Wikipedia

Transport kolejowy w Białymstoku

Wstęp

edytuj

Kolej w Białymstoku została uruchomiona w 1862 roku. Od 1873 roku stacja Białystok staje się węzłem kolejowym. Węzeł Białystok jest największym w województwie podlaskim[1][2] i jednym z największych w północno-wschodniej Polsce. Stacja Białystok do września 2023 roku była największą stacją w Polsce posiadającą czynną sygnalizację kształtową[3].

 
Rozkład jazdy pociągów z roku 1919

Historia

edytuj

Układ węzła kolejowego w Białymstoku wynika z przebiegu trzech dawnych dróg żelaznych: Kolei Warszawsko-Petersburskiej, Kolei Brzesko-Grajewskiej i Kolei Poleskich. Linie Warszawsko-Petersburska i Poleska mają przebieg równoleżnikowy, przecinając miasto. Linia Brzesko-Grajewska ma przebieg południkowy i biegnie po zachodniej stronie miasta. Węzeł kształtował się na dwóch dużych stacjach: Białystok, Białystok Starosielce. Przy czym druga z nich funkcjonowała w ówczesnym odrębnym mieście – Starosielcach, nazywana w mowie potocznej jako Starosielce – miasto kolejarzy[4][5][6][7][8][9]. Obecny kształt węzła wynika z budowy oraz późniejszych rozbiórek poszczególnych odcinków linii z lat 1942, 1960 oraz ponownej odbudowy w 2022 i 2023 roku.

Mapa

edytuj
 
'Węzeł kolejowy Białystok'

 Kolej warszawsko-petersburska
 Kolej brzesko-grajewska
 Kolej poleska

 Punkty zlikwidowane

Kalendarium

edytuj

Ważniejsze wydarzenia związane z historią kolei węzła Białystok:

XIX wiek

edytuj

18 września 1862 – Uruchomienie Kolei Warszawsko-Petersburskiej na odcinku Warszawa Petersburska-Białystok[10][11].

15 grudnia 1862 – Uruchomienie Kolei Warszawsko-Petersburskiej na całej długości[12].

1873 – Uruchomienie Kolei Brzesko-Grajewskiej[13].

5 grudnia 1886 – Uruchomienie Kolei Poleskich[14].

XX wiek

edytuj

1902 – Uruchomienie łącznicy Białystok Południowy – Słobodka umożliwiającej bezpośredni ruch pociągów w kierunku z/do Czeremchy.

1915 – Zniszczenie w wyniku działań wojennych infrastruktury kolejowej, m.in. dworców, zarząd nad koleją w Białymstoku przejmują Niemcy[15][16][17].

2 grudnia 1939 – W wyniku agresji ZSRR na Polskę i aneksji części ziem polskich do Białoruskiej SRR, utworzone zostają Koleje Białostockie (ros. Белостокская железная дорога).

1941 – W wyniku agresji III Rzeszy na ZSRR zarząd na koleją w Białymstoku przejmuje Dyrekcja Kolei w Królewcu[18].

 
Dworzec stacji Białystok podczas drugiej wojny światowej.

1942 – Uruchomienie łącznic Białystok Towarowy-Białystok Starosielce i Turczyn-Białystok Starosielce[19][20].

lipiec 1944 – Cofające się wojska niemieckie dokonują zniszczeń na stacji Białystok[21][22][23][24][25][26][27][28][29].

1945 – Utworzenie DOKP Olsztyn z tymczasową siedzibą w Białymstoku[30].

1951 – Uruchomienie przystanku Starosielce Wiadukt, dzisiaj Białystok Wiadukt[31].

1957 – Uruchomienie mijanki Bacieczki, dzisiaj Białystok Bacieczki[32].

1960 – Rozbiórka odcinka Białystok Południowy – Białystok Starosielce, przerwanie bezpośredniej ciągłości dawnej kolei brzesko-grajewskiej.

18 marca 1967 – Wybuch kotła w parowozie na terenie lokomotywowni Białystok.

1973 – Uruchomienie przystanku Białystok Stadion.

19 grudnia 1983 – Uroczystość oddania do eksploatacji zelektryfikowanego odcinka Małkinia – Białystok (linia nr 6), przyjazd pierwszego rozkładowego pociągu elektrycznego[33].

10 września 1986 – Uroczystość oddania do eksploatacji zelektryfikowanego odcinka Białystok – Kuźnica Białostocka (linia nr 6)[34].

9 marca 1989 – Katastrofa pociągu towarowego na szlaku Białystok – Białystok Fabryczny.

1989 – Rozpoczęcie remontu dworca kolejowego stacji Białystok[35].

6 grudnia 1990 – Uroczystość oddania do eksploatacji zelektryfikowanego odcinka Białystok – Ełk (linia nr 38)[36].

2 kwietnia 2000 – Zawieszenie przewozów pasażerskich na odcinku Białystok – Zubki Białostockie[37].

XXI wiek

edytuj

28 listopada 2003 – Oddanie do użytku remontowanego przez 14 lat budynku dworca stacji Białystok[38].

8 listopada 2010 – Katastrofa kolejowa na stacji Białystok, długotrwałe utrudnienia w ruchu pociągów[39].

10 grudnia 2012 – Zakończenie przewozów towarowych na odc. Białystok Fabryczny – Waliły.

30 maja 2014 – zamknięcie dla czynności techniczno-ruchowych stacji Białystok Fabryczny, przekształcenie w bocznicę szlakową.

22 września 2014 – Europejski Dzień bez samochodu, bezpłatna kolej miejska na odcinku Białystok Bacieczki – Białystok Fabryczny[40].

