Wikipedia

Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej

polskie towarzystwo regionalne

Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej – społeczna organizacja pasjonatów i miłośników regionu oraz animatorów kultury i inicjatyw społecznych na terenie ziemi kłodzkiej. Jest najstarszym polskim towarzystwem regionalnym powstałym na Dolnym Śląsku po 1945[a] i jednym z najstarszych w Polsce, legitymującym się bogatym dorobkiem.

Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej
Państwo

 Polska

Siedziba

Kłodzko

Data założenia

11 września 1947

Rodzaj stowarzyszenia

stowarzyszenie

Zasięg

powiat kłodzki

Prezes

Adam Łącki

Członkowie

85[1]

Nr KRS

0000319642

Data rejestracji

1948

Powiązania

Kłodzki Klub Literacki

brak współrzędnych
Strona internetowa

Statutowym celem działania Towarzystwa jest „szerzenie wiedzy o Ziemi Kłodzkiej oraz inicjowanie i popularyzowanie badań związanych z regionem”.

Historia edytuj

Tuż po wojnie w 1947 polscy osadnicy i repatrianci, którzy przybyli na te ziemie głównie z Kresów Wschodnich, ale też innych regionów kraju, zaczęli budować więzi z nową ojczyzną. Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej zostało założone 11 września 1947 w sali posiedzeń starostwa[2] przez grupę inicjatorów na czele ze starostą kłodzkim Zbigniewem Kulczyckim i Heleną Getterową[3][4][5]. TMZK zostało też oddziałem Instytutu Śląskiego[6]. Kulczycki był historykiem turystyki i krajoznawcą oraz organizatorem administracji regionu[7].

Kolejne zebranie, które odbyło się 4 października 1947 w sali obrad Rady Miejskiej w kłodzkim ratuszu z udziałem dyrektora IŚ dr. Romana Lutmana i członka Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN dr. Antoniego Wrzoska, wyznaczyło cele i zadania, m.in. koordynację działalności naukowej i badawczej[2][6]. Ten pionierski okres to także czas propagandowego zagospodarowania rzekomej ciągłości historycznej, tworzenia mitu powrotu po wiekach do Macierzy, intensyfikowania działalności społeczno-kulturalnej, co miało na celu jak najszybsze emocjonalne związanie mieszkańców z tzw. Ziemiami Odzyskanymi[8].

Instytut Śląski włączono w czerwcu 1948 do Instytutu Zachodniego w Poznaniu i jako jego oddział przeniesiono do Wrocławia. W 1950 oddział wrocławski rozwiązano, tym samym Instytut Śląski przestał istnieć[9]. Do 1950, kiedy weszły w życie centralistyczne zarządzenia władz, udało się stworzyć w Kłodzku organizację skupiającą miłośników historii i lokalnych patriotów, której zadaniem było „popularyzowanie regionu, jego walorów turystycznych, gospodarczych i historycznych”. Potem działalność Towarzystwa została zahamowana[10][11]. TMZK koordynowało prace naukowe i badawcze w regionie, organizowało życie kulturalne w świetlicach i prowadziło działalność wydawniczą. Kłodzko miało się stać ośrodkiem kulturalno-naukowym o ponadprowincjonalnej randze[11]. Do reaktywacji Towarzystwa doszło w 1957[12][13].

Działalność Towarzystwa w przeszłości edytuj

W 1948 Towarzystwo zorganizowało dwie wystawy: otwartą 31 lipca I Kłodzką Wystawę Regionalną prezentującą powojenny dorobek życia gospodarczego i kulturalnego regionu kłodzkiego (człowiek i ziemia, przemysł oraz spółdzielczość, rzemiosło, uzdrowiska ziemi kłodzkiej, kącik polsko-czeski) oraz wystawę „Przeszłość historyczna i osiągnięcia na polu gospodarczym i kulturalnym po 1945 r.”[6].

Szczególną wymowę dla regionu miały, uznane w całym kraju za wydarzenie kulturalne, Kłodzkie Wiosny Poetyckie z lat 60. i 70. XX w. z Anną Zelenay, Janem Kulką i Bogusławem Michnikiem. Powstały wówczas między innymi tzw. płachty poetyckie, będące swoistą formą plakatu poetycko-malarskiego, na których publikowano nagrodzone podczas wydarzenia utwory poetyckie oraz prace plastyków kłodzkich[14].

Towarzystwo było pomysłodawcą i organizatorem lub współorganizatorem wielu ważnych w regionie wydarzeń kulturalnych i społecznych m.in. Kłodzkich Sejmików Kultury i Kłodzkich Wtorków Literackich[15].

Znaczący był udział Towarzystwa Miłośników Ziemi Kłodzkiej w powstaniu Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku oraz Muzeum Filumenistycznego w Bystrzycy Kłodzkiej. Od początku lat 60. XX w. działacze TMZK wraz z reżyserem Robertem Stando (twórcą filmu Miasto, które może zginąć z 1955) oraz prof. Zbigniewem Strzeleckim[16], włączyli się w walkę o rewitalizację kłodzkiej starówki[7][17] zagrożonej oddziaływaniem wody napływającej do podziemnych wyrobisk (Alarm dla Kłodzka)[12], co pozwoliło zachować 1000-letni układ urbanistyczny miasta z jego dawną, wielonarodową historią i architekturą[7].

Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej jest najstarszym polskim towarzystwem regionalnym powstałym na Dolnym Śląsku po 1945 i jednym z najstarszych w Polsce[7]. W ciągu 75-letniej działalności podejmowano wiele inicjatyw, m.in. badania historii regionu i promowanie bogactwa turystycznego oraz kulturowego, sympozja naukowe, wystawy i konkursy. Towarzystwo miało także udział w stworzeniu w 1962 tradycji obchodów Dni Kłodzka. Największe inicjatywy Towarzystwa w dziedzinie kultury, historii i promocji regionu, edukacji oraz aktywności społecznej są kontynuowane[18]. Z inicjatywy Eugeniusza Kaczmarka, długoletniego prezesa w latach 1963–2008, powstawały nawet oddziały stowarzyszenia daleko od ziemi kłodzkiej[19].

Publikacje do 2004 edytuj

Szczególnie znaczenie miało też zainicjowanie w 1948 publikacji „Rocznika Kłodzkiego”, określanego skarbnicą wiedzy o regionie, pochodzącej z fachowych opracowań i badań autorów. Pod tym tytułem wydane zostały dwa tomy, nr 1 za 1948 w 1949 i nr 2 za 1949 w 1950[20]. Od 3. tomu za rok 1958 już pod tytułem „Rocznik Ziemi Kłodzkiej”, periodyk ten (po przerwie 2002–2018) wydawany jest do dzisiaj[21].

Innymi ważnymi publikacjami[22] były m.in.:

  • Kotlina Kłodzka i góry przyległe. Mapa fizyczna z uwzględnieniem komunikacji i szlaków turystycznych, skala 1:100 000. Mapy poboczne: Budowa geologiczna, Bogactwa mineralne, przemysł. Wojciech Walczak, Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej – Oddział Instytutu Śląskiego w Kłodzku, nakładem Komisji Zdrojowej w Polanicy-Zdroju, Kłodzko–Polanica-Zdrój, 1948, OCLC 956582851;
  • Ilustrowany informator Ziemia Kłodzka, autorzy: Antoni Wrzosek, Zbigniew Kulczycki, Henryk Stroynowski (wspólnie z Oddziałem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego), oprac. graficzne Mieczysław Berman (1948), OCLC 297628890;
  • Kłodzkie Wiosny Poetyckie, red. Eugeniusz Kaczmarek, karykatury Bogusław Michnik, oprac. graficzne Witold Turkiewicz (1966), OCLC 838920095;
  • Zbiorek wierszy Mowy Leśmianowskie, wygłoszone przez Juliana Przybosia, Mariana Jachimowicza i Zbigniewa Bieńkowskiego na VI Kłodzkiej Wiośnie Poetyckiej poświęconej pamięci Bolesława Leśmiana, oprac. graficzne Witold Turkiewicz (1968), OCLC 84311384;
  • Kłodzki Almanach Literacki (1970), oprac. Witold Turkiewicz, OCLC 839048816[b];
  • Motyw kłodzki. Wiersze o Kłodzku i ziemi kłodzkiej, Bogusław Michnik, Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej. Zakł. Narod. im. Ossolińskich, Wrocław (1972), OCLC 174445587;
  • Ziemia Kłodzka: rozwój, tradycje, problemy (1977), OCLC 749622445;
  • Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej, red. E. Kaczmarek, Mariusz Kraj (1978), OCLC 749802639;
  • Kłodzko wczoraj, dziś, jutro, red. E. Kaczmarek, M. Kraj, Anna Goryń (1979), OCLC 749802639;
  • Kłodzko w czterdziestoleciu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dionizy Gamalczyk (1986), Seria: Biblioteczka Ziemi Kłodzkiej, OCLC 835854991;
  • Pierwsze dni, pierwsze lata, red. E. Kaczmarek (1995), wspomnienia pierwszych polskich osadników na ziemi kłodzkiej, OCLC 835086916;
  • Ziemia Kłodzka w grafice Wł. Kolbusza, wstęp i opis E. Kaczmarek (2004), ISBN 978-83-919200-1-5.

