Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie

Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie (TWU) – była instytucja ubezpieczeniowo-finansowa z siedzibą w Krakowie.

Gmach towarzystwa przy ulicy Basztowej w Krakowie
Inicjator założenia towarzystwa, Franciszek Trzecieski
Siedziba reprezentacji TWU we Lwowie

Historia edytuj

W okresie zaboru austriackiego inicjatorem powstania był Franciszek Trzecieski w 1842, gdy na sejmie postulatowym poruszył sprawę ustanowienia zakładu ubezpieczeń, co jednak nie przyniosło skutku[1]. Po ponownym wniosku Trzecieckiego z 1844, sejm polecił wykonanie stosownego projektu, który nie zyskał przychylności Wydziału. Jeszcze później Towarzystwo Gospodarcze we Lwowie stworzyło kolejny projekt (1859), który został odrzucony przez rząd w Wiedniu.

 
Tabliczka na budynku który był ubezpieczony w TUW

Powodowany skutkami pożaru w Mielcu Trzecieski jeszcze raz wnioskował założenie towarzystwa, na co przychylnie odpowiedziało krajowe prezydium w Krakowie, wymagając przedstawienia programu. Przygotowany program został przedłożony do krakowskiego prezydium 20 marca 1857, a jego współtwórcami byli Leon Gołaszewski, Karol Lariss, Władysław Sanguszko i Henryk Wodzicki. Na przełomie 1858/1859 prezydium przekazało kierującym towarzystwem wskazówki dotyczące zmian w jego statucie. W tym czasie do komitetu towarzystwa wstąpili: Wincenty Bobrowski, Edward Homolacs, Wincenty Kirchmajer, Wiktor Lanckoroński, Walenty Milieski, Kazimierz Starzeński, Józef Załuski. Te osoby, wraz z wcześniejszymi twórcami programu, zostały założycielami towarzystwa. W dalszym czasie trwały prace dotyczące poprawek w statucie, zaś ministerstwo spraw wewnętrznych zapewniło, iż wyda zezwolenie na utworzenie towarzystwa. Komitet prowadził akcję promującą powstanie towarzystwa wśród ziemian (rząd warunkował wydanie koncesji od wysokości ubezpieczeń 6 mln zł). W 1860 Trzecieski został wybrany dożywotnim kuratorem towarzystwa (prowadził starania przez 18 lat celem jego powstania). 20 października 1860 została wydana koncesja na działanie towarzystwa, 26 listopada 1860 zebrało się Zgromadzenie konstytuujące, które dokonało wyboru Zarządu.

Pierwszy zarząd TWU[2]

Towarzystwo działało w ramach autonomii galicyjskiej. Działalność towarzystwa obejmowała ubezpieczenia od ognia (początkowo w nazwie istniało to określenie), od 1864 została rozszerzona o dział na ubezpieczenia od gradobicia. Z inicjatywy towarzystwa w 1864 została założona w Krakowie pierwsza na terenach polskich ochotnicza straż pożarna[3]. W 1866 otwartą pierwszą w Krakowie i czwartą w Galicji Kasę Oszczędności. 1 listopada 1869 otwarto dział ubezpieczeń na życie. Towarzystwo zawarło układy z zagranicznymi towarzystwami na dokonywanie interesów pośrednich (np. na terenie Królestwa Polskiego). Ponadto TWU czyniło starania celem otwarcia instytucji kredytowej i w 1869 zostało założone Towarzystwo Zaliczkowe (według zasad Schultzego z Delitsch), rozpoczęło działać w 1870, a po roku powstawały towarzystwa zaliczkowe w całej Galicji.