2 lipca 2016 – Uruchomienie przewozów pasażerskich na odcinku Białystok – Waliły[41].

18 grudnia 2015 – Prezentacja pociągu ED161 PesaDART[42].

listopad 2018 – Rozpoczęcie remontu dworca kolejowego Białystok[43].

4 stycznia 2019 – Zamknięcie dla obsługi podróżnych dworca kolejowego Białystok, uruchomienie dworca tymczasowego[44].

15 grudnia 2019 – Uruchomienie przystanku osobowego Białystok Nowe Miasto.

wrzesień 2020 – Rozpoczęcie remontu linii kolejowej nr 6 na odc. Czyżew-Białystok[45].

1 października 2020 – Oddanie do użytku dworca kolejowego Białystok po remoncie[46].

28 sierpnia 2021 – Nadanie nazwy dla dworca kolejowego Białystok imienia Danuty Siedzikówny ps. „Inka”[47]

4 maja 2022 – Uruchomienie linii kolejowej nr 519.

2 stycznia 2023 – Ponowne uruchomienie przewozów pasażerskich na odcinku Białystok-Małkinia[48].

29 stycznia 2023 – Zamknięcie przystanku osobowego Białystok Wiadukt[49].

3 września 2023 – Uruchomienie przystanku osobowego Białystok Zielone Wzgórza, oddanie do użytku przebudowanych peronów nr 1, 2 i 4 na stacji Białystok, uruchomienie Lokalnego Centrum Sterowania "Białystok"[50].

14 marca 2024 – Ponowne uruchomienie dla czynności techniczno-ruchowych stacji Białystok Fabryczny. Punkt zdalnie sterowany z LCS Białystok.

18 marca 2024 – Ponowne uruchomienie przewozów pasażerskich na odcinku Białystok-Ostrołęka[51].

Linie kolejowe

edytuj

Istniejące

edytuj

Punkty eksploatacyjne (posterunki ruchu i przystanki) na terenie Białegostoku zaznaczono czcionką pogrubioną, a kursywą punkty zlikwidowane/nieistniejące.

  • 6 (dawna kolej warszawsko-petersburska) Zielonka-Tłuszcz-Łapy-Białystok R1-Białystok Wiadukt-Słobodka-Białystok Zielone Wzgórza-Białystok Towarowy-Białystok-Sokółka-Kuźnica Białostocka-granica Państwa, długość: 220,2 km; otwarcie linii: maj-grudzień 1862 (otwarta jako jednotorowa linia szerokotorowa o prześwicie 1524 mm), zmiana prześwitu na normalnotorowy: 1915. Zelektryfikowana na całej długości linii. Przewozy pasażerskie i towarowe odbywają się na całej długości linii.
  • 32 (dawna kolej brzesko-grajewska) Czeremcha-Bielsk Podlaski-Lewickie-Białystok Stadion-Białystok JW 157-Białystok Nowe Miasto-Białystok Południowy-Słobodka-Białystok Zielone Wzgórza-Białystok Towarowy-Białystok, długość: 77 km; otwarcie linii: styczeń 1873 (otwarta jako jednotorowa linia szerokotorowa, dwutorowa do roku 1945), zmiana prześwitu na normalnotorowy: 1915. Zelektryfikowana na długości czterech kilometrów. Przewozy pasażerskie i towarowe odbywają się na całej długości linii.
  • 37 (dawna kolej poleska) Białystok-Białystok (Sitarska)-Białystok Fabryczny-Dojlidy-Białystok Fabryczny IKAJ-Kuriany-Żednia-Waliły-Zubki Białostockie-granica Państwa, długość: 47,1 km; otwarcie linii: 5 grudnia 1886 (otwarta jako jednotorowa linia szerokotorowa, dwutorowa na odc. Białystok-Białystok Fabryczny, równoległy przebieg tzw. towarowej obwodnicy Białegostoku, dalej jako jednotorowa), nie zelektryfikowana, sezonowy ruch pasażerski na odcinku Białystok-Waliły reaktywowany 2 lipca 2016 roku[52], ruch towarowy wyłącznie na odcinku Białystok-Białystok Fabryczny.
  • 38 (dawna kolej brzesko-grajewska) Białystok-Białystok Towarowy-Białystok Zielone Wzgórza-Białystok Starosielce-Białystok Bacieczki-Mońki-Grajewo-Ełk-Giżycko-Korsze-Głomno-granica Państwa, długość: 235,1 km; budowa: 1866–1872; otwarcie linii: styczeń 1873; (otwarta jako jednotorowa linia szerokotorowa, później jako dwutorowa na 103 km odcinku Białystok – Grajewo/granica rosyjsko-pruska, do roku 1945), zmiana prześwitu na normalnotorowy: 1915[53]. Zelektryfikowana na odc. Białystok-Ełk. Przewozy pasażerskie odbywają się na odc. Białystok-Korsze.
  • 515 (dawna kolej brzesko-grajewska) Białystok-Białystok Towarowy-Białystok R601-Białystok R603-Białystok Starosielce, długość: 1,915 km. Zelektryfikowana. Przewozy pasażerskie i towarowe odbywają się na całej długości linii.
  • 516 Turczyn-Białystok R7-Białystok Starosielce, długość: 1,916 km. Zelektryfikowana, Nieczynna w ruchu pasażerskim.
  • 519 (dawna kolej brzesko-grajewska) Białystok Południowy-Białystok R606-Białystok R603, długość: 1,098 km. Zelektryfikowana. Czynna w ruchu towarowym.
  • 556 Białystok R602-Białystok R41. Zelektryfikowana. Czynna w ruchu towarowym.
  • 836 Białystok R23-Białystok R197. Zelektryfikowana. Czynna w ruchu towarowym.
  • 837 Białystok R32-Białystok R126. Zelektryfikowana. Czynna w ruchu towarowym.

