U-5 (1935)
U-5 – niemiecki okręt podwodny typu IIA z okresu okresu międzywojennego i II wojny światowej. Była to niewielka jednostka przybrzeżna o wyporności podwodnej 303 ton i zasięgu na powierzchni 1600 Mm, wyposażona w trzy wyrzutnie torped kalibru 533 mm, której załogę tworzyło nominalnie 25 osób.
 U-1, okręt siostrzany U-5 | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Projekt |
IvS: MVBIIA |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
11 lutego 1935 |
| Wodowanie |
19 sierpnia 1935 |
 Kriegsmarine
| |
| Wejście do służby |
31 sierpnia 1935 |
| Zatonął |
19 marca 1943 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
40,9 metra |
| Szerokość |
4,08 metra |
| Zanurzenie |
3,83 metra |
| Zanurzenie testowe |
100 metrów |
| Zanurzenie maksymalne |
150 metrów |
| Rodzaj kadłuba |
jednokadłubowy |
| Napęd | |
| 2 silniki Diesla o mocy 700 KM (pow.) 2 silniki elektryczne o mocy 360 KM (zan.) 2 śruby | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
1600 Mm /8 węzłów (pow.) |
| Uzbrojenie | |
| 5 torped G7a, 1 działko kalibru 20 mm | |
| Wyrzutnie torpedowe |
3 × 533 mm (dziób) |
| Załoga |
25 oficerów i marynarzy |
Stępkę pod okręt położono 11 lutego 1935 roku w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, gdzie został zwodowany 19 sierpnia 1935 roku. Po wejściu w tym samym roku do służby, pełnił funkcje szkoleniowo-treningowe w ramach US-FL w Neustadt. Po wybuchu wojny prowadził operacje na Morzu Północnym, zakończone w kwietniu 1940 roku udziałem w kampanii norweskiej. Po jej zakończeniu został ponownie skierowany do działalności szkolno-treningowej w ramach 21. Flotylli w Piławie. 19 marca 1943 roku zatonął na zachód od Piławy w wypadku podczas zanurzania.
W trakcie działań wojennych przeprowadził dwa patrole bojowe na Morzu Północnym i wodach norweskich, podczas których nie zatopił żadnej jednostki przeciwnika.
Budowa i konstrukcja edytuj
U-5 był okrętem podwodnym typu IIA wybudowanym dla marynarki niemieckiej (Kriegsmarine) w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, pod numerem stoczniowym 240[1][2]. Jednostka zaprojektowana została pod oznaczeniem typu MVBIIA w tajnym niemieckim biurze projektowym Ingenieurskantoor voor Scheepsbouw (IvS) w Hadze[1]. Kontrakt na budowę tego okrętu został podpisany w styczniu 1934 roku jako część większej umowy na budowę wszystkich jednostek tego typu[1]. Blachy stalowe zostały w ścisłej tajemnicy dostarczone do stoczni w Kilonii okrężną drogą przez IvS w Hadze, podobnie jak silniki główne i pomocnicze, które dotarły do Kilonii na początku roku 1934[1]. Rozpoczęcie budowy było opóźnianie przez Adolfa Hitlera z przyczyn politycznych, jednak 11 lutego 1935 roku w Kilonii położono ostatecznie stępkę, zaś 19 sierpnia 1935 roku U-5 został zwodowany[1][3].
U-5 był jednokadłubowym okrętem podwodnym o konstrukcji spawanej i wyporności traktatowej 250 ton[4][a], jednak jego rzeczywista wyporność bojowa na powierzchni wynosiła 254 tony[5]. Pod wodą okręt wypierał 303 tony, przy długości całkowitej 40,9 metra oraz szerokości 4,08 metra[5][6]. W pozycji nawodnej kadłub miał zanurzenie 3,83 metra[5]. Napęd okrętu tworzyły dwa 6-cylindrowe czterosuwowe silniki Diesla Motorenwerke Mannheim MWM RS127S o łącznej mocy 700 KM (2 × 350 KM) przy 1000 obrotach na minutę[7] oraz dwa silniki elektryczne SSW PG W322/26 o mocy 300 kW (2 × 180 KM)[8]. Zastosowana forma kadłuba oraz układ napędowy umożliwiały jednostce osiąganie prędkości maksymalnej na powierzchni wynoszącej 13 węzłów, elektryczny zespół energetyczny zaś umożliwiał rejs podwodny z prędkością nieprzekraczającą 6,9 węzła[5]. Zbiorniki paliwa mieściły łącznie 11,61 ton oleju napędowego, co umożliwiało jednostce rejs o długości 1600 mil morskich z prędkością 8 węzłów. Zasięg podwodny okrętu wynosił 35 mil morskich przy prędkości 4 węzłów[5]. Podobnie jak w przypadku innych jednostek typów II, zanurzenie testowe okrętu wynosiło 100 metrów[9], zanurzenie maksymalne 150 metrów[10][4], zaś czas całkowitego zanurzenia 25 sekund[5].
