Uśmiech sardoniczny
Uśmiech sardoniczny (łac. sardonicus – sardoniczny, cyniczny, pogardliwy; gr. σαρδάνιος [sardanios]) – grymas twarzy przypominający uśmiech wywołany skurczem mięśni mimicznych po zażyciu trucizn zawartych w kropidle szafranowym (Oenanthe crocata), zwanym sardonijskim zielem. Także w szerszym znaczeniu – uśmiech szyderczy, pogardliwy[1] oraz w znaczeniu medycznym – charakterystyczny grymas twarzy w przebiegu tężca.
Trucizny zawarte w kropidle szafranowym (alkohole poliyno polienowe, enantotoksyna i dihydroenantotoksyna) blokują receptor GABA uszkadzając ośrodkowy układ nerwowy i powodując silny skurcz mięśni. W efekcie twarz zatrutego wywarem z sardonijskiego ziela zastyga w grymasie z wyszczerzonymi zębami, przypominającym uśmiech[2].
Według powołującego się na dzieło Izydora z Sewilli (Etymologiarum sive originum libri XX)[3] – autora przypisów do dzieła Salwiana z Marsylii (O rządach Boga)[4] – starożytni używali rośliny pochodzącej z Sardynii (gr. Σαρδώ [Sardo] – dlatego nazywano to ziele sardyńskim) w celu uśmiercenia, sądząc że przyczynia się do tego długotrwały śmiech[5]. Substancja została zidentyfikowana jako enantotoksyny kropidła szafranowego w wyniku badań zrealizowanych w Universita degli Studi del Piemonte Orientale pod nadzorem chemika Giovanniego Appendino[1]. W starożytności podawano wywar z sardyńskiego ziela zniedołężniałym starcom lub skazanym na śmierć przestępcom, a następnie zrzucano ich ze skał lub bito na śmierć[1][2].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Naukowcy odkryli zioło, wywołujące diaboliczny uśmiech. wp.pl. [dostęp 2013-02-01]. (pol.).
- ↑ a b Zabójcy z ogrodu. „Świat wiedzy”. 1/2014, s. 30-35, 2014.
- ↑ Izydor z Sewilli, Etymologiarum sive originum libri XX, XIV, 6, 40, PL 82, 519
- ↑ Salwian z Marsylii, O rządach Boga, UKSW Warszawa 2010, przyp. 481, s. 222
- ↑ Por. Prokopiusz z Cezarei, Historia wojen VIII/24:38, t. 2, Wojny z Gotami. Z języka greckiego przełożył, wstępem poprzedził, komentarzem opatrzył Dariusz Brodka, Kraków 2015. ISBN 978-83-62261-91-8.
