Turzyca czarna
Turzyca czarna[3] (Carex parviflora Host.) – gatunek rośliny z rodziny ciborowatych.
| ||
| ||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | jednoliścienne | |
| Rząd | wiechlinowce | |
| Rodzina | ciborowate | |
| Rodzaj | turzyca | |
| Gatunek | turzyca czarna | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Carex parviflora Host. Icon. Descr. Gram. Austriac. 1: 64 1801[2] | ||
| Synonimy | ||
| ||
Rozmieszczenie geograficzneEdytuj
Występuje tylko w górach Europy Południowej i Środkowej: w Apeninach, Pirenejach, Alpach, Karpatach i górach Pirin. Wszędzie jest rzadki, a w Karpatach bardzo rzadki. W Polsce występuje wyłącznie w Tatrach i to tylko w Tatrach Zachodnich na kilku stanowiskach: Dolina Mułowa, Dolina Litworowa, Dolina Goryczkowa Świńska, Rzędy Tomanowe, poniżej Małołąckiej Przełęczy, nad Wyżnim Toporowym Stawem[4].
MorfologiaEdytuj
- Pokrój
- Roślina trwała, wysokości 10-20 cm, gęstomurawowa, z krótkimi rozłogami[5]
- Łodyga
- Wzniesiona, trójkanciasta, przeważnie gładka[5]
- Liście
- Pochwy liściowe żółtobrązowe lub purpurowobrązowe. Blaszki liściowe sztywne, 2-3 mm szerokie, płaskie. Najniższa podsadka liściowata, odstająca.
- Kwiaty
- Kwiatostan składa się z (2) 3-4 bardzo ściśle stojących, jajowatych lub kulistych, siedzących, 5-7 mm długich kłosów. Kłosy z żeńskimi kwiatami, tylko najwyższy ma u podstawy kwiaty męskie. Pęcherzyki jak i plewy czarne. dłuższe od plew (3-3,5 mm), z bardzo krótkim, 2 ząbkowym dzióbkiem. Słupek o (2) 3 znamionach[5][6].
- Owoce
- Trójkanciaste orzeszki[4].
Biologia i ekologiaEdytuj
Bylina, hemikryptofit, oreofit. W Polsce kwitnie od lipca do sierpnia. Spotykana na wysokogórskich murawach i piargach. Liczba chromosomów 2n = 84[4].
Zagrożenia i ochronaEdytuj
Gatunek umieszczony na Czerwonej Liście roślin i grzybów Polski (2006) w kategorii R (rzadki – potencjalnie zagrożony). W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię EN (zagrożony)[7]. Znajduje się także w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin w kategorii CR (krytycznie zagrożony)[8].
W Tatrach turzyca czarna nie wydaje się zagrożona. Wszystkie jej stanowiska znajdują się na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego[4].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-06-14].
- ↑ a b The Plant List. [dostęp 2017-03-10].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ a b c d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ a b c Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ Grau, Kremer, Möseler, Rambold, Triebel: Gräser. Mosaik Verlag GmbH, Monachium 1984
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.