Nieistniejące

edytuj
  • odcinek Białystok Południowy-Słobodka, (dawna kolej brzesko-grajewska), otwarty: 1902, rozebrany: 1942.
  • odcinek Białystok Towarowy-Białystok Wschód-Białystok Fabryczny, stanowiący tzw. towarową obwodnicę Białegostoku[54], (dawna kolej poleska).

Stacje i przystanki

edytuj

Stacje

edytuj
Nazwa stacji Uruchomienie/Zamknięcie Numer linii/kilometraż Zdjęcie Statut Właściwości Uwagi
Białystok 1862 6 177,305

32 77,003

37 0,000

38 0,000

515 0,001

516 0,000

519 0,000

556 175,723

836 174,941

837 177,183

 
 czynna Dworzec: czynny

Kasy: tak

Biletomaty: tak

Perony: 4

Krawędzie peronowe: 7

Sygnalizacja: świetlna

Białystok Bacieczki 1957 38 8,013
 
 czynna Dworzec: czynny

Kasy: zlikwidowana

Biletomaty: nie ma

Perony: 2

Krawędzie peronowe: 2

Sygnalizacja: świetlna

Białystok Fabryczny 1886 37 3,675
 
 czynna Dworzec: nieczynny, zmienione przeznaczenie

Kasy: zlikwidowana

Biletomaty: nie ma

Perony: 2

Krawędzie peronowe: 3 (czynna 1)

Sygnalizacja: świetlna

Białystok Starosielce 1873 38 4,555

515 1,914

516 1,916

 
 czynna Dworzec: nie istnieje

Kasy: zlikwidowana

Biletomaty: nie ma

Perony: 1

Krawędzie peronowe: 1

Sygnalizacja: świetlna

Białystok GT 1862 6 176,300

556 175,723 836 175,990 837 176,421

 
Budynek dawnego dworca towarowego, obecnie używany przez PKP Cargo.
 czynna Dworzec: zmienione przeznaczenie

Kasy: nie ma

Biletomaty: nie ma

Perony: brak

Krawędzie peronowe: brak

Sygnalizacja: świetlna

Obecnie

jako część

stacji Białystok

Przystanki osobowe

edytuj
Nazwa przystanku Uruchomienie/Zamknięcie Numer linii/kilometraż Zdjęcie Statut Właściwości Uwagi
Białystok Nowe Miasto 2019 32 72,585
 
 czynny Dworzec: nie ma

Kasy: nie ma

Biletomaty: nie ma

Perony: 1

Krawędzie peronowe: 1

Białystok Stadion 1972 32 71,110
 
 czynny Dworzec: nie istnieje

Kasy: zlikwidowana

Biletomaty: nie ma

Perony: 1

Krawędzie peronowe: 1

Białystok Wiadukt 1953/2023 6 173,570
 
 zlikwidowano Dworzec: nie istnieje

Kasy: nie było

Biletomaty: nie było

Perony: 2

Krawędzie peronowe: 2

Białystok Zielone Wzgórza 2023 6 174,288

32 73,986

38 3,017

 
 czynny Dworzec: nie istnieje

Kasy: nie ma

Biletomaty: nie ma

Perony: 2

Krawędzie peronowe: 4

Posterunki odgałęźne, bocznicowe

edytuj
Nazwa posterunku Uruchomienie Numer linii/kilometraż Rodzaj Zdjęcie Właściwości Statut
Białystok R1-7 1942 jako Turczyn, 2023 jako Białystok R1 6 172,823

516 0,000

posterunek zdalnie sterowany Sygnalizacja: świetlna czynny
Białystok R601 1942, 2023 jako Białystok R601 32 73,697

515 0,000

posterunek zdalnie sterowany Sygnalizacja: świetlna czynny
Białystok R603 2022, 2023 jako Białystok R603 515 0,805

519 1,098

posterunek zdalnie sterowany Sygnalizacja: świetlna czynny
Białystok R606 1902 jako Białystok Południowy, 2022 jako Białystok R606 32 72,833

519 0,000

posterunek zdalnie sterowany Sygnalizacja świetlna czynny
Białystok Fabryczny IKAJ 1929 37 6,513 posterunek bocznicowy/bocznica szlakowa Sygnalizacja: kształtowa zlikwidowana nieczynny
Białystok bocz. 157 ? 32 71,288 posterunek zdalnie sterowany Sygnalizacja: świetlna czynny
Białystok Wschód[55] ? 37 1,680 posterunek odgałęźny Sygnalizacja: kształtowa zlikwidowana nie istnieje
Słobodka[56] 1902 6 173,800 posterunek odgałęźny   Sygnalizacja: kształtowa zlikwidowana nie istnieje

