiedzającym, a cztery lata później przekazali w celach charytatywnych fundacji Trebah Garden Trust. Ogród stanowi jedną z atrakcji turystycznych Kornwalii[10].
W 2006 roku w uznaniu jego zasług dla rozwoju żeglarstwa i turystyki królowa Elżbieta II odznaczyła Tony'ego Hibberta Orderem Imperium Brytyjskiego (MBE)[1].
Aktywnie działał w środowisku brytyjskich kombatantów i kołach weteranów 1 Dywizji Powietrznodesantowej. Wraz ze słuchaczami Defence Academy of the United Kingdom corocznie odwiedzał Arnhem i prowadził wykłady na temat bitwy. Był też prezesem kornwalijskiego oddziału Parachute Regiment Association[1].
Hibbert a sprawa Sosabowskiego edytuj
Hibbert, obok Sir Briana Urquharta, był przez lata jednym z głównych krytyków generała Fredericka Browninga (dowódcy 1 Korpusu Powietrznodesantowego). To właśnie Browning winą za niepowodzenie zdobycia Arnhem, a tym samym za klęskę całej Operacji Market Garden, obarczył generała Stanisława Sosabowskiego (dowódcę 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej) i doprowadził do usunięcia go ze stanowiska. Zdaniem Hibberta: generał Browning, odpowiedzialny za to, co się stało, chciał zrobić z Sosabowskiego kozła ofiarnego. Czuję wstyd i jak inni weterani 1 Brygady Spadochronowej zabiorę ten wstyd ze sobą do grobu. Wstyd, że znakomity dowódca został niesłusznie odwołany[11].
W 2004 roku Hibbert i Urquhart zainicjowali wśród brytyjskich weteranów zbiórkę pieniędzy na ufundowanie pomnika ku czci polskiego generała. Na ich apel darowizny przekazało 7 tysięcy osób. Dzięki temu 16 września 2006 roku, w 62. rocznicę bitwy pod Arnhem, w Driel (gdzie zrzucono polską brygadę) odsłonięto pomnik generała Sosabowskiego. Podczas uroczystości Hibbert stwierdził: 62 lata temu nasz generał Browning bezpodstawnie zdymisjonował gen. Sosabowskiego. Przez lata chcieliśmy to naprawić. Nasz rząd na to się nie zdobył. Dlatego sami postawiliśmy mu pomnik. Jest to gest płynący z głębi naszych serc, rząd zaś patrzy przez pryzmat wydatków[12].
Odznaczenia i wyróżnienia edytuj
- Order Imperium Brytyjskiego − MBE (2006)
- Military Cross (1945)
- Mentioned in Despatches − dwukrotnie (1940, 1946)
- Pochwała Szefa Sztabu Generalnego (2009)
- Prunksiegel der Landeshauptstadt Kiel (2010)
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Extended biography of Tony Hibbert. paradata.org.uk. [dostęp 2012-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)]. (ang.).
- ↑ Personal account of Major Tony Hibbert's experiences of the Battle of Arnhem. paradata.org.uk. [dostęp 2012-09-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-22)]. (ang.).
- ↑ Max Arthur: Men of the Red Beret. Hutchison, 1990. ISBN 0-09-173931-4.
- ↑ Guy Allan Farrin: The History of 30AU. 2007, s. 253.
- ↑ David Harrison: British war hero is honoured again – by the Germans. The Telegraph, 20 czerwca 2010. [dostęp 2012-09-21]. (ang.).
- ↑ Major Tony Hibbert. historylearningsite.co.uk. [dostęp 2012-09-21]. (ang.).
- ↑ 92-year-old Commando honoured for daring WWII action. falmouthpacket.co.uk, 21 czerwca 2010. [dostęp 2012-09-21]. (ang.).
- ↑ Honour for major who led capture of German port in WWII. BBC, 19 czerwca 2010. [dostęp 2012-09-21]. (ang.).
- ↑ Britischer Kriegsveteran erhält Prunksiegel. kiel.de, 3 maja 2010. [dostęp 2012-09-22]. (niem.).
- ↑ Trebah. gardens-guide.com. [dostęp 2012-09-21]. (ang.).
- ↑ Kamila Baranowska. Honor generała Sosabowskiego. „Rzeczpospolita”, 18 czerwca 2008.
- ↑ Małgorzata Bos-Karczewska: 62. ROCZNICA BITWY O ARNHEM: Brytyjscy weterani przywracają chwałę − odsłonięcie pomnika gen. Sosabowskiego w Driel. wojsko-polskie.pl, 18 września 2006. [dostęp 2012-09-21].