Twierdza fortowa

Twierdza fortowa (pierścieniowa) – twierdza składająca się z kilku odrębnych pierścieni obronnych. Pierścień zewnętrzny był zbudowany z szeregu fortów, czyli dzieł fortyfikacyjnych zdolnych do samodzielnej obrony. Jego rolą było odsunięcie wroga jak najdalej od centrum twierdzy (6-10 km).

Twierdza fortowa

Międzypola fortów pierścienia zewnętrznego były zabezpieczone fortyfikacjami polowymi, tworząc hermetyczną linię obrony. Pierścień wewnętrzny, tzw. rdzeń (fr. noyau), to najczęściej zespół dzieł starszej generacji, np. fortyfikacji bastionowych, chroniących zaplecze twierdzy w razie przerwania pierścienia zewnętrznego przez jednostki wroga, np. kawalerię. Rdzeń od centrum twierdzy fortowej dzieliła odległość 3-5 km. Jądrem twierdzy fortowej często było miasto z cytadelą, będącą ewentualnym ostatnim ośrodkiem oporu.

Historia

W wyniku rozwoju artylerii, na początku XIX wieku została skonstruowana twierdza fortowa. W połowie XIX wieku składała się z tzw. jądra (którym była najczęściej stara twierdza o narysie bastionowym lub innym) i oddalonego o 2-3 km od jądra pierścienia fortów. W wyniku wynalezienia artylerii gwintowanej i pocisku burzącego nastąpił rozwój twierdzy fortowej. Do budowy twierdz zaczęto używać beton, żelbet i pancerz.

W czasie I wojny światowej twierdza fortowa składała się z pozycji wysuniętej, pozycji głównej, pozycji wsparcia, rdzenia i ogólnego śródszańca. I wojna światowa wykazała nieprzydatność systemu fortyfikacyjnego opartego na twierdzach fortowych. Niemal wszystkie twierdze, które zetknęły się z nacierającymi armiami, zostały zdobyte w krótkim czasie (6-14 dni). Wyjątkiem były twierdza Verdun, twierdza Przemyśl i twierdza Osowiec. Po zakończeniu wojny we wszystkich państwach Europy przyjęto nowy system ufortyfikania granic kraju na wypadek wojny, tzw. rejon umocniony.