Wikipedia

U-matic

system zapisu kaset wideo
(Przekierowano z U-Matic)

U-matic – system zapisu kaset wideo przeznaczony do zastosowań profesjonalnych, mający swą oficjalną premierę w 1971 roku[1][2]. Jest to jeden z pierwszych kasetowych systemów zapisu obrazu i dźwięku na taśmie magnetycznej[1][2].

U-matic
Ilustracja
Ilustracja
Kaseta U-matic standardowego rozmiaru wraz z etui
Typ nośnika

taśma magnetyczna

Data premiery

1971

Pojemność

U-matic: około 60 minut
U-matic S: około 20 minut

Metoda odczytu

skanowanie spiralne

Metoda zapisu

skanowanie spiralne

Opracowany przez

Sony, Panasonic, JVC

Wykorzystanie

zapis obrazu i dźwięku

Wymiary nośnika

U-matic: 21,9 × 13,7 × 3 cm
U-matic S: 18,5 × 12 × 3 cm

Multimedia w Wikimedia Commons

Historia edytuj

 
Profesjonalny magnetowid U-matic SP

Pierwszy prototyp systemu wykorzystującego kasety wideo został zaprezentowany przez Sony w październiku 1969 roku[3][4]. Dalsze prace polegały na ustaleniu odpowiednich parametrów technicznych. Do współpracy zostało zaproszonych wielu czołowych producentów sprzętu elektronicznego, w tym Matsushita Electric Industrial Co. (Panasonic) oraz Victor Company of Japan (JVC)[2].

W 1971 roku miała miejsce oficjalna premiera formatu. W odróżnieniu od innych systemów zapisu wideo, U-matic wykorzystywał taśmę magnetyczną o szerokości 3⁄4 cala (19 mm), zamkniętą w plastikowej kasecie o wymiarach 21,9 × 13,7 × 3 cm[5][6]. Ze względu na wysokie koszty produkcji magnetowidów, jak i nośników, wykluczało to zastosowanie formatu w warunkach domowych. Głównymi odbiorcami systemu były stacje telewizyjne, przedsiębiorstwa oraz placówki edukacyjne[7].

W 1974 roku zaprezentowano pierwszy przenośny magnetowid Sony VO-3800, pozwalający na pracę w plenerze z naramienną kamerą telewizyjną[8][9]. Wraz z magnetowidem wprowadzono mniejszy rozmiar kasety U-matic S o wymiarach 18,5 × 12 × 3 cm, pozwalający na nagranie materiału do 20 minut[10]. Ze względu na gorszą jakość obrazu niż w profesjonalnych systemach szpulowych, format U-matic zyskał popularność w zastosowaniach reporterskich (ang. electronic news-gathering), a także w niskobudżetowych produkcjach telewizyjnych[7]. Stał się alternatywą dla taśmy filmowej 16 mm[9].

W 1976 roku wprowadzono udoskonaloną wersję systemu oznaczaną jako high-band. Nowa wersja pozwalała na lepsze odwzorowanie kolorów, a także generowała mniejsze zakłócenia obrazu[9][2]. Pierwotną wersję systemu zaczęto określać terminem low-band. Zachowano częściową kompatybilność obu wersji – nowe magnetowidy high-band pozwalały na odtwarzanie kaset z poprzedniej generacji systemu[3].

Wraz z wprowadzeniem formatu Betacam popularność systemu U-matic zaczęła spadać. Nadal jednak był wykorzystywany w stacjach telewizyjnych z ograniczonym budżetem. W 1986 roku wprowadzono kolejną generację systemu o nazwie U-matic SP (analogicznie do systemu Betacam SP). Uzyskano wówczas lepszą rozdzielczość, do magnetowidów dodano system redukcji szumów Dolby C[11]. Wraz z rozwojem formatu Betacam zakończono dalszą produkcję sprzętu dla systemu U-matic.

Dane techniczne edytuj

 
Wnętrze magnetowidu U-matic
 
Spód kasety standardowego rozmiaru. Widoczny czerwony przycisk umożliwiający nagrywanie

Rozdzielczość pozioma obrazu oryginalnego formatu U-matic wynosi 250 linii (dla obrazu kolorowego), zaś w wersji SP – 330[7][12]. Taśma w systemie PAL przesuwa się z prędkością 9,53 cm/s[11][13]. System U-matic umożliwia nagrywanie obrazu czarno-białego, a także barwnego w systemach PAL, SECAM oraz NTSC.