Po ustąpieniu Adama J. Potockiego w 1872, prezesem został Alfred Józef Potocki. Z inicjatywy TWU (1873) zostało założone osobne Towarzystwo Wzajemnego Kredytu, otwarte 17 sierpnia 1874. Od 1876 do 1883 prezesem był Józef Baum, a po jego śmierci Stanisław Michał Starowieyski. Na obchody 25-lecia towarzystwa została wydana księga pamiątkowa pt. Monografia Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń od chwili założenia tegoż do 1 kwietnia 1886. Od 1887 do 1890 prezesem był Artur Władysław Potocki (syn pierwszego prezesa), a po jego nagłej śmierci Zygmunt Dembowski od 1890 do 1896. W ostatnich kilkunastu latach rozrost TWU spowodował potrzebę reform. Ponadto po śmierci Trzecieskiego (1875) towarzystwem kierował Henryk Kieszkowski, którego obwiniono o defraudację finansową w wysokości 200 tys. florenów[4]. Dyrektor przeszedł w stan spoczynku w 1896 po 36 latach pracy na stanowisku dyrektora referenta (w uznaniu zasług otrzymał tytuł honorowego kuratora, a jego miejsce zajął Henryk Romer). Od 1897 prezesem był Józef Męciński, a od 1903 dyrektorem referentem – adwokat Franciszek Paszkowski, wiceprezesem Tadeusz Cieński[5][6]. W 1902 została powołana Spółka kredytowa członków Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń. Od 1906 Słonecki był zastępcą dyrektora, a dyrektorem drugim był Ignacy Głażewski.

Ponadto we władzach TWU zasiadał Andrzej Kazimierz Potocki, członkiem rady nadzorczej byli Zdzisław Marchwicki (od 1877), Feliks Gniewosz, dyrektorem był Maksymilian Łepkowski, delegatem Ludwik Baldwin-Ramułt, ajentem August Ścibor-Rylski, agentem Jerzy Kotula,

W trakcie swojej działalności Towarzystwo otworzyło reprezentację we Lwowie, obejmującą obszar Galicji Wschodniej i Bukowiny. W 1911 Towarzystwo obchodziło 50-lecie istnienia[7].

Siedziba edytuj

Po 1885 towarzystwo funkcjonowało w krakowskim gmachu położonym przy ulicy Basztowej.

 
Rada nadzorcza TWU w 1911

Zarząd – prezydium edytuj

Zarząd – prezydium rady nadzorczej

Prezesi
Wiceprezesi

Dyrekcja edytuj

Dyrektorzy pierwszy (I)
Zastępcy dyrektorów pierwszych (I)
Dyrektorzy drudzy (II)
Zastępcy dyrektorów drugich (II)
Dyrektorzy-referenci
Zastępcy dyrektorów-referentów
  • Ignacy Głażewski
  • Edmund Piotrowski-Ginwiłł (1899/1905)
  • vacat (1906)
  • Henryk Szatkowski (1907/1914)
Kuratorzy

