Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne

Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, TLPD; leki trójpierścieniowe (ang. tricyclic antidepressants, TCA) – grupa leków psychotropowych o zbliżonej budowie chemicznej (cząsteczka złożona z trzech pierścieni), używanych w leczeniu depresji. Są to głównie pochodne dibenzoazepiny, dibenzodiazepiny, dibenzooksepiny, dibenzotiepiny, dibenzocykloheptadienu i innych. Do lecznictwa wprowadzone zostały w latach pięćdziesiątych XX wieku. Pierwszym lekiem z tej grupy była imipramina.

Amitryptylina – typowy trójcykliczny lek przeciwdepresyjny

Mechanizm działania edytuj

Mechanizm działania TLPD nie jest do końca wyjaśniony. Obecnie uważa się, że TLPD blokują wychwyt zwrotny amin biogennych (głównie noradrenaliny, serotoniny). Niektóre z nich hamują też zwrotny wychwyt dopaminy. W ten sposób powodują zwiększenie stężenia tych neuroprzekaźników w szczelinie synaptycznej i tym samym zwiększone pobudzenie układów: noradrenergicznego i serotoninergicznego. Poza tym leki trójpierścieniowe w różnym stopniu oddziałują z receptorami muskarynowymi, serotoninergicznymi (5HT1 i 5HT2) oraz histaminowymi H1.

Efekty działania leczniczego polegające na zniesieniu zahamowania psychoruchowego, występującego w depresji pojawiają się tydzień lub dwa od rozpoczęcia terapii. Pełne działanie przeciwdepresyjne obserwuje się po 3-4 tygodniach. Brak efektu po 6-8 tygodniach od rozpoczęcia terapii powinien skłonić lekarza do zmiany leku.

Niemal wszystkie TLPD wywierają wpływ hamujący na CYP 2D6 (aczkolwiek istnieją istotne różnice w ramach tej grupy)[1].

Wskazania i zastosowanie edytuj

TLPD są używane w leczeniu szeregu zaburzeń psychicznych i neurologicznych. Głównie są to:

TLPD można podawać doustnie lub w zastrzykach. Leczenie rozpoczyna się od małych dawek, które zwiększa się stopniowo w ciągu kilku pierwszych tygodni. U osób starszych stosuje się mniejsze ilości leku. Dawki muszą być dobierane indywidualnie.

Działania niepożądane edytuj

Spowodowane są głównie działaniem cholinolitycznym TLPD:

  • suchość w ustach
  • zatkany nos
  • nieostre widzenie
  • zaparcia
  • trudności w oddawaniu moczu
  • podwyższona temperatura ciała
  • zawroty głowy
  • działanie kardiotoksyczne
  • hipotonia ortostatyczna
  • niedociśnienie
  • tachykardia.

Mogą wystąpić też zaburzenia świadomości, omamy, niepokój, zaburzenia pamięci. Stosunkowo często występuje senność, zmęczenie, lęki, zaburzenia koncentracji. Często też po zastosowaniu TLPD faza depresyjna w chorobie afektywnej dwubiegunowej zmienia się na fazę maniakalną.

Efekty uboczne są szczególnie nasilone w pierwszych tygodniach leczenia, później stopniowo ustępują.

Przeciwwskazania edytuj

Przeciwwskazania do stosowania trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych są podobne jak dla cholinolityków i obejmują:

Inne przeciwwskazania to:

Przykłady trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych edytuj

Przypisy edytuj

  1. Adam Bilikiewicz, Stanisław Pużyński, Jacek Wciórka, Janusz Rybakowski: Psychiatria. T. 3. Wrocław: Urban & Parner, 2003. ISBN 83-87944-24-6.

Bibliografia edytuj

  • Waldemar Janiec red.: Kompendium farmakologii Wydanie II. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006. ISBN 83-200-3589-9.