Bocznice kolejowe

edytuj
Białystok Białystok

Bacieczki

Białystok Fabryczny Dojlidy/Białystok Fabryczny IKAJ[57][58] Białystok Starosielce Bocznice szlakowe
czynne[59][60]
  • PKP Intercity
  • PKP Cargo
  • Polregio
  • PGE Energetyka Kolejowa
  • PGE Energetyka Kolejowa – Oddział Paliwa
  • Grupa Ożarów
  • Ciepłownia Enea Ciepło
  • PKP PLK – PNI (dawny D.O.M.)
  • "Uniwerstal"
nieczynne[60][61], w tym rozebrane
  • Agros/Octim
  • Pronar
  • PSS
  • Madro, dawna bocznica zakładów Wieczorka
  • Zakłady jajczarskie
  • IKAJ
  • Naftobaza CPN
  • Zakłady Mięsne/PMB
  • Chłodnia Białystok
  • Browar Dojlidy
  • Elektrownia
  • Biaform
  • tartak (przy ul. Klepackiej);
  • Mostostal Białystok (dawne KZKSiUD);
  • Fabryka Maszyn Spożywczych „Spomasz”;
  • GS „Sch”;
  • Białostocka Centrala Materiałów Budowlanych;
  • PZZ Białystok;
  • „Provimi-Rolimpex” SA;
  • Polmos Białystok;
  • ZPB „Fasty”;
  • Fabryka Domów „Fadom”;

Lokomotywownie

edytuj
  •  
    Lokomotywownia Białystok, obecnie używana przez PKP Cargo SA.
    Parowozownia, następnie jako lokomotywownia przy stacji Białystok (ul. Grunwaldzka 76), używana przez PKP Cargo.
  • Parowozownia przy stacji Białystok Starosielce (nie istnieje).
 
Siedziba PKP Energetyka przy ul. Hetmańskiej 103

Przedsiębiorstwa kolejowe

edytuj

Kolejowe Zakłady Konstrukcji Stalowych – ostatnia nazwa zakładu: Mostostal Białystok, istniejący w latach 1873–2014 zakład produkujący na rzecz kolei konstrukcje stalowe, mostowe itp. Zakłady powstały na bazie utworzonych przy stacji Starosielce Zakładów Remontowych Zaplecza Kolei Żelaznych[62][63].

Na terenie Białegostoku funkcjonują jednostki organizacyjne przedsiębiorstw:

 
Pociąg PKP Intercity SA na stacji Białystok.
 
Tablica relacyjna pociągu TLK 18105.
 
Spalinowy zespół trakcyjny SA133-001 używany przez Polregio
 
Tablica relacyjna pociągu IR 6112.

Połączenia kolejowe

edytuj

Pasażerskie połączenia kolejowe w rozkładzie 2023/2024 realizowane są przez PKP Intercity i Polregio.

PKP Intercity uruchamia pociągi zestawione z wagonów i lokomotyw serii: SU160, EU07, EP07, EP08, EP09, EU160 oraz elektrycznych zespołów trakcyjnych serii ED161.

Polregio uruchamiają pociągi zestawione z wagonów motorowych, autobusów szynowych, spalinowych zespołów trakcyjnych serii: SA105, SA106, SA108, SA133 i elektrycznych zespołów trakcyjnych serii: EN57, EN57Al, EN57Ald.

Część pociągów PKP Intercity kończy lub zaczyna bieg na stacji Białystok, dla pozostałych jest to stacja pośrednia. Dla części pociągów tego przewoźnika następuje zmiana kierunku (w relacji z/do i przez Ełk i Siedlec) lub zmiana trakcji (w relacji z/do Ełku, Siedlec, Suwałk).

Stacje docelowe pociągów kursujących przez węzeł Białystok w rozkładzie jazdy 2023/2024
Przewoźnik Stacje docelowe
Krajowe Międzynarodowe Uwagi
PKP Intercity
Polregio
  • Waliły, sezonowo
 
SA108-009 przy peronie stacji Białystok Fabryczny w dniu 22 września 2014 roku.

Kolej miejska i „Bilet miejski”

edytuj
 
Rozkład jazdy pociągów dodatkowych w dniu 22 września 2014 r.

Według rozkładów jazdy pociągów (tab. 536)[67] z lat 50. XX wieku pomiędzy stacjami Białystok Centralny a Starosielce kursowało kilkanaście pociągów na dobę.

Wielokrotnie w przestrzeni publicznej pojawiały się pomysły uruchomienia kolei miejskiej lub aglomeracyjnej[68][69][70][71][72][73]. Urząd Miejski w Białymstoku wydał jedno opracowanie na ten temat[74]. Jedyną dotąd próbę w XXI wieku podjęto na jeden dzień – 22 września 2014 roku, kiedy to Stowarzyszenie Sympatyków Kolejnictwa „Kolejowe Podlasie” w ramach projektu „Podlaska kolej na tak – społeczna strona kolei” uruchomiło kilkanaście bezpłatnych pociągów REGIO w relacji Białystok Fabryczny – Białystok – Białystok Starosielce – Białystok Bacieczki. Połączenia były wykonywane przez Przewozy Regionalne jednym spalinowym zespołem trakcyjnym: SA108-009. Z jednodniowych przewozów skorzystało blisko 1500 osób[75][76][77][78].

Od 20 kwietnia 2018 roku we wszystkich pociągach REGIO na odcinkach pomiędzy stacjami kolejowymi na terenie Białegostoku wprowadzony został „Bilet miejski”[79][80].

