Traktaty welawsko-bydgoskie
Traktaty welawsko-bydgoskie – dwa traktaty z 1657, których głównym postanowieniem było zerwanie zależności lennych pomiędzy Rzeczpospolitą a Prusami Książęcymi i uzyskanie suwerenności dynastii Hohenzollernów na tym terytorium. Polska utraciła wpływ na politykę Prus i oddała im w lenno ziemię lęborsko-bytowską.
 Rzeczpospolita Obojga Narodów po zrzuceniu zależności lennej przez Hohenzollernów brandenburskich w Prusach Książęcych | |||
| Data |
5 listopada 1657(dts) | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Wynik |
zniesienie zależności lennej Prus Książęcych względem Rzeczypospolitej | ||
| Strony traktatu | |||
| |||
| Przywódcy | |||
| |||
Na mocy traktatu, uzgodnionego ostatecznie 19 września w Welawie, a podpisanego 5 listopada i zaprzysiężonego 6 listopada 1657 przed kościołem jezuickim w Bydgoszczy:
- Fryderyk Wilhelm i jego potomkowie w linii męskiej uzyskali suwerenność w Prusach Książęcych, zrywając tym samym wszelką zależność od Polski,
- jedynym śladem dawnej zależności Prus Książęcych od Polski miało być odtąd składanie przez stany pruskie hołdu królowi polskiemu i Rzeczypospolitej (homagium eventuale) w momencie obejmowania władzy przez nowego księcia w Prusach[1],
- po wymarciu męskiej linii Hohenzollernów Prusy Książęce miały wrócić do Polski[2],
- elektor zawierał z Polską wieczyste przymierze na korzystnych dla siebie warunkach oraz przymierze wojskowe przeciwko Szwecji,
- elektor uzyskał Drahim tytułem zastawu, ziemię lęborsko-bytowską (z miastami Lębork i Bytów) jako lenno oraz Elbląg na własność, pod warunkiem, że uda mu się go zdobyć własnymi siłami (był nadal w rękach szwedzkich) z zastrzeżeniem prawa wykupu dla Polski (ostatecznie elektorowi nie udało się zdobyć Elbląga) oraz wpłaty 400 tysięcy talarów.
Traktaty zaaprobowane przez Sejm w 1658[3], potwierdzono przez pokój w Oliwie w 1660 kończący potop szwedzki.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Ostatni taki hołd odbył się w 1698 roku. Józef Andrzej Gierowski: Historia Polski 1505–1764, s. 236.
- ↑ 1657 IX 19 und 1657 XI 6 Vertragswerk von Wehlau und Bromberg [zarchiwizowane z adresu 2011-07-19], Cytat: Quanquam vero serenissimus elector, eiusque descendentes omnes masculi, omni prorsus vasallagii nexu, quo hactenus regi et reipublicae Poloniae obstricti fuerunt, iisque omnibus quae inde dependent, liberentur, non tamen perpetua feudi alienatio inde sequetur, sed deficientibus masculis ex praememorata linea legitima electorali descendentibus, serenissimis regibus et reipublicae Poloniae, jus suum integrum, in praefatum ducatum reservatur, et tali pacto praefatus Ducatus, à republica Poloniae non avelletur; quae tamen reservatio interim ante casum existentem, iuri supremi dominii serenitatis suae electoralis, eiusque descendentium, nullo modo praeiudicabit. (łac. • niem.).
- ↑ Volumina legum t. 4 s. 239.
BibliografiaEdytuj
- Traktat welawski (łac.)
- Dariusz Makiłła: Między Welawą a Królewcem 1657–1701. Geneza Królestwa w Prusach (Königtum in Preußen). Studium historyczno-prawne, Toruń 1998.
- Ludwik Kubala Wojna Brandenburska i najazd Rakoczego w roku 1656–1657. Lwów: Ossolineum, 1910, seria: „Szkice Historyczne” 5. (reprint Poznań 2005) rozdział 9 Traktat welawsko-bydgoski (s. 234–261), przypisy (s. 372–387).