Trzyszcz piaskowy
Trzyszcz piaskowy, trzyszcz piaskowiec (Cicindela hybrida) – gatunek chrząszcza z rodziny biegaczowatych i podrodziny trzyszczowatych.
| Cicindela hybrida | |
| Linnaeus, 1758 | |
2.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Podrodzaj | |
| Gatunek |
trzyszcz piaskowy |
Opis edytuj
Imago edytuj
Trzyszcz ten osiąga od 11 do 16 mm długości ciała[1]. Ciało wysmukłe, barwy miedziano-brązowej, pokrywy skrzydeł z jasnożółtymi przepaskami, spód ciała i cały odwłok metalicznie zielone. Oczy bardzo duże i silnie wypukłe, żuwaczki bardzo długie i ostro ząbkowane. Uda oraz golenie nóg miedzianego koloru, stopy zielone.
Pierwsze człony czułków słabo oszczecinione jedynie w tylnej części. Penis zakrzywiony. Torebka wewnętrzna penisa z dużym ząbkiem. Pewne odróżnienie tego gatunku od podobnego nadmorskiego możliwe jest tylko po budowie genitaliów samców[1], choć wskazuje się też na pewne różnice w owłosieniu przedniej części ciała i kształcie plamek na pokrywach[2]. U trzyszcza piaskowego znajdują się tylko 1 do 3 szczecinki w tylnych kątach oczu, podczas gdy u nadmorskiego jest to grupa sterczących, białych szczecinek położona na i za oczami[3].
Larwa edytuj
Ciało larwy smuklejsze niż u trzyszcza polnego, na głowie i przedpleczu słabo metalicznie połyskujące oraz pokryte rozproszonymi, białymi szczecinkami. Na przedpleczu szczecinki te są rzadsze niż u trzyszcza nadmorskiego; w trzecim stadium jest ich od 40 do 60. Drugi człon czułków blisko trzykrotnie dłuższy niż szerszy, przynajmniej tak długi jak trzeci i czwarty razem wzięte. Po obu stronach nasale wewnętrzne pary ząbków tej samej wielkości i mniejsze niż najbardziej zewnętrzne ząbki nasadowe. Szerokość głowy u kolejnych stadiów wynosi w przybliżeniu: 1,3, 2 i 3 mm. Dziesiąty segment odwłoka otoczony szczecinkami zbliżonej długości po stronie grzbietowej i brzusznej, liczniejszymi niż u trzyszcza małego. Boczne haki odwłoka równomierniej zakrzywione i smuklejsze niż u trzyszcza polnego[4].
Biologia i ekologia edytuj
Tryb życia edytuj
Trzyszcz piaskowy jest chrząszczem drapieżnym, lotnym i bardzo żarłocznym. Poluje w dzień, porusza się bardzo szybko. Dorosłe owady czatują w zasadzce na swoją ofiarę (owady) i ścigają ją. Podchodzącego człowieka dorosły owad zauważa z odległości około 2-3 m i reaguje szybką ucieczką. Larwy polują z zasadzki, czyhając na ofiarę z rozwartymi żuwaczkami w wygrzebanej przez siebie norce. Łapią przechodzącego obok owada i wciągają go do norki, gdzie go rozszarpują.
Habitat edytuj
Występuje w nasłonecznionych, słabo porośniętych miejscach. Pospolity na śródpolnych drogach i wydmach[5]
Występowanie edytuj
Gatunek palearktyczny, rozprzestrzeniony od zachodniej Europy po Zabajkale[5]. Podawany z Armenii, Austrii, Belgii, Bośni i Hercegowiny, Białorusi, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Danii, Estonii, Finlandii, Francji, Holandii, Irlandii, Kazachstanu, Litwy, Luksemburgu, Łotwy, Mołdawii, Niemiec, Norwegii, Polski, Rosji, Słowacji, Słowenii, Szwecji, Ukrainy, Węgier i Wielkiej Brytanii[6].
Podgatunki edytuj
Wyróżnia się 5 podgatunków trzyszcza piaskowego[6]:
- Cicindela hybrida hybrida
- Cicindela hybrida kozhantshikovi Lutshnik, 1924
- Cicindela hybrida magyarica Roeschke, 1891
- Cicindela hybrida pseudoriparia Mandl, 1935
- Cicindela hybrida transversalis Dejean, 1822
W Polsce występuje podgatunek nominatywny C. h. hybrida[7].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 93-107.
- ↑ Ulrich Irmler. Population size and mobility of Cicindela maritima Dejean, 1822 (Coleoptera: Carabidae). „Angewandte Carabidologie”. 9, s. 1–6, 2010. ISSN 2190-7862.
- ↑ Carl Hildebrandt Lindroth, Frits Bangsholt: The Carabidae – Coleoptera – Of Fennoscandia and Denmark. 1985, s. 35, seria: Fauna Entomologica Scandinavica.
- ↑ Martin L. Luff, Sven Gisle Larsson: The Carabidae (Coleoptera) Larvae of of Fennoscandia and Denmark. E. J. Brill, 1993, s. 22, seria: Fauna Entomologica Scandinavica.
- ↑ a b C. hybrida w Coleoptera Poloniae. [dostęp 2014-01-11].
- ↑ a b C. maritima w Carabidae of the World. [dostęp 2014-01-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-11)].
- ↑ Mieczysław Stachowiak: Przegląd systematyczny biegaczowatych Polski (Coleoptera, Carabidae) — wersja skrócona. 25 stycznia 2008. [dostęp 2013-12-29].
Bibliografia edytuj
- Heiko Bellmann, Henryk Garbarczyk: Owady. Warszawa: Multico, 2007. ISBN 978-83-7073-418-3.