Wybrane wypadki kolejowe

edytuj
  • 18 marca 1967 – wybuch kotła parowozowego opalanego ciekłym mazutem w lokomotywie Ty2-128 na terenie parowozowni Białystok[81].
  • 9 marca 1989 – wykolejenie się pociągu towarowego w składzie którego znajdowało się sześć cystern z ciekłym chlorem (99,9%) na szlaku Białystok-Białystok Fabryczny[82][83][84].
    Osobny artykuł: Katastrofa kolejowa w Białymstoku (1989).
  • 20 lipca 2009 – zderzenie pociągu osobowego prowadzonego pojazdem serii SA133 z samochodem marki Volkswagen Passat na przejeździe kolejowo-drogowym w km 72,495, w wyniku czego śmierć poniosła 37-letnia kierująca pojazdem, jej 9-letnia córka, kolejne dziecko, 3-letnia dziewczynka w stanie ciężkim trafiła do szpitala[85].
  • 16 kwietnia 2010 – wykolejenie się pociągu towarowego w składzie którego znajdowały się cysterny z gazem propan-butan na stacji Białystok[86][87][88].
  • 8 listopada 2010 – zderzenie dwóch pociągów towarowych na stacji Białystok, w wyniku którego spaleniu uległy dwie lokomotywy, siedemnaście cystern, dwa wagony węglarki, uszkodzona została infrastruktura stacyjna: budynek nastawni Bł1[89], sieć trakcyjna, urządzenia sterowania ruchem kolejowym, tory, zanieczyszczone zostało środowisko[90][91][92].
Osobny artykuł: Katastrofa kolejowa w Białymstoku (2010).

Inwestycje ze środków UE

edytuj

Na węźle białostockim realizowane są następujące projekty finansowane ze źródeł UE:

  • „Polepszenie jakości usług przewozowych na liniach objazdowych 31, 32, 36” w ramach projektu „Prace na linii E 75 na odcinku Sadowne – Białystok wraz z robotami pozostałymi na odcinku Warszawa Rembertów – Sadowne”[93], zrealizowany.
  • „Prace na linii kolejowej nr 32, na odcinku Białystok – Bielsk Podlaski (Lewki)”[94], zrealizowany.
  • Projekt nr POPW.03.01.00-00-0004/17 „Prace na linii kolejowej nr 32 na odcinku Białystok – Bielsk Podlaski (Lewki)”[95], zrealizowany.
  • „Projekt i zabudowa systemu ERTMS/ETCS na linii E75 na odcinku Warszawa Rembertów – Białystok”[96], w realizacji.
  • „Prace na linii E75 na odcinku Czyżew – Białystok”[97][98], w realizacji.

Pomniki, upamiętnienie, zabytki

edytuj

Na terenie Białegostoku istnieją pomniki i tablice związane z koleją, a także jedna wystawa poświęcona kolejnictwu.

 
Parowóz typu Las przed dworcem

Pomniki

edytuj
  • pomnik parowóz Borsig typu Las (fikcyjne oznaczenie Tx100)[99], przed dworcem Białystok, upamiętniający jubileusz 150-lecia kolei na ziemiach polskich, wywieziony do Prostek w kwietniu 2018 roku[100][101].
  • pomnik wagon tzw. tiepłuszka upamiętniająca przymusowe wywózki Polaków w głąb ZSRR podczas drugiej wojny światowej, ustawiony na terenie Muzeum Pamięci Sybiru[102][103].
  • pomnik Znak Pamięci Polskiej Golgoty Wschodu upamiętniający przymusowe wywózki Polaków w głąb ZSRR podczas drugiej wojny światowej, ustawiony na terenie stacji Białystok Fabryczny[104].
  • pomnik krzyż wykonany z szyn i podkładów kolejowych upamiętniający przymusowe wywózki Polaków w głąb ZSRR podczas drugiej wojny światowej, na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Ducha Świętego w Białymstoku przy ul. Sybiraków.
  • pomnik Grób Nieznanego Sybiraka, w skład którego wchodzi płyta położona na ostoi koleby na torze 600 mm upamiętniający katorżniczą pracę i deportacje Polaków w głąb ZSRR podczas drugiej wojny światowej[105], na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Ducha Świętego w Białymstoku przy ul. Sybiraków.
 
Tablica poświęcona Józefowi Piłsudskiemu

Tablice

edytuj
  • tablica umieszczona na ścianie dworca Białystok, poświęcona wizycie Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego w Białymstoku.
  • tablica umieszczona na ścianie dworca Białystok, poświęcona udziałowi kolejarzy z węzła białostockiego poległych w trakcie drugiej wojny światowej.
  • tablica umieszczona na ścianie dworca o treści Dworzec Białystok imienia Danuty Siedzikówny „Inki”

Wystawy stałe

edytuj
 
Ekspozycja Kolejowa prowadzona przez Stowarzyszenie „Kolejowe Podlasie”

Wystawy czasowe

edytuj
  • Białystok na trasie kolei warszawsko-petersburskiej prezentowana latem 2012 roku[108].
 
Czasowa wystawa poświęcona jubileuszowi 150-lecia kolei warszawsko-petersburskiej

Koleje wąskotorowe

edytuj

Koleje wąskotorowe w Białymstoku istniały w co najmniej kilku miejscach. Kolej do przewozu moczonego drewna funkcjonowała przy fabryce dykty Hasbacha[109]. Koleje cegielniane istniały m.in. na osiedlu Starosielce i w okolicach dzisiejszego targowiska przy ulicy Kawaleryjskiej[110].

Działalność poboczna

edytuj

Przy kolei w Białymstoku istniała inna niż przewozowa działalność, funkcjonowały między innymi wielosekcyjne klub sportowe: Kolejarz Starosielce, Ognisko Białystok. Inną działalność było np. Kolejowe Przysposobienie Wojskowe[111].

