Traktaty welawsko-bydgoskie
Traktaty welawsko-bydgoskie – dwa traktaty pomiędzy Rzeczpospolitą a Prusami Książęcymi z 1657, których głównym postanowieniem było zerwanie zależności lennych i uzyskanie suwerenności dynastii Hohenzollernów w Księstwie Pruskim. Polska utraciła wpływ na politykę Prus i oddała w lenno ziemię lęborsko-bytowską.
 Rzeczpospolita Obojga Narodów po zrzuceniu zależności lennej przez Hohenzollernów brandenburskich w Prusach Książęcych | |||
| Data |
5 listopada 1657(dts) | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Wynik |
zniesienie zależności lennej Prus Książęcych względem Rzeczypospolitej | ||
| Strony traktatu | |||
| |||
| Przywódcy | |||
| |||
Na mocy traktatu, uzgodnionego ostatecznie 19 września w Welawie, a podpisanego 5 listopada i zaprzysiężonego 6 listopada 1657 przed kościołem jezuickim w Bydgoszczy:
- Fryderyk Wilhelm i jego potomkowie w linii męskiej uzyskali suwerenność w Prusach Książęcych, zrywając tym samym zależność lenną od Królestwa Polskiego,
- jedynym śladem dawnej zależności Prus Książęcych od Polski miało być odtąd składanie przez stany pruskie hołdu królowi polskiemu i Rzeczypospolitej (łac. homagium eventuale) w momencie obejmowania władzy przez nowego księcia w Prusach[2],
- po wymarciu męskiej linii Hohenzollernów Prusy Książęce miały wrócić do Królestwa[3],
- elektor zawierał z Polską wieczyste przymierze na korzystnych dla siebie warunkach oraz przymierze wojskowe przeciwko Szwecji,
- elektor uzyskał Drahim tytułem zastawu, ziemię lęborsko-bytowską (z miastami Lębork i Bytów) jako lenno oraz wciąż będący w rękach szwedzkich Elbląg na własność pod warunkiem, że uda mu się go zdobyć własnymi siłami z zastrzeżeniem prawa wykupu dla Korony oraz wpłaty 400 tysięcy talarów. Ostatecznie elektorowi nie udało się zdobyć Elbląga.
Traktaty zaaprobowane przez Sejm w 1658[4] potwierdzał potem pokój oliwski z 1660 kończący potop szwedzki.
Przypisy
edytuj- ↑ Józef Andrzej Gierowski: Historia Polski 1505–1764, s. 236.
- ↑ Ostatni taki hołd odbył się w 1698 roku[1].
- ↑ 1657 IX 19 und 1657 XI 6 Vertragswerk von Wehlau und Bromberg [online], Cytat: Quanquam vero serenissimus elector, eiusque descendentes omnes masculi, omni prorsus vasallagii nexu, quo hactenus regi et reipublicae Poloniae obstricti fuerunt, iisque omnibus quae inde dependent, liberentur, non tamen perpetua feudi alienatio inde sequetur, sed deficientibus masculis ex praememorata linea legitima electorali descendentibus, serenissimis regibus et reipublicae Poloniae, jus suum integrum, in praefatum ducatum reservatur, et tali pacto praefatus Ducatus, à republica Poloniae non avelletur; quae tamen reservatio interim ante casum existentem, iuri supremi dominii serenitatis suae electoralis, eiusque descendentium, nullo modo praeiudicabit. (łac. • niem.).
- ↑ Approbacya pactorum z Kurfirstem IMcią Brandenburskim, [w:] Volumina legum, Jozafat Ohryzko (red.), t. 4, Petersburg 1859, s. 239.
Bibliografia
edytuj- Traktat welawski. [w:] Восточная Пруссия. История и путь в Россию [on-line]. (ros. • łac.). (ros. Велауский трактат 1657 года)
- Dariusz Makiłła: Między Welawą a Królewcem 1657–1701. Geneza Królestwa w Prusach (Königtum in Preußen). Studium historyczno-prawne, Toruń 1998.
- Ludwik Kubala Wojna Brandenburska i najazd Rakoczego w roku 1656–1657. Lwów: Ossolineum, 1910, seria: „Szkice Historyczne” 5. (reprint Poznań 2005) rozdział 9 Traktat welawsko-bydgoski (s. 234–261), przypisy (s. 372–387).