Zapis obrazu na taśmie magnetycznej odbywa się z użyciem wirującego bębna o średnicy 11 cm[11][13]. Taśma o szerokości 3⁄4 cala (19 mm) jest naciągana wokół bębna w ten sposób, że jej ułożenie przypomina kształtem literę „U”[2]. Obie szpulki z taśmą magnetyczną przesuwają się w przeciwnym do siebie kierunku[2]. Maksymalny czas zapisu dla systemu PAL wynosi 60 minut w przypadku kaset standardowej wielkości, zaś dla kaset U-matic S – 20 minut[10][14].

Wymiary kaset wideo dla formatu U-matic wynoszą[5][6]:

  • 21,9 × 13,7 × 3 cm – U-matic, U-matic SP (standardowa wielkość),
  • 18,5 × 12 × 3 cm – U-matic S („mały” rozmiar kasety)

Szerokość zapisu dwóch ścieżek audio na taśmie wynosi 0,8 mm[11][13]. W wersji SP dodano wsparcie dla systemu redukcji szumów Dolby C[11].

System U-matic pozwala na wielokrotne nagrywanie na jednej taśmie, dzięki umiejscowieniu w magnetowidzie głowicy kasującej. Na spodzie kasety znajduje się miejsce na czerwony przycisk, który jest wykrywany przez magnetowid. Brak przycisku uniemożliwia nagrywanie na taśmie[10][14].

Zastosowanie edytuj

 
Porównanie formatów kaset wideo. Kaseta U-matic jest widoczna z tyłu, po lewej
 
Kontroler edycyjny Sony BVE-600 umożliwiający sterowanie dwoma podłączonymi magnetowidami U-matic

Magnetowidy U-matic oferowały szereg funkcji przydatnych w produkcji telewizyjnej. Na taśmie zapisywana była informacja z kodem czasowym zgodnym z normą SMPTE[15]. Istniała możliwość podłączenia zewnętrznych kontrolerów synchronizujących ze sobą większą liczbę magnetowidów, co było przydatne podczas montażu liniowego. Możliwe było także użycie zewnętrznego generatora znaków, miksera obrazu i dźwięku, czy generatora efektów specjalnych.

Kasety U-matic miały także zastosowanie jako nośniki dźwięku w postaci cyfrowej[16]. Zewnętrzny adapter Sony PCM, wprowadzony na rynek w marcu 1978 roku, umożliwiał konwersję dźwięku do postaci czarnych bądź białych pól wyświetlanych na ekranie[15][17]. Częstotliwość próbkowania dźwięku wynosząca 44,1 kHz została wyliczona w oparciu o rozdzielczość obrazu w systemach PAL oraz NTSC, a także o częstotliwość odświeżania obrazu w tych systemach[18]. Ważnym czynnikiem wpływającym na wybór tejże częstotliwości próbkowania była wartość pasma przenoszenia luminancji w formacie U-matic. Dźwięk zapisany w ten sposób mógł być ponownie odkodowany przez adapter PCM. Ta metoda zapisu dźwięku wykorzystywana była w procesie glasmasteringu płyt CD w latach 80. XX wieku[15][17][18].

Problemy edytuj

Najpoważniejszym problemem formatu jest stosunkowo szybkie niszczenie taśmy magnetycznej podczas częstego odtwarzania, szczególnie podczas „pauzowania” materiału. Wówczas wirujący bęben z głowicami dotyka unieruchomioną taśmę, co może spowodować jej zdeformowanie i tym samym wystąpienie zakłóceń obrazu i dźwięku w danym miejscu[19]. Wada ta została z czasem zminimalizowana poprzez zmniejszenie nacisku taśmy na bęben przy pauzowaniu, lub zatrzymanie bębna na czas pauzy.

Format miał także problemy z prawidłową reprodukcją kolorów, szczególnie barwy czerwonej[20][21]. Obszary czerwone były bardziej zaszumione od reszty obrazu, występowały przebarwienia[22]. Wraz z rozwojem systemu U-matic problem ten został w pewnym stopniu zredukowany[22].

