Troilus i Kresyda
Troilus i Kresyda (ang. Troilus and Cressida) – tragedia autorstwa Williama Shakespeare’a, napisana około roku 1602, krótko po stworzeniu Hamleta. Po raz pierwszy opublikowana była w dwóch odrębnych wydaniach w roku 1609. Nie wiadomo, czy w okresie swojego powstania była inscenizowana: jeden z wydawców informuje, że wielokrotnie była odgrywana na scenie, drugi zaś twierdzi, że jest to zupełnie nowa sztuka, nieznana publiczności.
Nie można jej jednoznacznie sklasyfikować jako tragedii, chociaż w takim właśnie dziale została umieszczona w Pierwszym Folio. Nie kończy się śmiercią głównych bohaterów, jednak ginie Hektor, a miłość Troilusa i Kresydy ulega destrukcji.
Publikacja
edytujSztuka została zarejestrowana w rejestrze Stationers Company (instytucji zajmującej się regulacją praw autorskich) 7 lutego 1603, jako sztuka wystawiana przez Lord Chamberlain's Men. Potem wspomina się o niej w 1609 roku jako o wystawianej przez sługi Jego Królewskiej Mości w Globe Theatre.
Jest ona bardzo podobna do dzieł takich jak Król Lear, Koriolan czy Tymon Ateńczyk, co może sugerować jej późniejsze powstanie.
Fabuła
edytujSztuka jest osadzona w realiach wojny trojańskiej i ma dwa główne wątki. Pierwszy z nich opowiada historię Kresydy i Troilusa – księcia trojańskiego. Troilus uwiódł Kresydę, po czym wyznał jej miłość. Jednak podczas wymiany jeńców wojennych Kresyda została oddana Grekom, na których stronę przeszedł jej ojciec, trojański kapłan Kalchas. Troilus idzie za nią do obozu Greków, jednak widząc ją z Diomedesem, uznaje za niegodną zainteresowania.
W drugim wątku Odyseusz i Nestor próbują nakłonić Achillesa do powrotu do walki. Sztuka kończy się scenami walki pomiędzy obiema stronami i śmiercią Hektora.
Inspiracje
edytujW tym utworze Szekspir czerpał pełnymi garściami z mitologii greckiej. Innym ważnym źródłem jest Iliada Homera, z której zaczerpnięty został wątek Achillesa. Nie jest wykluczone, że bazował także na licznych średniowiecznych i renesansowych opowieściach o podobnej tematyce.
Polskie tłumaczenia
edytujMamy sześć drukowanych przekładów tej sztuki Szekspira[1][2]. W XIX wieku ukazały się tłumaczenia Leona Ulricha (1875)[3] i Stanisława Rossowskiego (1895)[4]. W XX wieku opublikowano tłumaczenia Zofii Siwickiej (1957)[5], Macieja Słomczyńskiego (1985)[6], oraz Jerzego Limon i Władysława Zawistowskiego (2000)[7]. W XXI ukazał się przekład Antoniego Libery (2023)[8]. Oprócz tego są przynajmniej dwa przekłady niepublikowane, Władysława Tatarkiewicza i Bohdana Korzeniewskiego[9].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Troilus i Kresyda, Instytut Anglistyki UW, Repozytorium polskich przekładów Williama Shakespeare’a w XIX wieku: zasoby, strategie tłumaczenia i recepcja, Polski Szekspir [dostęp 2025-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2025-02-19].
- ↑ Troilus i Kresyda, Instytut Anglistyki UW, Repozytorium polskich przekładów Williama Shakespeare’a w XX i XXI wieku: zasoby, strategie tłumaczenia i recepcja, Polski Szekspir [dostęp 2025-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2025-02-19].
- ↑ William Shakespeare, Troilus i Kressyda, tłum. Leon Ulrich [w:] Dzieła dramatyczne Williama Shakespeare (Szekspira): wydanie ilustrowane ozdobione 545 drzeworytami, tłum. Stanisław Koźmian, Józef Paszkowski, Leon Ulrich, z dodaniem życiorysu poety i objaśnień pod red. Józefa Ignacego Kraszewskiego, T. 2, Tragedye, Spółka Wydawnicza Księgarzy, Warszawa 1875, s. 409–469.
- ↑ [William Shakespeare], Troilus i Kresyda, tłum. Stanisław Rossowski [w:] Henryk Biegeleisen (red.), Dzieła Williama Szekspira, T. 9, Komedye, wyd. 2, Księgarnia Polska, Lwów 1897, s. 97–203.
- ↑ Wiliam Szekspir, Troilus i Kressyda, przeł. Zofia Siwicka, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1957
- ↑ William Shakespeare, Troilus i Cressida, przeł. Maciej Słomczyński, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1985,
- ↑ William Shakespeare, Trojlus i Kressyda (Troilus and Cressida), przeł. Jerzy Limon, Władysław Zawistowski, Tower Press, Gdańsk 2000
- ↑ William Shakespeare, Troilus i Kresyda, Akt I. Scena Pierwsza, [w:] tenże, Dramaty Greckie, t. 3: Troilus i Kresyda, Tymon z Aten, przeł. i oprac. Antoni Libera, PIW, Warszawa 2023
- ↑ Juliusz Kydryński, Posłowie, [w:] William Shakespeare, Troilus i Cressida, Maciej Słomczyński (tłum.), Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1985, s. 224-225, ISBN 83-08-01429-1.
Bibliografia
edytuj- Leslie Dunton-Downer, Alan Riding: Szekspir. Warszawa: Hachette Livre, 2005. ISBN 83-7184-496-4.
Linki zewnętrzne
edytuj
- Tekst utworu w serwisie Wolne Lektury
- Tekst utworu (ang.)
- Wszystkie polskie przekłady Troilusa i Kresydy wraz z omówieniami ich strategii i recepcji dostępne są w repozytorium cyfrowym Polski Szekspir UW .