Turzyca palczasta

	Turzyca palczasta
	Turzyca palczasta
	; Turzyca palczasta w okresie kwitnienia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	jednoliścienne
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca palczasta
	Nazwa systematyczna
	Carex digitata L.; Sp. Pl. 975 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Turzyca palczasta (Carex digitata L.) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych. Obszar występowania obejmuje półkulę północną. W Polsce gatunek dość rozpowszechniony.

Kwiatostan żeński

Kwiatostan męski

Zasięg występowaniaEdytuj

Występuje w całej niemal Europie, Ameryce i na obszarach Azji o klimacie umiarkowanym i zimnym, a także ciepłym^[2]. W Polsce jest gatunkiem rozpowszechnionym, występuje na stanowiskach naturalnych na terenie całego kraju. Bywa także uprawiany jako roślina okrywowa^[3].

MorfologiaEdytuj

Pokrój: Niewysoka, żywozielona, kępowa roślina kępkowa z rozłogami, o wysokości od 10 do 30 (czasami 40) cm.

Łodyga: Ostro trójkanciasta, pokładająca się do wyprostowanej, bezlistna lub z nielicznymi liśćmi bazowymi, 3- lub wielokątna, gładka lub nieco szorstka ku górze w czasie kwitnienia często opadająca pod ciężarem kwiatostanu.
Liście: Ciemnozielone, puszyste, miękko układające się. Liście bazowe nieliczne i bardzo krótkie, liście kępowe dłuższe od liści bazowych na niekwitnących pędach. Blaszki liściowe, 2-5 mm szerokości, wiotkie, płaskie, delikatne i szorstkie na brzegach, z pojedynczymi włoskami na spodniej stronie, łagodnie zakończone.
Kwiaty: Zebrane w brunatno-czerwone, palczaste kłosy. Męskie kłosy lancetowate, 8–15 × 1–1,5 mm, pojedyncze, dominujące, poniżej 2-3 kłosy żeńskie, podłużne, 10–25 × 2–3 mm, przynajmniej jeden z nich przewyższa kłos męski. Kwitnie od kwietnia do czerwca.
Owoce: Orzeszek.

Biologia i ekologiaEdytuj

Rozwój: Bylina, autotrof, hemikryptofit (pączki zimujące znajdują się na poziomie ziemi). Kwitnie w okresie od kwietnia do czerwca. Odporna na niesprzyjające warunki, dobrze znosi cień i mrozy, toleruje niedobór światła.
Siedlisko: Rośnie w lasach i na ich obrzeżach, na wzgórzach oraz przy drogach śródleśnych, na glebach świeżych, zasobniejszych, wilgotnych, alkalicznych. Preferuje stanowiska umiarkowanie zacienione, umiarkowanie chłodne warunki mikroklimatyczne (zwłaszcza w miejscach zacienionych).
Fitosocjologia: W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny (Ch.) dla klasy (Cl.) środkowoeuropejskie lasy liściaste (Querco-Fagetea). Gatunek wyróżniający (D) dla grupy zespołów (GrAss) bory mieszane. Gatunek diagnostycznie wspólny dla zespołów (Ass.): Galio rotundifolii-Piceetum (carpaticum), nawapienna świerczyna górnoreglowa (Polysticho-Piceetum), wyżynny jodłowy bór mieszany (Abietetum polonicum), subborealny wilgotny bór mieszany (Querco-Piceetum), podgórski łęg jesionowy (Carici remotae-Fraxinetum)^[4]. Gatunek neutralny wobec kontynentalizmu.

ZmiennośćEdytuj

Takson spokrewniony z turzycą bladozieloną (Carex pallidula) znaną w Polsce z kilku stanowisk w pasie wyżyn^[5].

NazewnictwoEdytuj

Nazwa gatunkowa nadana jest ze względu na charakterystycznie, palczaste kłosy.

ZastosowanieEdytuj

Roślina okrywowa: w ogrodnictwie bywa wykorzystywana na trawiaste dywany pod drzewami i krzewami. Odpowiednio pielęgnowana tworzy atrakcyjną zieleń pod drzewami w miejscach zacienionych.
Roślina lecznicza: W zielarstwie wykorzystywana jest do wykonywania odwarów oraz do okładów i przemywania.

Surowiec zielarski – surowcem zielarskim jest kłącze, które zawiera krzemionkę, flawony i saponiny.
Zbiór i suszenie: Ziele należy zbierać do jesieni najlepiej w dni bezdeszczowe i słoneczne. Suszenie po umyciu w piekarniku w temperaturze 50 °C.
Działanie: przeciwwysiękowe, przeciwzapalne, odtruwające, moczopędne, przeciwkamiczne. Zapobiega odkładaniu się złogów moczowych w układzie moczowym. Wspomaga usuwanie z organizmu szkodliwych i zbędnych produktów przemiany materii. Wzmaga diurezę. Uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne. Stabilizuje strukturę śródbłonków i błon śluzowych. Przyspiesza gojenie wrzodów i owrzodzeń przewodu pokarmowego.

PrzypisyEdytuj

↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-06-14].
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN) (ang.). [dostęp 2011-02-06].
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

BibliografiaEdytuj

Grau, Kremer, Möseler, Rambold, Triebel: Graser. Monachium: Mosaik Verlag GmbH, 1984. (niem.)
Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Trawy turzyce sity kosmatki. Wydawnictwo: Officina Botanica. ISBN 978-83-925110-4-5.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[apweb-1] Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-06-14].

[grin-2] Germplasm Resources Information Network (GRIN) (ang.). [dostęp 2011-02-06].

[E-3] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[4] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[5] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]