Tysiączna

Tysiączna, tysięczna – jednostka miary kąta płaskiego spoza układu SI.

Definicja

Tysiączna to kąt pod jakim widać łuk o długości jednego metra z odległości 1 kilometra. Jest ona równa około 1/6283,2 kąta pełnego. Ten rodzaj tysiącznej nosi nazwę tysiącznej rzeczywistej i odpowiada dokładnie jednemu miliradianowi. Ponieważ posługiwanie się nią nie jest wygodne, przyjęto więc:

• w wojskach państw Układu Warszawskiego, a także w okresie przejściowym (tj. od decyzji o wejściu do NATO do czasu wejścia do Organizacji) w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, iż jedna tysiączna równa się 1/6000 kąta pełnego. Jest to tzw. tysiączna z niedomiarem;
  • 0-01 (1 tysiączna) = 0,06° = 3,6´ = 216˝ = 0,001.047.197.551 rad.
  • Kąty:
    • pełny – 2π = 60-00;
    • półpełny – π = 30-00;
    • zerowy – 0-00;
    • prosty – (1/2)π = 15-00 = 90°.
• w wojskach państw NATO, jedna tysiączna równa się 1/6400 kąta pełnego. Jest to tzw. tysiączna z nadmiarem.
  • 0-01 = 0,05625° = 3,375´ = 202,5˝ = 0,000981 rad.
  • Kąty:
    • pełny – 2π = 64-00;
    • półpełny – π = 32-00;
    • zerowy – 0-00;
    • prosty –(1/2)π = 16-00 = 90°.

Sposób zapisu

• 0-01 (czytaj – zero, zero, jeden) – jedna tysiączna,
• 0-10 (czytaj – zero, dziesięć) – dziesięć tysiącznych,
• 1-01 (czytaj – jeden, zero, jeden) – sto jeden tysiącznych,
• 11-35 (czytaj – jedenaście, trzydzieści pięć) – tysiąc sto trzydzieści pięć tysiącznych.

Jest używana w wojsku w artylerii oraz do przybliżonego określenia namiaru, np. 10 tysiącznych na prawo od drzewa.

Pomiar

Istnieją bardzo proste metody pomiaru np:

• jeden milimetr na linijce w wyciągniętej ręce: ≈ 2 tys.
• szerokość ołówka w wyciągniętej ręce: ≈ 15 tys.
• szerokość palców na wyciągniętej ręce:
  • kciuk ≈ 40 tys.
  • wskazujący ≈ 35 tys.
  • wskazujący i środkowy ≈ 70 tys.
  • 3 palce środkowe ≈ 100 tys.
  • 4 palce (bez kciuka) ≈ 125 tys.
• szerokość dłoni na wyciągniętej ręce ≈ 200 tys.

Znacznie dokładniejszych pomiarów można dokonać skalą widoczną w: lornetce, celowniku i dalmierzu.

Obliczanie odległości

Znając wysokość albo szerokość obiektu można na podstawie szerokości w tysiącznych określić odległość według wzoru:

odległość w kilometrach = wysokość (szerokość) w metrach / wysokość (szerokość) w tysiącznych.

Przybliżony pomiar odległości polega na zakryciu poziomo trzymanym kciukiem:

• drzwi: 50 m,
• jedno piętro: 100 m,
• chatę: 250 m,
• drzewo (przeciętną sosnę): 500 m.

Jeżeli zakryje się pionowo trzymanym kciukiem:

• odległość między słupami: 1 km.

Orientacyjne wymiary w metrach

• wysokości:
  • strzelec:
    • leżący: 0,3–0,5
    • klęczący: 1
    • biegnący: 1,5
    • na koniu: 2,5
  • drzwi: 2
  • jedno piętro: 4
  • chałupa: 8–10
  • przeciętna sosna: 20
• czołg:
  • szerokość:3
  • długość (kadłuba): 6
• szerokość samochodu ciężarowego: 2,5
• odległość między słupami: 35–45.