Podstawowe uzbrojenie okrętu stanowiły torpedy typu G7a, umieszczone w trzech wyrzutniach torpedowych kalibru 533 mm na dziobie, oraz dwie torpedy zapasowe[5]. Opcjonalnie możliwe było zabranie przez okręt ogółem sześciu torped, przez umieszczenie dodatkowego pocisku w korytarzu między przedziałem torpedowym a centrum bojowym okrętu[11][6]. Możliwość ta nie była jednak często wykorzystywana, gdyż dodatkowy ciężar w tym miejscu zaburzał trym okrętu i powodował jeszcze trudniejsze warunki życia dla 25 członków załogi[11]. Zamiennie z torpedami, okręt mógł przenosić do 18 min[8]. Uzbrojenie to uzupełnione było pojedynczym działkiem przeciwlotniczym kalibru 20 mm[8].
Służba okrętu edytuj
U-5 został przyjęty do służby w Kriegsmarine 31 sierpnia 1935 roku, jako piąta jednostka swojego typu i jeden z pierwszych okrętów podwodnych III Rzeszy[3]. Pierwszym dowódcą okrętu został mianowany Kapitanleutnant Rolf Dau, który sprawował tę funkcję do 27 września 1936 roku[12]. U-5 został przydzielony do jednostki szkolnej US-FL w Neustadt, zaś wrzesień 1935 roku spędził w szkole zwalczania okrętów podwodnych, celem szkolenia technicznego załogi[3][2].
7 marca 1936 roku podczas zajmowania przez wojska niemieckie Zagłębia Ruhry – wraz z 12 jednostkami wchodzącymi w skład 1. Flotylli U-Bootów „Weddingen” oraz wszystkimi jednostkami swojego typu – U-5 został wysłany na patrol, na wypadek ewentualnej wojny morskiej z Polską, Francją lub Związkiem Radzieckim[13]. Podobne wyjście na patrol bojowy miało miejsce podczas anschlussu Austrii, nieudanej próby zajęcia przez Niemcy Sudetów w maju oraz po układzie monachijskim we wrześniu 1938 roku[13].
Działania wojenne edytuj
W ramach niemieckich przygotowań do ataku na Polskę, 24 sierpnia 1939 roku U-5 wyszedł na swój pierwszy wojenny patrol bojowy w Kattegacie, z zadaniem przechwytywania polskich jednostek usiłujących przedrzeć się na Morze Północne[3]. 8 września U-5 bez sukcesów zakończył swój patrol w Kilonii[2]. Na kolejny patrol bojowy okręt wyszedł dopiero 4 kwietnia 1940 roku, aby wziąć udział w operacji Hartmud[3].
| Dowódcy okrętu | ||
|---|---|---|
| Kptlt. Rolf Dau | 31 sierpnia 1935 | 27 września 1936 |
| Kptlt. Gerhard Glattes | 1 października 1936 | 2 lutego 1938 |
| Kptlt. Günter Kutschmann | 3 lutego 1938 | 4 grudnia 1939 |
| Kptlt. Heinrich Lehmann-Willenbrock | 5 grudnia 1939 | 11 sierpnia 1940 |
| Oblt. Herbert Opitz | 12 sierpnia 1940 | 27 marca 1941 |
| Oblt. Friedrich Bothe | 28 marca 1941 | 6 stycznia 1942 |
| Oblt. Karl Friederich | 7 stycznia 1942 | 23 marca 1942 |
| Oblt. Hans-Dieter Mohs | 26 marca 1942 | maj 1942 |
| Oblt. Kurt Pressel | maj 1942 | 9 listopada 1942 |
| Oblt. Hermann Rahn | 10 listopada 1942 | 19 marca 1943 |
Otwarte 6 kwietnia zapieczętowane rozkazy nakazywały jednostce udać się do wybrzeży norweskich, gdzie w ramach 8. Grupy U-Bootów od 9 kwietnia miał w okolicach Lindesnes wspierać lądowanie niemieckich sił inwazyjnych oraz przeciwdziałać brytyjskim próbom przeszkodzenia inwazji[3]. 11 kwietnia U-5 przeprowadził bez sukcesu atak na brytyjski okręt podwodny[3]. Podobnie jak inne jednostki typu, okręt został potem wezwany do powrotu do Niemiec, celem wznowienia działalności szkoleniowej[3]. Wpłynął do Wilhelmshaven 19 kwietnia 1940 roku[3].
