Turoszów (do 1945 niem. Türchau) – dzielnica Bogatyni (od 1973) w Kotlinie Turoszowskiej (województwo dolnośląskie); niewielka osada i stacja kolejowa Turoszów.

Turoszów
Dzielnica Bogatyni
Ilustracja
Stacja kolejowa Turoszów w 2017 r. W tle widoczna Elektrownia Turów
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miasto

Bogatynia

W granicach Bogatyni

1 stycznia 1973[1]

Strefa numeracyjna

(+48) 75

Tablice rejestracyjne

DZG

Położenie na mapie gminy Bogatynia
Mapa konturowa gminy Bogatynia, w centrum znajduje się punkt z opisem „Turoszów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Turoszów”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Turoszów”
Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiego
Mapa konturowa powiatu zgorzeleckiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Turoszów”
50°55′50″N 14°55′25″E/50,930556 14,923611

Ośrodek przemysłowy na obszarze Turoszowskiego Zagłębia Węgla Brunatnego; kombinat górniczo-energetyczny Turów obejmujący 2 kopalnie odkrywkowe i drugą co do wielkości w Polsce elektrownię cieplną Turów.

Od 1959 do 1972 osiedle typu miejskiego, utworzone z obszaru gromady Zatonie, obejmującej Turoszów, Zatonie, Trzciniec i Strzegomice[2]. 1 stycznia 1973 całe osiedle włączono do Bogatyni[3].

Historia

edytuj

Pierwsza wzmianka historyczna o miejscowości Tyrkow pochodzi z roku 1312. Od 1319 leżała w granicach piastowskiego księstwa jaworskiego, jednego z polskich księstw dzielnicowych na Dolnym Śląsku[4], po czym w 1346 przypadła Czechom. Kościół został po raz pierwszy wymieniony w 1384 w rejestrze praskim. Od 1497 tereny te notowane są jako dobra rycerskie należące do rodu Falkenhaynów[5]. Od 1551 roku wieś jest protestancka. Pierwszym pastorem był Johann Richter.

Od końca wieku XVI Türchau była wioską rady Żytawy, po zakupie przez to miasto trzyczęściowych dóbr od rodziny Falkenhayn[5]. Między 1712 a 1714 nastąpiło powiększenie kościoła. Oprócz rozbudowy nawy na północ i południe, dobudowano również wieżę. W 1727 poświęcono organy zbudowane przez Johanna Gottlieba Tamitiusa z Żytawy. W 1786 pożar zniszczył leżącą w pobliżu karczmę, służącą też jako miejscowy sąd, a także wieżę kościoła. W 1789 roku wieża została odbudowana. W 1721 przy kościele powstała szkoła, którą zamknięto w 1888 i zastąpiono większą szkołą centralną w Scharre(inne języki).

Na początku wieku XIX odkryto w Turoszowie pokłady węgla brunatnego[5]. Powstały tam wówczas liczne małe, eksploatowane przez właścicieli ziemskich kopalnie, w których wydobywano węgiel brunatny już na głębokości 4–5 m. Po zjednoczeniu będących w posiadaniu E. Heidricha zakładów, powstała w 1905 kopalnia węgla brunatnego "Herkules"[5]. W 1907 nastąpiła zmiana formy własności na Towarzystwo Akcyjne, które objęło w posiadanie tereny Hirschfelde (ob. dzielnica Żytawy), Turoszowa i Zatonia. Towarzystwo Węgla Brunatnego "Herkules" stało się posiadaczem 88 ha terenu pod którym znajdowało się 25 milionów ton węgla brunatnego. W 1907 rozpoczęło jego eksploatację[5]. Dla przerobu wydobytego węgla powstały w 1907 i 1908 w sąsiednim Hirschfelde brykieciarnie, a w 1911 ruszyła pierwsza elektrownia[5].

Ten rozwój spowodował zainteresowanie Królestwa Saksonii, które od 1912 poprzez zakup znaczących pakietów akcji nabierało praw do eksploatacji węgla. 1 stycznia 1917 państwo wykupiło wszystkie udziały i stało się właścicielem kopalń i zakładów przerobu węgla na tym terenie. W tym samym roku, razem z zakupioną przez Towarzystwo Energetyczne z Berlina elektrownią Hirschfelde, utworzono, jako własność państwową – ASW (Aktiengesellschaft Sächsische Werke) – Towarzystwo Akcyjne Zakłady Saskie.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Dz.U. z 1972 r. nr 54, poz. 356
  2. Dz.U. 1958 nr 69 poz. 344
  3. Dz.U. z 1972 r. nr 54, poz. 356
  4. Hermann Knothe, Geschichte des Oberlausitzer Adels und seiner Güter, Leipzig, Breitkopf & Härtel, 1879, s. 655, 657
  5. a b c d e f Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 2: Pogórze Izerskie. Cz. 2: M-Ż. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, s. 378, 379. ISBN 83-85773-61-4.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj