Turzyca Buxbauma

Turzyca Buxbauma
	; Turzyca Buxbauma (2) i t. tęga (1)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	Turzyca Buxbauma
	Nazwa systematyczna
	Carex buxbaumii Wahlenb.
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Turzyca Buxbauma (Carex buxbaumii Wahlenb.) – gatunek rośliny z rodziny ciborowatych. Jako gatunek rodzimy występuje w strefie umiarkowanej półkuli północnej, jako antropofit także w Australii i na Tasmanii^[4]. W Polsce występuje w północnej i wschodniej części kraju i jest bardzo rzadki.

Kwiatostan

Morfologia

MorfologiaEdytuj

Łodyga: Wzniesiona, górą szorstka, o wysokości (wraz z kwiatostanem) 30–60 cm. Czerwonoczarne pochwy u nasady łodygi są sieciowato postrzępione. Roślina wytwarza pełzające rozłogi.
Liście: Sine, krótsze od łodygi, o szerokości 2–3 mm. Najniższa podsadka ma większą długość od całego kwiatostanu. Niesymetryczne przysadki są purpurowoczarne z jasną kreską na grzbiecie.
Kwiaty: Zebrane w kilka kłosów. Wszystkie kłosy wyrastają na szypułkach do 1 cm długości i są wzniesione. Maczugowaty kłos szczytowy ma szerokość 5–10 mm i jest to kłos obupłciowy; w górnej części ma kwiaty żeńskie, u podstawy liczne kwiaty męskie. Pozostałe kłosy, w liczbie 2–3, wyjątkowo 4, to kłosy żeńskie. Są one krótkie i jednakowej wielkości (mają grubość 5–8 mm), co najwyżej dolny jest nieco dłuższy. Pęcherzyki mają długość do 3–4,5 mm i szerokość 2–2,5 mm i zakończone są bardzo krótkim dzióbkiem z 2 niewyraźnymi ząbkami, Przy dużym powiększeniu na ich powierzchni można dostrzec walcowate brodaweczki. Słupki z 3 znamionami.

Biologia i ekologiaEdytuj

Bylina, geofit. Kwitnie od maja do czerwca. Nasiona są rozsiewane przez wiatr i wodę. Występuje na łąkach i moczarach. Gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Magnocaricion i zespołu (Ass.) Caricetum buxbaumii^[5]. Liczba chromosomów 2n= 74, 100^[6].

ZmiennośćEdytuj

Tworzy mieszańce z turzycą sztywną (Carex elata)^[6]

Zagrożenia i ochronaEdytuj

Według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006) jest to gatunek wymierający, krytycznie zagrożony (kategoria zagrożenia E)^[7]. Umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w kategorii EN – zagrożony^[8]. Tę samą kategorię posiada na polskiej czerwonej liście (2016)^[9]. Objęty ochroną ścisłą.

PrzypisyEdytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).
↑ Carex buxbaumii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ Carex buxbaumii na eMonocot [dostęp 2013-11-22].
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

BibliografiaEdytuj

Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).

[iucn-3] Carex buxbaumii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[4] Carex buxbaumii na eMonocot [dostęp 2013-11-22].

[5] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[Klucz-6] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[7] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kazimierz Zarzycki. Kraków: IB PAN, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[8] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]