Członkowie edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Członkowie Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. 50-lecie Krakowskiego „Tow. Wzaj. Ubezpieczeń”. Założenie Towarzystwa. „Kurier Kolejowy i Asekuracyjny”, s. 2–3, nr 11 (568) z 1 czerwca 1911. 
  2. 50-lecie Krakowskiego „Tow. Wzaj. Ubezpieczeń”. Pierwszy Zarząd. „Kurier Kolejowy i Asekuracyjny”, s. 3–4, nr 11 (568) z 1 czerwca 1911. 
  3. 50-lecie Krakowskiego „Tow. Wzaj. Ubezpieczeń”. Zarys dziejów Towarzystwa. „Kurier Kolejowy i Asekuracyjny”, s. 5, nr 11 (568) z 1 czerwca 1911. 
  4. Edward Zając: Obywatele Honorowi Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 2002, s. 43–44. ISBN 83-909787-8-4.
  5. 50-lecie Krakowskiego „Tow. Wzaj. Ubezpieczeń”. Zarys dziejów Towarzystwa. „Kurier Kolejowy i Asekuracyjny”, s. 7, nr 11 (568) z 1 czerwca 1911. 
  6. Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1911. Lwów: Prezydyum C.K. Namiestnictwa, 1911, s. 998.
  7. 50-lecie Krakowskiego „Tow. Wzaj. Ubezpieczeń”. „Kurier Kolejowy i Asekuracyjny”, s. 1, nr 11 (568) z 1 czerwca 1911. 
  8. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1893 (rocznik II), Lwów 1893, s. 22.
  9. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1894 (rocznik III). Lwów: 1894, s. 31.
  10. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1895 (rocznik IV). Lwów: 1895, s. 63.
  11. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1896 (rocznik V). Lwów: 1896, s. 77.
  12. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1897 (rocznik VI). Lwów: 1897, s. 75.
  13. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1898 (rocznik VII). Lwów: 1898, s. 71.
  14. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1899 (rocznik VIII). Lwów: 1899, s. 15.
  15. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1900 (rocznik IX). Lwów: 1900, s. 34.
  16. XV Rocznik Asekuracyjno-Ekonomiczny. Lwów: 1906, s. 88.
  17. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1901 (rocznik X). Lwów: 1901, s. 40.
  18. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1902 (rocznik XI). Lwów: 1902, s. 39.
  19. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1903 (rocznik XII). Lwów: 1903, s. 60.
  20. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1904 (rocznik XIII). Lwów: 1904, s. 60.
  21. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1905 (rocznik XIV). Lwów: 1905, s. 71.
  22. a b Wybrany ponownie w 1905 na kadencję do 1911.
  23. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1906 (rocznik XV). Lwów: 1906, s. 103.
  24. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1907 (rocznik XVI). Lwów: 1907, s. 103.
  25. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1909 (rocznik XVIII). Lwów: 1909, s. 88.
  26. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1910 (rocznik XIX). Lwów: 1910, s. 88.
  27. Część III. W: Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1911 (rocznik XX). Lwów: 1911, s. 88.
  28. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1912 (rocznik XXI). Lwów: 1912, s. 98.
  29. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1913 (rocznik XXII). Lwów: 1913, s. 98.
  30. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1914 (rocznik XXIII). Lwów: 1914, s. 100.
  31. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1893 (rocznik II). Lwów: 1893, s. 23.
  32. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1898 (rocznik VII). Lwów: 1898, s. 71–72.
  33. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1900 (rocznik IX). Lwów: 1900, s. 35.
  34. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1901 (rocznik X). Lwów: 1901, s. 41.
  35. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1902 (rocznik XI). Lwów: 1902, s. 40.
  36. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1903 (rocznik XII). Lwów: 1903, s. 61.
  37. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1904 (rocznik XIII). Lwów: 1904, s. 61.
  38. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1905 (rocznik XIV). Lwów: 1905, s. 72.
  39. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1906 (rocznik XV). Lwów: 1906, s. 104.
  40. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1907 (rocznik XVI). Lwów: 1907, s. 104.
  41. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1909 (rocznik XVIII). Lwów: 1909, s. 92.
  42. a b Wybrany na kadencję do 1909.
  43. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1910 (rocznik XIX). Lwów: 1910, s. 92.
  44. a b Wybrany na kadencję 1909-1915.
  45. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1914 (rocznik XXIII). Lwów: 1914, s. 105.
  46. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1910 (rocznik XIX). Lwów: 1910, s. 93.
  47. Wybrany do końca kadencji w 1915.
  48. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1899 (rocznik VIII). Lwów: 1899, s. 16.
  49. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1909 (rocznik XVIII). Lwów: 1909, s. 93.
  50. Wybrany na kadencję 1906-1912.
  51. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1912 (rocznik XXI). Lwów: 1912, s. 103.
  52. Wybrany do końca kadencji 1912.
  53. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1913 (rocznik XXII). Lwów: 1913, s. 103.
  54. Wybrany na kadencję 1912-1918-.
  55. Wybrany na kadencje 1906-1912, 1912-1918.
  56. Kalendarz Asekuracyjno-Ekonomiczny na rok 1898 (rocznik VII). Lwów: 1898, s. 72.

Bibliografia edytuj