Szkolnictwo

edytuj
  • Zespół Szkół PKP im. Ernesta Malinowskiego w Białymstoku, istniejący w latach 1947–2014 pod różnymi nazwami, kształcił w kilku kierunkach kolejowych w szkole zawodowej, technikum i technikum dla dorosłych[112][113][114].
  • Zespół Szkół Technicznych im. gen. Wł. Andersa w Białymstoku, kształci w kierunku technik transportu kolejowego[115].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Białystok | Stacje kolejowe [online], stacjekolejowe.pl [dostęp 2019-04-16].
  2. ↑ Unknown, Czas na KOLEJ!: Świet(l)nych semaforów nam nie zabraknie! [online], Czas na KOLEJ!, 11 grudnia 2013 [dostęp 2019-04-16].
  3. ↑ Ryszard Stankiewicz, Marcin Staisny, Atlas linii kolejowych 2014, Rybnik: Eurosprinter, 2014, C12, ISBN 978-83-63652-12-8.
  4. ↑ Dzielnica Starosielce. Tu był Meksyk [online], poranny.pl, 30 listopada 2013 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  5. ↑ Dzielnica Starosielce [online], starosielce.y0.pl [dostęp 2019-04-16].
  6. ↑ Starosielce [online], www.facebook.com [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  7. ↑ Wyborcza.pl [online], bialystok.wyborcza.pl [dostęp 2019-04-16].
  8. ↑ Wyborcza.pl [online], bialystok.wyborcza.pl [dostęp 2019-04-16].
  9. ↑ Alicja Zielińska, Starosielce – moja miłość. Dzielnica z historią. [online], poranny.pl, 29 listopada 2009 [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  10. ↑ Kolej na Białystok! [online] [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  11. ↑ Polski Petersburg [online], www.polskipetersburg.pl [dostęp 2019-04-23].
  12. ↑ Początki kolei Warszawsko – Petersburskiej [online], Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  13. ↑ KOLEJNICTWO POLSKIE – Zabór rosyjski [online], www.kolejnictwo-polskie.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  14. ↑ Radunin [online], radunin.podlasie.pl [dostęp 2019-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-11].
  15. ↑ Wyborcza.pl [online], bialystok.wyborcza.pl [dostęp 2019-04-17].
  16. ↑ Andrzej Lechowski, Muzeum Podlaskiego, 1915 rok w Białymstoku. Bomby zaczęły spadać na ulice [online], poranny.pl, 18 lipca 2015 [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  17. ↑ Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Brać kolejarska. [online], Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Brać kolejarska. [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  18. ↑ KOLEJNICTWO POLSKIE – Okupacja 1939-1945 [online], www.kolejnictwo-polskie.pl [dostęp 2019-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2015-01-06] (pol.).
  19. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa [online], www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  20. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa [online], www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  21. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search [online], www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  22. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search [online], www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  23. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search [online], www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  24. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search [online], www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  25. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search [online], www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  26. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search [online], www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  27. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search [online], www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  28. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search [online], www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  29. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search [online], www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  30. ↑ Mash1974, Wszystko o kolei: HISTORIA PKP [online], Wszystko o kolei, 14 listopada 2011 [dostęp 2019-04-17].
  31. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa [online], www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  32. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa [online], www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  33. ↑ Ekspozycja Kolejowa Białystok-Sokoły » Historia Kolei [online], www.ekspozycjakolejowa.pl [dostęp 2019-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-16].
  34. ↑ 1982 [online], archeo.kolej.pl [dostęp 2019-04-17].
  35. ↑ Dworzec PKP Białystok: Zobacz, jak ruina zmieniła się w perełkę (archiwalne zdjęcia) – poranny.pl [online], – poranny.pl [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  36. ↑ Ełk stolica Mazur [online], www.facebook.com [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  37. ↑ Ruch osobowy na szlaku [online], www.starejuchy.pl [dostęp 2019-04-17].
  38. ↑ Unknown, Czas na KOLEJ!: Dekada po remoncie [online], Czas na KOLEJ!, 2 grudnia 2013 [dostęp 2019-04-16].
  39. ↑ Pociągi znów normalnie jeżdżą przez Białystok [online], www.rmf24.pl [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  40. ↑ BiałystokOnline pl Bialystok, Dzień bez Samochodu. Darmowe autobusy, BiKeRy, a nawet kolej miejska [online], BiałystokOnline.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  41. ↑ BiałystokOnline pl Bialystok, Pociąg z Białegostoku do Walił pojedzie 2 lipca [online], BiałystokOnline.pl [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  42. ↑ Pociąg PesaDART w Białymstoku. Do Warszawy pojedziemy nim jeszcze w tym roku – Wrota Podlasia [online], www.wrotapodlasia.pl [dostęp 2019-04-17].