Działalność Towarzystwa współcześnie edytuj

Współczesne inicjatywy[23][17] to m.in.:

  • wznowienie w 2018, po 14 latach przerwy „Rocznika Ziemi Kłodzkiej”[24][25][26], także w wersji internetowej, oraz wydanie kolejnego numeru w 2021[21];
  • odkrycie w 2016 oryginalnego rękopisu z XVI w. Kaufbuchu (księgi kupieckiej) kancelarii Radkowa, a po jego opracowaniu przez muzealniczkę Krystynę Oniszczuk-Awiżeń – przekazanie w podarunku Muzeum Ziemi Kłodzkiej[27];
  • obchody jubileuszowe TMZK 70- i 75-lecia połączone z organizacją wystaw i spotkań, w tym wystawy jubileuszowej 75-lecia przygotowanej przez Brygidę Morawską i Kamila Kuda oraz gali jubileuszowej;
  • organizowane liczne wydarzenia, wystawy i konferencje naukowe na temat turystyki, promocji i gospodarki regionu[28][29].

Projekty „Artyści w miejscu pracy na rzecz ziemi kłodzkiej” (2018)[30], inscenizacje teatralno-kabaretowe „Dzień Kobiet” (od 2016)[31], imprezy poetyckie w nowej formule pt. „Potęga Słowa” (od 2017)[32], gromadziły w ostatnich latach licznych sympatyków TMZK i sale pełne widzów. Również w dziedzinie geografii regionu podczas wycieczki edukacyjnej na Trójmorski Wierch z inicjatywy przewodnika Leszka Majewskiego TMZK w 2020 oznaczyło właściwe źródło Nysy Kłodzkiej, nadając mu imię „Szczodre”[33][34][35].

W ostatnich latach Towarzystwo angażuje się w promowanie ziemi kłodzkiej stosując często niekonwencjonalne formy[36][17], m.in.:

Towarzystwo uczestniczy w licznych imprezach i wydarzeniach organizowanych zarówno przez Kłodzki Ośrodek Kultury, jak i inne stowarzyszenia lokalne. TMZK planuje rozszerzenie promocji regionu poprzez realizację autorskiego projektu mobilnej interaktywnej miniatury ziemi kłodzkiej z hologramami największych atrakcji turystycznych, mającej na celu pokazanie, że ziemia kłodzka z czeskim pograniczem (m.in. Kladském pomezím(inne języki)) to jedyne miejsce w Europie o tak wielkim nasyceniu ponad pół tysiącem atrakcji turystycznych, z pięcioma polskimi uzdrowiskami, w promieniu 50 km od stolicy regionu ponad 1000-letniego Kłodzka[44]. W październiku 2022 Towarzystwo obchodziło jubileusz 75-lecia, który objął: wystawę historii TMZK, film i wydanie albumu oraz odsłonięcie tablicy pamiątkowej na budynku Kłodzkiego Ośrodka Kultury[45][46].