Gorsza jakość obrazu w porównaniu z profesjonalnymi systemami szpulowymi początkowo wykluczała stosowanie formatu U-matic w emisji telewizyjnej. Zapis odbywał się z rozdzielczością 250 linii dla obrazu kolorowego, podczas gdy magnetowidy szpulowe na taśmę 2-calową oferowały nawet 400 linii[23]. Wraz z wprowadzeniem przenośnych magnetowidów wykorzystujących kasety U-matic S, a także ulepszonej wersji high-band, system zaczął zdobywać dużą popularność[9][24].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Jim Wheeler, Videotape Preservation Handbook [online], 2002, s. 3 (ang.).
  2. ↑ a b c d e f Jeff Martin, Curriculum Module. 3/4” U-matic Videotape, New York University’s Moving Image Archiving & Preservation Program, 2007 (ang.).
  3. ↑ a b Vivien Morgan, Practising videojournalism, London: Routledge, 2008, ISBN 978-0-415-38665-4, OCLC 84838282 [dostęp 2020-03-19].
  4. ↑ Blake J. Harris, Console wars: Sega, Nintendo, and the battle that defined a generation, New York 2014, ISBN 978-0-06-227669-8, OCLC 858354858 [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  5. ↑ a b 3/4" U-matic & U-matic SP [online], Lifetime Heritage Films [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  6. ↑ a b U-matic tape transfer, digitising and conversion to digital files [online], Greatbear Audio & Video Digitising, 17 września 2019 [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  7. ↑ a b c U-matic [online], National Film and Sound Archive of Australia, 8 lipca 2010 [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  8. ↑ LabGuy’s World: 1974 Sony VO-3800 Umatic-S Professional Portapack VCR [online], www.labguysworld.com [dostęp 2020-03-19].
  9. ↑ a b c d Alex Marsh, U-matic for the People [online], Bitstreams: The Digital Collections Blog, 21 czerwca 2019 [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  10. ↑ a b c U-matic (1971 – 1990s) [online], Museum of Obsolete Media, 20 stycznia 2018 [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  11. ↑ a b c d e A.M. Dhake, Television and video engineering, wyd. 2nd ed, New Delhi: McGraw-Hill, 1995, s. 507–511, ISBN 0-07-460105-9, OCLC 731971346 [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  12. ↑ U-matic SP (1986 – late 1990s) [online], Museum of Obsolete Media, 22 października 2017 [dostęp 2020-03-20] (ang.).
  13. ↑ a b c The U-matic Format [online], U-matic PALsite [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  14. ↑ a b Preservation Self-Assessment Program – University of Illinois at Urbana-Champaign [online] [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  15. ↑ a b c Ken C. Pohlmann, The compact disc: a handbook of theory and use, Oxford: Oxford University Press, 1989, s. 278–282, ISBN 0-19-816187-5, OCLC 59180990 [dostęp 2020-03-19].
  16. ↑ Early digital tape recordings on PCM/ U-matic and Betamax video tape [online], Greatbear Audio & Video Digitising, 3 lutego 2014 [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  17. ↑ a b Sony History. Chapter10 Studio Recorders Go Digital [online], Sony Global [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  18. ↑ a b Volker Zota, Zahlen, bitte! 44.100 Hz erobern die Musikwelt [online], Heise online, 3 maja 2016 [dostęp 2020-03-19] (niem.).
  19. ↑ Shinya Inoué, Video microscopy, New York: Springer Science+Business Media, LLC, 1986, s. 298, ISBN 978-1-4757-6925-8, OCLC 891585288 [dostęp 2020-03-19] (ang.).
  20. ↑ Leo Backman, Restoring Unstable Color Image of U-matic Video Tapes [online] [dostęp 2020-03-22].
  21. ↑ Francis Dougherty, Barbara Goldsmith, Time Machine: Problematic Travel with U-matic [online], New York Public Library, 27 września 2013 [dostęp 2020-03-22] (ang.).
  22. ↑ a b Jarczyk i inni, Kompendium der Bildstörungen beim analogen Video / Compendium of image errors in analogue video, Zürich: SIK ISEA, Schweizerisches Institut für Kunstwissenschaft, 2012, s. 59, ISBN 978-3-85881-381-7, OCLC 835076835 [dostęp 2020-03-22] (ang. • niem.).
  23. ↑ John P. Witherspoon, William J. Kessler, Instructional Television Facilities: A Planning Guide, U.S. Department of Health, Education and Welfare, Office of Education, 1969, s. 44, Library of Michigan: 3 0000 010 608 721 (ang.).
  24. ↑ R.R. Gulati, Modern Television Practice Principles, Technology and Servicing. Second Edition, New Delhi: New Age International (P) Limited, Publishers, 2002, s. 611, ISBN 81-224-1360-9.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=U-matic&oldid=71721074”