  43. ↑ 14 listopada 2018, Rozpoczął się remont dworca PKP Białystok [online], Podlaskie24, 14 listopada 2018 [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  44. ↑ Białystok: Dworzec tymczasowy otwarty. Teraz czas na remont starego budynku [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  45. ↑ Rail Baltica: ruszyła przebudowa Czyżew-Białystok [online], PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. [dostęp 2020-10-02] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-02] (pol.).
  46. ↑ GK, Dworzec w Białymstoku otwarty dla podróżnych [online], pkp.pl [dostęp 2020-10-02] (pol.).
  47. ↑ Danuta Siedzikówna „Inka” patronką dworca PKP w Białymstoku [online], www.bialystok.lasy.gov.pl [dostęp 2021-10-04] (pol.).
  48. ↑ Telewizja Polska S.A, Przywrócone połączenie kolejowe [online], bialystok.tvp.pl [dostęp 2023-03-25] (pol.).
  49. ↑ Od 29 stycznia 2023 r. przystanek osobowy Białystok Wiadukt znika z mapy kolejowej [online], polregio.pl [dostęp 2023-03-25] (pol.).
  50. ↑ Nowy przystanek Białystok Zielone Wzgórza zwiększy dostęp do kolei [online], PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., 9 stycznia 2023 [dostęp 2023-09-12] (ang.).
  51. ↑ https://www.moja-ostroleka.pl/art/1710509005/wracaja-pociagi-na-trase-ostroleka-bialystok-my-juz-jechalismy-zdjecia-wideo
  52. ↑ Pociągi REGIO wracają do Walił [online], www.przewozyregionalne.pl [dostęp 2016-07-02].
  53. ↑ Andrzej Massel, Od Morza Czarnego do Morza Bałtyckiego – z dziejów kolei Brzesko-Grajewskiej, Ryszard Pyssa (red.), „Świat Kolei” (10/2017), EMI-PRESS, s. 25, ISSN 1234-5962.
  54. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa [online], www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  55. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa [online], www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  56. ↑ Koszarka kolejowa „Słobodka”. – Białystok [online], wikimapia.org [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  57. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa [online], www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  58. ↑ Białystok Fabryczny IKAJ – Baza kolejowa [online], semaforek.kolej.org.pl [dostęp 2019-04-14].
  59. ↑ https://www.plk-sa.pl/files/public/user_upload/pdf/Reg_przydzielania_tras/Regulamin_2018_2019/PL/21.08.2018/Zal_2.9A_18-19_zm.w.11.pdf
  60. ↑ a b https://www.plk-sa.pl/files/public/user_upload/pdf/Reg_przydzielania_tras/Regulamin_2018_2019/09.04.2019/N_ZAL_2.8_20182019.pdf
  61. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa [online], www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  62. ↑ Wyborcza.pl [online], bialystok.wyborcza.pl [dostęp 2019-04-17].
  63. ↑ Wyborcza.pl [online], bialystok.wyborcza.pl [dostęp 2019-04-17].
  64. ↑ Zbiornik na gaz, grzewczy, przydomowy | Zbiorniki gazowe [online], Barter S.A. [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  65. ↑ Firma Usługowo Remontowa NAWEC SP. Z O.O. [online], nawec.pl [dostęp 2019-04-16].
  66. ↑ po KOLEI, o KOLEI [online], www.facebook.com [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  67. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa [online], www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  68. ↑ Oprac graf Marcin Szymaniuk, Naziemne metro w Białymstoku: z Piasta na Starosielce w 10 minut. PKP ma pomysł na kolej miejską (mapa) [online], poranny.pl, 12 października 2009 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  69. ↑ Tomasz Mikulicz, Białystok Fabryczny. Stacja zapomnienia [online], poranny.pl, 27 sierpnia 2012 [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  70. ↑ Stowarzyszenie Sypmatyków Kolejnictwa „Kolejowe Podlasie” – Kolejowa Kawiarenka Obywatelska w Białymstoku [online], www.kolejowepodlasie.pl [dostęp 2019-04-16] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-16].
  71. ↑ Białystok będzie miał szybką kolej miejską? [online], wspolczesna.pl, 16 listopada 2012 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  72. ↑ Szybka Kolej Miejska w Białymstoku? To możliwe. Tylko władza nie chce. [online], Podlaskie TV, 24 listopada 2017 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  73. ↑ d, Waszym zdaniem. Czy w Białymstoku powinna istnieć kolej miejska? Opinie białostoczan (wideo) [online], wspolczesna.pl, 16 maja 2018 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  74. ↑ Kolej w przewozach pasażerskich w Białymstoku i aglomeracji [online], komunikacja.bialystok.pl [dostęp 2024-04-26].
  75. ↑ Podlaska Kolej na Tak – Wrota Podlasia [online], www.wrotapodlasia.pl [dostęp 2019-04-16].
  76. ↑ BiałystokOnline pl Bialystok, Pociągiem przez miasto? Wraca temat Białostockiej Kolei Miejskiej [online], BiałystokOnline.pl [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  77. ↑ EDBS 2014: Jeden dzień Białostockiej Kolei Miejskiej [online], transinfo.pl [dostęp 2019-04-16] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-16] (pol.).
  78. ↑ Europejski Dzień Bez Samochodu: Mieszkańcy Białegostoku podróżują szynobusami (zdjęcia) – wspolczesna.pl [online], – wspolczesna.pl [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  79. ↑ Po Białymstoku z POLREGIO – Bilet miejski [online], polregio.pl [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  80. ↑ k, Kolej miejska w Białymstoku! Przewozy Regionalne wprowadziły tani bilet miejski [online], poranny.pl, 20 kwietnia 2018 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  81. ↑ Wciaz pod para... | Polskie parowozy [online], www.polskieparowozy.pl [dostęp 2019-04-14].