Prezesi i działacze Towarzystwa edytuj

Pierwszym przewodniczącym był Zbigniew Kulczycki (1947–1948), następnie Wincenty Gonciarczyk (1957–1959), Jan Małek (1959–1963), Eugeniusz Kaczmarek (1963–2008, od 1979 prezes), Jadwiga Radziejewska (prezes TMZK 2009–2016, dyrektor ZOZ w Kłodzku). Od 30 maja 2016 prezesem Towarzystwa jest Adam Łącki (starosta kłodzki 2002–2006[47]).

Pierwszy zarząd składał się z członków założycieli, byli to: Zbigniew Kulczycki, Roman Birkenmayer – wiceprzewodniczący, dyrektor gimnazjum i liceum ogólnokształcącego, Helena Getterowa – długoletnia sekretarz, inicjatorka powołania i pierwsza dyrektorka Muzeum Filumenistycznego, Bohdan Biliński – skarbnik i kronikarz[2][48], do kolejnego zarządu dołączyli m.in. Mikołaj Dawidiuk, następca Kulczyckiego na stanowisku starosty kłodzkiego, Albin Bobruk – literat i publicysta, redaktor „Dziennika Ludowego”, Aleksander Młynkiewicz – działacz PPS, kierownik Państwowego Urzędu Repatriacyjnego, burmistrz Kłodzka (1947–1950)[4][49]. Spośród licznych działaczy najbardziej zaznaczyli się w historii Towarzystwa: dr Władysław Dziewulski – ówczesny wicestarosta bystrzycki, później pracownik Instytutu Śląskiego w Opolu, Roman Sakaluk, Janina Piechocińska, Stanisław Bielawski, Idalia Jakowczuk, Janina Bilewicz, Leszek Rektorek, filmowiec, dokumentalista życia Kłodzka[44].

Wśród wielu pasjonatów tworzących historię Towarzystwa wyróżnili się m.in.: długoletnia sekretarz Elżbieta Junak, regionalistka i kustosz Muzeum Ziemi Kłodzkiej Irena Klimaszewska, przewodnicy sudeccy Romana Chimowicz-Majewska i Leszek Majewski, Maria Ozierańska (dyrektor Muzeum Zabawek w Kudowie-Zdroju), wiceprezes Ignacy Einhorn, Lech Włodarczyk, Leszek Michalski (prezes Stowarzyszenia Grupy Rekonstrukcji Historycznej 47 Pułku Piechoty Pruskiej), Bronisław Kamiński z Kudowy-Zdroju[50].

Wyróżnienia i nagrody edytuj

Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej zostało uhonorowane wieloma wyróżnieniami[51]:

  • Odznaką Tysiąclecia Państwa Polskiego (1966);
  • Złotą Odznaką „Zasłużony dla Dolnego Śląska” (1972);
  • drugim miejscem w ogólnopolskim konkursie Ministra Kultury i Sztuki na najlepiej działające towarzystwo regionalne (1989);
  • medalem im. Aleksandra Patkowskiego za krzewienie idei regionalizmu (2017);
  • tytułem najlepszej i najbardziej aktywnej organizacji pozarządowej na Dolnym Śląsku „zDolne NGO” (2018).

Uwagi edytuj

  1. ↑ Oddział Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Kłodzku również działał od 1947, jedną z jego pierwszych publikacji było Kłodzko Bohdana Bilińskiego z 1947.
  2. ↑ Publikacja o zbliżonym tytule, Almanach Kłodzkiego Klubu Literackiego przy ZO ZLP we Wrocławiu została opublikowana w 1971 przez Kłodzki Klub Literacki a wydana przez Powiatowy Dom Kultury, Kłodzko, OCLC 751423756[52]