Okręt nie wypłynął więcej na żaden patrol bojowy; od lipca 1940 roku prowadził tylko działalność szkolno-treningową w ramach 21. Flotylli z Piławy[3]. 19 marca 1943 roku okręt zatonął na Bałtyku w okolicach Piławy, w wyniku wypadku przy zanurzaniu[3]. Śmierć poniósł dowódca okrętu i 20 członków załogi[3]. W trakcie działań wojennych U-5 przeprowadził dwa patrole, podczas których nie odniósł żadnych sukcesów[15].
Uwagi edytuj
- ↑ Dla celów zgodności z traktatem niemiecko-brytyjskim z 1935 roku.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 97–100.
- ↑ a b c Grzegorz Bukała: Historia operacyjna, s. 37.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Kenneth Wynn: U-Boat Operations, s. 5.
- ↑ a b Clay Blair: Hitler’s U-Boat War, T. 1, s. 42.
- ↑ a b c d e f g E. Möller, W. Brack: The Encyclopedia of U-Boats, s. 124.
- ↑ a b Eberhard Rőssler: The U-Boat, s. 334.
- ↑ E. Möller, W. Brack: The Encyclopedia of U-Boats, s. 159.
- ↑ a b c E. Möller, W. Brack: The Encyclopedia of U-Boats, s. 65.
- ↑ Ulrich Gabler: Submarine design, s. 162.
- ↑ J.M. Showell: The U-Boat Century, s. 70.
- ↑ a b J.M. Showell: The U-Boat Century, s. 75.
- ↑ R. Busch, H-J. Roll: German U-Boat Commanders, s. 52, 283.
- ↑ a b Clay Blair: Hitler’s U-Boat War, T. 1, s. 44-45.
- ↑ R. Busch, H-J. Roll: German U-Boat Commanders, s. 283.
- ↑ a b uboat.net: U-5, [on line]
Bibliografia edytuj
- Clay Blair: Hitler’s U-Boat War. T. 1: The Hunters, 1939-1942. Nowy Jork: Random House, 1996. ISBN 0-394-58839-8.
- Grzegorz Bukała. Historia operacyjna niemieckich okrętów podwodnych w II w. ś. Typ II A. „Okręty Wojenne”. XII (53), 2002. Tarnowskie Góry: Wyd. „Okręty Wojenne”. ISSN 1231-014X.
- Rainer Busch, Hans-Joachim Roll: German U-Boat Commanders of World War II. A Biographical Dictionary. Annapolis: Naval Institute Press, 1 kwietnia 1999, s. 32. ISBN 1-55750-186-6.
- Ulrich Gabler: Submarine design. With an updating chapter by Fritz Abels and Jürgen Ritterhoff. Bonn: Bernard und Graefe, 2000. ISBN 3-7637-6202-7.
- Eberhard Möller, Werner Brack: The Encyclopedia of U-Boats From 1904 to the Present Day. London: Greenhill Books, 2004. ISBN 1-85367-623-3.
- Eberhard Rőssler: The U-Boat: The Evolution And Technical History Of German Submarines. Annapolis: Naval Institute Press, 1989. ISBN 0-87021-966-9.
- Jak Mallmann Showell: The U-Boat Century. Annapolis: Naval Institute Press, 2006. ISBN 1-59114-892-8.
- Kenneth Wynn: U-Boat Operations of the Second World War. T. Volume 1: Career Histories, U1-U510. Annapolis: Naval Institute Press, March 1998. ISBN 1-55750-860-7.
- U-5. www.uboat.net. [dostęp 2019-11-07]. (ang.).