Topaz
Topaz – minerał z gromady krzemianów, rozpowszechniony w wielu rejonach świata.
| |||||
| |||||
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |||||
| Skład chemiczny | Al2SiO4(OH, F)2 – zasadowy fluorokrzemian glinu | ||||
| Twardość w skali Mohsa | 8 | ||||
| Przełam | muszlowy | ||||
| Łupliwość | doskonała ({001}) | ||||
| Pokrój kryształu | długie, do krótkich pryzmatycznych | ||||
| Układ krystalograficzny | rombowy, mmm (2/m 2/m 2/m) | ||||
| Gęstość minerału | 3,4 do 3,6 g/cm³ | ||||
| Właściwości optyczne | |||||
| Barwa | bezbarwny (gdy brak zanieczyszczeń innymi metalami), niebieski, brązowy, pomarańczowy, żółty, zielony, różowy, malinowy | ||||
| Rysa | biała | ||||
| Połysk | szklisty | ||||
| Współczynnik załamania | nα = 1,606–1,629 nβ = 1,609–1,631 nγ = 1,616–1,638 | ||||
| Inne | dwójłomność δ = 0,010 | ||||
Nazwa pochodzi od gr. τοπάζιος (topázios) = poszukiwać lub od sanskryckiego słowa topas = ogień, co nawiązuje do pomarańczowo-złotej barwy i blasku szlachetnych odmian tego minerału[1][2].
WłaściwościEdytuj
Tworzy kryształy słupkowe, niemal izometryczne, także beczułkowate (znanych jest ok. 150 różnych jego postaci). Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych słupkowych i pręcikowych. Jest kruchy i przezroczysty, charakteryzuje się ogromnym bogactwem barw.
W zależności od zabarwienia, wykształcenia i pochodzenia bywa określany różnymi nazwami regionalnymi, zwyczajowymi, handlowymi i gemmologicznymi: t. sherry, hiacynt, t. imperial, t. szlachetny, t. syberyjski, t. safiras, t. royal, t. Peredell, t. taurydzki, szafir brazylijski, szafir wodny, rubin brazylijski, diament niewolników, pyknit. Często zawiera domieszki żelaza, chromu, wanadu, tytanu. Okazy niebieskie i żółtopomarańczowe wykazują niekiedy efekt kociego oka.
WystępowanieEdytuj
Występuje w kwaśnych skałach magmowych: granitach, pegmatytach, w skałach kontaktowych: grejzenach. Współwystępuje z turmalinem, kasyterytem, fluorytem, muskowitem[3].
Miejsca występowania to głównie: Brazylia – Minas Gerais (kryształy kilkudziesięciocentymetrowe o wadze 150–300 kg: największy okaz znaleziono w 1986 r. mierzył 2x1,8 m i ważył 5 ton), Sri Lanka, Pakistan, Ural, Nigeria i Madagaskar, Mozambik (znaleziono kryształ o długości 1 m i wadze 2,5 t), Indie, Japonia, Rosja, Czechy, Niemcy, Norwegia (żółty kryształ o wadze 80 kg), Ukraina.
W Polsce występuje w Górach Izerskich, Karkonoszach oraz okolicach Strzegomia i Strzelina.
ZastosowanieEdytuj
- Jest stosowany przy produkcji materiałów ogniotrwałych i ściernych
- bardzo atrakcyjny kamień kolekcjonerski
- stosowany w jubilerstwie – stosuje się szlif fasetkowy.
CiekawostkiEdytuj
Topaz w Biblii
Topaz jest wymieniany jako jeden z kamieni pektorału Aarona (Wj 28:17, Wj 39:10). W Apokalipsie Św. Jana stanowi ozdobę dziewiątej warstwy fundamentu Nowego Jeruzalem (Ap 21:20).
PrzypisyEdytuj
- ↑ Żaba J., 2014: Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów. Videograf.
- ↑ Online Etymology Dictionary: topaz
- ↑ mindat.org Topaz (ang.) [dostęp:2011-05-31]