Przypisy edytuj

  1. ↑ Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej w ngo.pl. 2012-08-20. [dostęp 2022-11-03]. (pol.).
  2. ↑ a b c Bogdan Biliński. Z życia Towarzystwa Miłośników Ziemi Kłodzkiej. „Rocznik Kłodzki”. 1949 (2), s. 139–140, 1950. Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej. ISSN 1426-5796. (pol.). 
  3. ↑ Dzieje Ziemi Kłodzkiej. A. Herzig, M. Ruchniewicz. Hamburg–Wrocław: Dobu Verlag; Oficyna Wydawnicza Atut, 2006, s. 447. ISBN 978-83-7432-133-4.
  4. ↑ a b Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej. Kreator życia kulturalnego i społecznego w regionie. Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej. [dostęp 2016-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-27)]. (pol.).
  5. ↑ Klimaszewska 2018 ↓, s. 18–19.
  6. ↑ a b c Zawadzka 2022b ↓, s. 13.
  7. ↑ a b c d Zawadzka 2022b ↓, s. 5.
  8. ↑ Irena Klimaszewska. Pierwsze publikacje z lat 1945–1950 na temat ziemi kłodzkiej w zbiorach Biblioteki Naukowej Muzeum Ziemi Kłodzkiej. „Zeszyty Muzeum Ziemi Kłodzkiej”. 2009, s. 247, 2009. Muzeum Ziemi Kłodzkiej. OCLC 1011295162. (pol.). 
  9. ↑ Michał Lis, Elżbieta Flisak, Historia Instytutu Śląskiego [online], Instytut Śląski [dostęp 2021-10-24] (pol.).
  10. ↑ Marek Malinowski. Kultura jako czynnik integracji i adaptacji ludności ziemi kłodzkiej. „Rocznik Ziemi Kłodzkiej”. 1972 (tom IX/X), s. 52, 1972. Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej. ISSN 0137-4141. (pol.). 
  11. ↑ a b Karol Maliszewski: Życie literackie w Kłodzku po 1945 roku. W: Kultura ziemi kłodzkiej – tradycje i współczesność. Edward Białek, Wojciech Browarny, Małgorzata Ruchniewicz. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2016, s. 306, seria: Orbis Linguarum. ISBN 978-83-7977-203-2.
  12. ↑ a b Tadeusz Marczak: Kłodzko powojenne. Gomułkowska „mała stabilizacja”. W: Ryszard Gładkiewicz: Kłodzko. Dzieje miasta. Kłodzko: Muzeum Ziemi Kłodzkiej, 1998, s. 164. ISBN 83-904888-0-9.
  13. ↑ Zawadzka 2022b ↓, s. 36.
  14. ↑ Karol Maliszewski: Pociąg do literatury. Szkicownik literacki z Dolnego Śląska. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut, 2010, s. 118. ISBN 978-83-7432-578-3.
  15. ↑ Zawadzka 2022b ↓, s. 43.
  16. ↑ Stanisław Tadeusz Sroka: Strzelecki Zbigniew Zygmunt (1922–1988). [w:] iPSB (biogram został opublikowany w PSB) [on-line]. Narodowy Instytut Audiowizualny, 2007–2008. [dostęp 2022-11-02].
  17. ↑ a b c Ekspert: Adam Łącki. „Panorama Ziemi Kłodzkiej”. 2022 (Numer 163 / październik 2022), s. 6, 2022-10-01. Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej. ISSN 2082-842X. [dostęp 2022-11-03]. (pol.). 
  18. ↑ Zawadzka 2022b ↓, s. 6.
  19. ↑ bwb: TMZK świętuje 70-lecie działalności. dkl24.pl, 2017-10-28. [dostęp 2022-11-03]. (pol.).
  20. ↑ Zawadzka 2022b ↓, s. 14.
  21. ↑ a b Joanna Żabska: Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej wydało kolejny Rocznik Ziemi Kłodzkiej. 24klodzko.pl, 2022-11-30. [dostęp 2021-11-02]. (pol.).
  22. ↑ Zawadzka 2022b ↓, s. 38–39.
