Tyreotoksykoza ciążowa
Tyreotoksykoza ciążowa, tyreotoksykoza ciężarnych – stan podwyższenia stężenia hormonów tarczycy – tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3) – i obniżenia stężenia tyreotropiny (TSH), przypominający objawami nadczynność tarczycy, występujący u niektórych kobiet w czasie ciąży. W ciąży mogą wystąpić zwykłe choroby tarczycy powodujące jej nadczynność. Najczęściej jest to choroba Gravesa-Basedowa, rzadko ciążowa choroba trofoblastyczna, natomiast około 70% stanów wskazujących na nadczynność tarczycy wykrytych na początku ciąży nie ma podłoża chorobowego[1]. Dla kobiet ciężarnych przyjmuje się, że górna norma poziomu hormonów tarczycy jest o połowę wyższa niż dla populacji ogólnej[1]. Rozróżnienie między tyreotoksykozą będącą skutkiem choroby a tyreotoksykozą ciężarnych jest według endokrynologów uważane za istotne ze względu na postępowanie terapeutyczne[1][2][3].
Epidemiologia edytuj
Specyficzna dla ciąży przejściowa tyreotoksykoza ciążowa, niezwiązana z autoimmunizacją, występuje stosunkowo rzadko. W populacji Japonek notowana jest w 0,3% przypadków, Europejek – w ok. 2–3%, podczas gdy u mieszkanek Hongkongu – nawet w 11%[4]. Obniżenie poziomu TSH do wartości niższych niż referencyjne dla populacji ogólnej występuje u ok. 20% ciężarnych[1].
Etiologia edytuj
W czasie ciąży zachodzą różne zmiany w pracy tarczycy i gospodarce jodem, jednak tyreotoksykoza ciężarnych wiązana jest przede wszystkim z wysokim poziomem ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG), czyli hormonu wydzielanego w czasie ciąży[1][5][6]. Zwykle nie wiąże się z nadczynnością tarczycy przed ciążą i po niej[5].
Ludzka gonadotropina kosmówkowa jest hormonem glikoproteinowym zbudowanym z podjednostki alfa (α-hCG) oraz beta (β-hCG). Podjednostka alfa hCG jest identyczna z podjednostką alfa tyreotropiny (TSH), natomiast podjednostki beta tych hormonów są odmienne, choć mają nieco podobieństw. Obecność mostków dwusiarczkowych tworzących cystynę w obu tych hormonach sprawia, że są one do pewnego stopnia agonistami, wiążąc się z tym samym receptorem. W czasie normalnie przebiegającej ciąży hCG lekko stymuluje komórki tarczycy, powodując wzrost poziomu hormonów tarczycowych, obserwowanych w wolnych formach – tyroksyny (FT4) i trójjodotyroniny (FT3), czego konsekwencją jest obniżenie poziomu TSH. Efekt ten jest najsilniejszy w drugiej połowie 1. trymestru ciąży[4].
Objawy i przebieg edytuj
Objawy tyreotoksykozy ciężarnych to przede wszystkim bardzo niski (stosunkowo często nawet do wartości niewykrywalnych[1]) poziom tyreotropiny (TSH) oraz podwyższony poziom hormonów tarczycowych – tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3). Brak jest objawów typowych dla choroby Gravesa-Basedowa, takich jak: obecność przeciwciał przeciwtarczycowych[1][4][5], orbitopatia[1][4], obrzęk przedgoleniowy[1] czy wole[1][5], choć tarczyca może się nieznacznie powiększyć[4].
Objawy tyreotoksykozy ciężarnych, jak również nadczynności tarczycy spowodowanej np. chorobą Gravesa-Basedowa, do pewnego stopnia przypominać mogą zwykłe objawy ciąży. Przy braku objawów typowych chorób tarczycy mogą pozostać niezauważone[4]. Niespecyficzne objawy tyreotoksykozy to tachykardia, nadmierna potliwość, wilgotna skóra, nerwowość, drżenie, szmer skurczowy[1][4].
Tyreotoksykoza ciężarnych niezwiązana z chorobami autoimmunologicznymi, tylko z poziomem hCG zwykle pojawia się pod koniec pierwszego trymestru ciąży i ustępuje w drugim, nie wpływając na przebieg ciąży. Ustępowanie zaczyna się od spadku stężenia FT4, podczas gdy powrót TSH do normalnych poziomów następuje później, ok. połowy ciąży[4]. Obniżone poniżej norm dla populacji ogólnej stężenie TSH obserwuje się zwykle do ok. 18. tygodnia ciąży, w drugim trymestrze ciąży może to dotyczyć 4% ciężarnych, a w trzecim ok. 1,5%[1]. W ciążach mnogich poziom hCG jest wyższy i jego szczytowe stężenie trwa dłużej, co przekłada się na dłuższą tyreotoksykozę[4].
Tyreotoksykoza ciążowa często współwystępuje z niepowściągliwymi wymiotami ciężarnych[1][5][7] – według niektórych badań występuje u 60% kobiet z tym schorzeniem[5]. Mimo że przypuszcza się, iż oba schorzenia są związane z poziomem hCG, dokładny mechanizm ich związku nie jest znany[4].
Postępowanie edytuj
Ponieważ tyreotoksykoza ciężarnych zwykle ustępuje samoistnie, nie wymaga leczenia[1][2][4][5][7]. W razie konieczności osłabienia objawów stosowane są niewielkie dawki tyreostatyków[1][5] lub beta-blokerów[4]. W przypadku współwystępowania z nudnościami i wymiotami również te objawy mogą być leczone[4][6].
Natomiast jeżeli nietypowe poziomy hormonów tarczycowych i TSH są wynikiem choroby takiej jak choroba Gravesa-Basedowa czy ciążowa choroba trofoblastyczna, zaleca się leczenie. Z tego względu za kluczowe uznaje się diagnozę mającą na celu wykluczenie tych chorób[1][2][4][5].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p
Alicja Hubalewska-Dydejczyk, Elżbieta Bandurska-Stankiewicz, Ewa Bar-Andziak Tomasz Bednarczuk, Monika Buziak-Bereza i inni. Postępowanie w chorobach tarczycy u kobiet w ciąży. „Endokrynologia Polska”. 62 (4), s. 362–381, 2011.
- ↑ a b c Jacek Belowski: Nadczynność tarczycy w ciąży. Endokrynologia. Poradnik dla pacjetnów. [dostęp 2016-09-27].
- ↑ Katarzyna Łącka, Adam Czyżyk. Leczenie nadczynności tarczycy. „Farmacja Współczesna”. 1, s. 69–78, 2008.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n John Lazarus: Thyroid Regulation and Dysfunction in the Pregnant Patient. Thyroid Disease Manager, 2016-07-21. [dostęp 2016-09-27]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Robert Krysiak, Bogusław Okopień, Witold Szkróbka, Zbigniew Stanisław Herman. Choroby tarczycy w ciąży i po porodzie. „Przegląd Lekarski”. 3, s. 159–164, 2007.
- ↑ a b M.T. Albaar, J.M. Adam. Gestational transient thyrotoxicosis. „Acta Medica Indonesiana”. 41 (2), s. 99–104, 2009. PMID: 19390130.
- ↑ a b Timothy J. Caffrey. Transient Hyperthyroidism of Hyperemesis Gravidarum: A Sheep in Wolf’s Clothing. „The Journal of the American Board of Family Medicine”. 13 (1), s. 35–38, 2000. PMID: 10682883.
