Towarzystwo Demokratyczne Polskie

Sztandar TDP

Towarzystwo Demokratyczne Polskie – jedno z najważniejszych stronnictw politycznych Wielkiej Emigracji, zostało utworzone w Paryżu 17 marca 1832^[1]. Było to najliczniejsze ugrupowanie demokratyczne emigracji polskiej^[1], zbliżone organizacyjnie do partii politycznej. Zamierzali oni odbudować Rzeczpospolitą siłami samych Polaków.

TDP wyodrębniło się z działającego w latach 1831–1832 w Paryżu Komitetu Narodowego Polskiego. Od 1836 na czele TDP stała demokratycznie wybierana pięcioosobowa Centralizacja, która kierowała działaniami sekcji. Pierwszy program TDP został ogłoszony w tzw. „Małym Manifeście” 17 marca 1832 przez grupę założycieli z Tadeuszem Krępowieckim i Aleksandrem Pułaskim na czele. Zakładano w nim konieczność radykalnych reform społecznych w przyszłej Polsce, a klęskę powstania upatrywano w konserwatyzmie szlachty. Drugi manifest programowy TDP ogłoszono 4 grudnia 1836 w Poitiers^[2], już po wystąpieniu z TDP Tadeusza Krępowieckiego i Stanisława Worcella. Ta deklaracja zwana jest „Wielkim Manifestem” lub „Manifestem Poitierskim”. W stosunku do „Małego manifestu” była ona bardziej zachowawcza: nie akcentowano w niej już programu antyszlacheckiego. Od 1840 działacze TDP przygotowywali powstanie, które miało objąć wszystkie trzy zabory, z udziałem ludu^[2]. Po klęsce Powstania 1846 i upadku Wiosny Ludów w 1849 Centralizacja przeniosła się do Londynu, a jej pracami kierował Wojciech Darasz. W 1862 Towarzystwo Demokratyczne Polskie rozwiązało się.

Jego najwybitniejszymi działaczami byli m.in. Tadeusz Krępowiecki, Wojciech Darasz, Jan Kanty Podolecki, Wiktor Heltman, Stanisław Worcell i Ludwik Mierosławski^[1]. Pismem TDP był Demokrata Polski. Z czasem z TDP wyłoniły się radykalne programowo Gromady Ludu Polskiego (Grudziąż, Humań i Praga), próbujące realizować zasady socjalizmu utopijnego. Część emisariuszy została tzw. burzycielami chłopów^[3].

Osobny artykuł: Burzyciele chłopów.

Wybitni członkowie Towarzystwa Demokratycznego Polskiego

Zobacz też kategorię: Członkowie Towarzystwa Demokratycznego Polskiego.

Do struktur Towarzystwa wstąpiło w przeciągu całej jego działalności kilka tysięcy osób (Marian Tyrowicz wymienia ok. 4450 nazwisk^[4]), jednak ich liczba w jednym roku nigdy nie przekraczała 1600 osób. W pierwszym roku działalności (1832) były to 52 osoby; w latach następnych liczebność gwałtownie wzrastała. Poniższa lista wymienia nazwiska niektórych z najwybitniejszych przedstawicieli TDP:

Zobacz teżEdytuj

Bilety Skarbu Wyzwolonej Polski

PrzypisyEdytuj

↑ ^a ^b ^c Encyklopedia Powszechna PWN 1987 ↓, s. 514.
↑ ^a ^b Encyklopedia Powszechna PWN 1987 ↓, s. 515.
↑ Andrzej Jezierski, Cecylia Leszczyńska Historia gospodarcza Polski. Warszawa 2003, s.123
↑ MarianM. Tyrowicz MarianM., Towarzystwo Demokratyczne Polskie 1832-1863. Przewodnik biobibliograficzny, s. IX, Warszawa 1964 .

BibliografiaEdytuj

Encyklopedia Powszechna PWN (wydanie trzecie). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 514–515. ISBN 83-01-00000-7.

Linki zewnętrzneEdytuj

Akt założenia Towarzystwa Demokratycznego Polskiego Paryż 17 III 1832 r. (fragment)
Towarzystwo Demokratyczne Polskie Do Polakow Paryż 1832
Manifest Towarzystwa Demokratycznego Polskiego Poitiers 1836
Uwagi Centralizacyi przy dyskussyi nad Manifestem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego Paryż 1836
Sławomir Kalembka, Towarzystwo Demokratyczne Polskie w latach 1832-1846 Poznań ; Toruń 1966
Rękopisy Towarzystwa Demokratycznego Polskiego w serwisie Polona

[CITEREFEncyklopedia_Powszechna_PWN1987514-1] Encyklopedia Powszechna PWN 1987 ↓, s. 514.

[CITEREFEncyklopedia_Powszechna_PWN1987515-2] Encyklopedia Powszechna PWN 1987 ↓, s. 515.

[3] Andrzej Jezierski, Cecylia Leszczyńska Historia gospodarcza Polski. Warszawa 2003, s.123

[4] MarianM. Tyrowicz MarianM., Towarzystwo Demokratyczne Polskie 1832-1863. Przewodnik biobibliograficzny, s. IX, Warszawa 1964 .

[1]

[2]

[3]

[4]