  23. ↑ a b Zawadzka 2022a ↓, s. 3.
  24. ↑ Małgorzata Matusz, Powrót Rocznika Ziemi Kłodzkiej [online], dkl24.pl [dostęp 2018-11-21] (pol.).
  25. ↑ Krystyna Oniszczuk-Awiżeń. Rocznik Ziemi Kłodzkiej. „Gazeta Prowincjonalna Ziemi Kłodzkiej”. 2019 (luty). Mirosław Awiżeń. ISSN 1232-0048. (pol.). 
  26. ↑ Joanna Żabska: Powrót ważnego dla ziemi kłodzkiej czasopisma. 24klodzko.pl, 2019-10-30. [dostęp 2022-11-02]. (pol.).
  27. ↑ Krystyna Oniszczuk-Awiżeń. Tajemnice XVI-wiecznego manuskryptu ze zbiorów Towarzystwa Miłośników Ziemi Kłodzkiej. „Rocznik Ziemi Kłodzkiej”. 2018 (Tom XXV), s. 39–52, 2018. A. Łącki. Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej. ISSN 0137-4141. (pol.). 
  28. ↑ bwb: Jak promować ziemię kłodzką. dkl24.pl, 2017-05-08. [dostęp 2022-11-03]. (pol.).
  29. ↑ bwb: O bogactwach ziemi kłodzkiej. dkl24.pl, 2017-03-03. [dostęp 2022-11-03]. (pol.).
  30. ↑ Zawadzka 2022b ↓, s. 53.
  31. ↑ Zawadzka 2022b ↓, s. 44.
  32. ↑ Zawadzka 2022b ↓, s. 48.
  33. ↑ Damian Bednarz: Źródło Nysy Kłodzkiej zostało ochrzczone. Nazwano je Szczodre. klodzko.naszemiasto.pl, 2020-10-19. [dostęp 2022-11-04]. (pol.).
  34. ↑ Zdobyliśmy Trójmorski Wierch i odkryliśmy nieznane źródło Nysy Kłodzkiej. tmzk.pl, 2020-10-10. [dostęp 2024-01-10]. (pol.).
  35. ↑ Zawadzka 2022a ↓, s. 3, 51–52.
  36. ↑ a b Zawadzka 2022b ↓, s. 6–7.
  37. ↑ W Kłodzku zamiast marzanny „utopili” koronawirusa. 24klodzko.pl, 2021-03-21. [dostęp 2022-11-03]. (pol.).
  38. ↑ Pierwsze na świecie topienie koronawirusa. tmzk.pl, 2021-03-21. [dostęp 2023-03-29]. (pol.).
  39. ↑ Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej promowało naklejkę „Kocham Ziemię Kłodzką”. 24klodzko.pl, 2021-06-13. [dostęp 2022-11-02]. (pol.).
  40. ↑ Jerzy Taurogiński. O miłości do Ziemi Kłodzkiej. „Rocznik Ziemi Kłodzkiej”. 2018 (t. XXV), s. 142, 2022-11-03. Adam Łącki. Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej. ISSN 0137-4141. (pol.). 
  41. ↑ Zawadzka 2022b ↓, s. 49.
  42. ↑ Zawadzka 2022b ↓, s. 33.
  43. ↑ Kolacja na Biało. [dostęp 2022-11-03].
  44. ↑ a b Zawadzka 2022a ↓, s. 4.
  45. ↑ Towarzystwo Miłośników Ziemi Kłodzkiej świętowało jubileusz 75-lecia. 24klodzko.pl, 2022-10-24. [dostęp 2022-11-02]. (pol.).
  46. ↑ Bartłomiej Kolman, Adam Łącki: Film nakręcony przez TMZK z okazji 75-lecia na YouTube. TMZK, 2022-10-24. [dostęp 2022-11-02]. (pol.).
  47. ↑ Zawadzka 2022b ↓, s. 8–11.
  48. ↑ Zawadzka 2022b ↓, s. 9.
  49. ↑ Łada Ponikowska: Getterowa Helena. W: Popularna encyklopedia Ziemi Kłodzkiej. Janusz Laska, Mieczysław Kowalcze. T. 1: (A–J). Kłodzko–Nowa Ruda: Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe, 2009, s. 202. ISBN 978-83-60478-90-5.
  50. ↑ Zawadzka 2022a ↓, s. 2.
  51. ↑ Zawadzka 2022b ↓, s. 7.
  52. ↑ Bogusław Michnik, Renata Kuźmińska, Tadeusz Jażdżewski: Almanach Kłodzkiego Klubu Literackiego przy ZO ZLP we Wrocławiu. worldcat.org, 2021-03-21. [dostęp 2024-01-17]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Towarzystwo_Miłośników_Ziemi_Kłodzkiej&oldid=73114690”