  82. ↑ Ciekawostki [online], www.starejuchy.pl [dostęp 2019-04-14].
  83. ↑ Wypadek pociągu z chlorem w Białymstoku w 1989 roku. Wszyscy białostoczanie mogli umrzeć (zdjęcia) – poranny.pl [online], – poranny.pl [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  84. ↑ 30. rocznica wykolejenia cystern z chlorem w Białymstoku | dzieje.pl – Historia Polski [online], www.dzieje.pl [dostęp 2019-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-14] (pol.).
  85. ↑ MAK, Wypadek na przejeździe kolejowym na Nowym Mieście. Lekarze walczą o życie 3-letniej dziewczynki (wideo, zdjęcia) [online], poranny.pl, 21 lipca 2009 [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  86. ↑ JRG 4 [online], www.bialystok.straz.bialystok.pl [dostęp 2019-04-14].
  87. ↑ Fot: Wojciech Wojtkielewicz, Między dworcami PKP a PKS wykoleiła się cysterna z gazem. Zawiodła zwrotnica. (zdjęcia, wideo) [online], poranny.pl, 16 kwietnia 2010 [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  88. ↑ Fot Marta Kowalczuk/MoDo, Kurtyna wodna osłania wykolejoną cysternę z gazem. Przepompowywanie rozpoczęte. (zdjęcia, wideo) [online], poranny.pl, 16 kwietnia 2010 [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  89. ↑ Unknown, Czas na KOLEJ!: Wjazd do Białegostoku już bez ograniczeń! [online], Czas na KOLEJ!, 5 stycznia 2014 [dostęp 2019-04-16].
  90. ↑ Jak naprawdę wyglądał wybuch w Białymstoku? [online], TVN24.pl [dostęp 2019-04-14] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-14].
  91. ↑ 08.11.2010: W wyniku zderzenia pociągów towarowych w Białymstoku doszło do pożaru i wybuchu cystern z paliwem [online], timenote.info [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  92. ↑ BiałystokOnline pl Bialystok, Zderzenie, pożar i wybuch cystern. Rok od katastrofy w Białymstoku [online], BiałystokOnline.pl [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  93. ↑ Przetargi: „Polepszenie jakości usług przewozowych na liniach objazdowych 31, 32 [online], www.przetargi.info [dostęp 2019-04-17].
  94. ↑ Mapa [online], Inwestycje warte wschodu [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  95. ↑ Prace na linii kolejowej nr 32 na odcinku Białystok – Bielsk Podlaski (Lewki) [online], www.pkp.pl [dostęp 2019-04-17].
  96. ↑ https://zamowienia.plk-sa.pl/servlet/HomeServlet?MP_module=main&MP_action=noticeDetails&noticeIdentity=11424&expired=1.
  97. ↑ PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. [online], PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  98. ↑ https://zamowienia.plk-sa.pl/servlet/HomeServlet?MP_module=main&MP_action=noticeDetails&noticeIdentity=11559&expired=0.
  99. ↑ Bar „Ciuchcia”, czyli parowóz Tx100 z wagonikiem przed budynkiem dworca kolejowego (Białystok) [online], www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2019-04-16].
  100. ↑ Lokomotywa przed dworcem PKP w Białymstoku. Właściciel postanowił pozbyć się słynnego parowozu i baru „Ciuchcia” (zdjęcia) – wspolczesna.pl [online], – wspolczesna.pl [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  101. ↑ lokomotywa dworzec Białystok – Wiadomości – Białystok [online], bialystok.eska.pl [dostęp 2019-04-16].
  102. ↑ Julita Januszkiewicz, Wagon przy Muzeum Wojska w Białymstoku. Tiepłuszka została wywieziona do Malborka. Tam przejdzie remont (zdjęcia, wideo) [online], poranny.pl, 28 maja 2018 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  103. ↑ Największy eksponat Muzeum Pamięci Sybiru wrócił już do Białegostoku! – Muzeum Pamięci Sybiru [online], sybir.bialystok.pl [dostęp 2020-10-02] (pol.).
  104. ↑ Białystok: odsłonięcie pomnika Golgoty Wschodu [online], Onet Białystok, 12 kwietnia 2018 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  105. ↑ Sybiracy – Zarząd Główny » Blog Archive » Pomnik – Grób Nieznanego Sybiraka w Białymstoku [online] [dostęp 2019-04-16].
  106. ↑ Ekspozycja Kolejowa Białystok-Sokoły [online] [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  107. ↑ Stowarzyszenie Sypmatyków Kolejnictwa „Kolejowe Podlasie” – Strona startowa [online], www.kolejowepodlasie.pl [dostęp 2019-04-16] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-16].
  108. ↑ BiałystokOnline pl Bialystok, Bez niej Białystok nigdy by się nie rozwinął. Wystawa na 150-lecie kolei [online], BiałystokOnline.pl [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  109. ↑ Józef Maroszek. Z rodzinnego sztambucha. Międzynarodowe Stowarzyszenie Białostoczan Białystok PDF [online], docplayer.pl [dostęp 2019-04-14].
  110. ↑ http://maps.mapywig.org/m/City_plans/Central_Europe/PLAN_MIASTA_BIALEGOSTOKU_10K.jpg
  111. ↑ Dzielnica Starosielce [online], starosielce.y0.pl [dostęp 2019-04-14].
  112. ↑ Ekspozycja Kolejowa Białystok-Sokoły » Zespół Szkół Zawodowych PKP w Białymstoku [online], www.ekspozycjakolejowa.pl [dostęp 2019-04-16] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-16].
  113. ↑ Zespół Szkół Zawodowych PKP im. inż. Ernesta Malinowskiego w Białymstoku [online], www.facebook.com [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  114. ↑ Zespół Szkół Zawodowych PKP im. inż. Ernesta Malinowskiego w Białymstoku, ul. Letnia 1/1, Białystok (2019) [online], www.findglocal.com [dostęp 2019-04-16].
  115. ↑ Kierunki kształcenia | Zespół Szkół Technicznych im. gen. Władysława Andersa w Białymstoku [online], zst.bialystok.pl [dostęp 2019-04-16].

Linki zewnętrzne

edytuj

Atlas Kolejowy Polski, Czech i Słowacji

edytuj

Baza Kolejowa

edytuj

Ogólnopolska Baza Kolejowa

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Transport_kolejowy_w_Białymstoku&oldid=73764261”