USS Indianola
USS Indianola – amerykańska rzeczna kanonierka pancerna marynarki wojennej Unii z okresu wojny secesyjnej, służąca na Missisipi w styczniu-lutym 1863 roku.
| |
| Historia | |
| Stocznia |
Joseph Brown Yard, Cincinnati |
|---|---|
| Wodowanie | |
 US Navy
| |
| Wejście do służby | |
| Wycofanie ze służby |
24 lutego 1863 (utracony) |
| Los okrętu |
samozatopiony 4 marca 1863, wrak sprzedany 29 listopada 1895 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
511 t[2] |
| Długość |
53,3 m (175 ft)[2] |
| Szerokość |
15,8 m (52 ft) |
| Zanurzenie |
1,5 m (5 ft) |
| Napęd | |
| 4 maszyny parowe, boczne koła łopatkowe, 2 śruby | |
| Prędkość |
6 węzłów |
| Uzbrojenie | |
| 2 działa 279 mm (11 in) 2 działa 229 mm (9 in) | |
| Opancerzenie | |
| 76 mm kazamata | |
| Załoga |
144 |
Budowa i opis edytuj
„Indianola” należała do trzech podobnych rzecznych kanonierek pancernych o małym zanurzeniu, zamówionych w stoczni Joseph Brown Yard w Cincinnati w stanie Ohio przez amerykański Departament Wojny w 1862 roku na potrzeby walk na Missisipi i jej dopływach (pozostałe to „Chillicothe” i „Tuscumbia”)[3]. Wszystkie trzy były drewnianymi okrętami o napędzie bocznokołowym, z kołami łopatkowymi w dużych obudowanych tamborach blisko rufy, lecz dodatkowy napęd „Indianoli” i „Tuscumbii” stanowiły jeszcze dwie śruby. W przedniej części na pokładzie wszystkich tych okrętów znajdowała się szeroka i krótka opancerzona kazamata, z pochylonymi ścianami. Na „Indianoli” pomiędzy kazamatą a kołami łopatkowymi ciągnęła się ponadto lekka dwupiętrowa nadbudówka, mieszcząca kwatery[4]. Z powodu słabego uzbrojenia okrętu, kontradmirał David Porter zarządził pod koniec 1862 roku zbudować drugą kazamatę na rufie, mieszczącą dwa działa pomiędzy tamborami, podobnie, jak na „Tuscumbii”[5] (szkic z epoki sugeruje, że tambory zostały przy tym częściowo opancerzone z boków). Koszt budowy wyniósł około 182.000 dolarów[6]. Nazwa pochodziła od jednej z amerykańskich miejscowości.
Uzbrojenie główne stanowiły dwa gładkolufowe 11-calowe (279 mm) działa Dahlgrena, mogące strzelać przez strzelnice z przodu kazamaty lub jej boków (po jednym). Podczas budowy dodano dwa 9-calowe (229 mm) gładkolufowe działa Dahlgrena w kazamacie rufowej, strzelające w kierunku rufy[5]. Ponadto, okręt wyposażony był w taran[4].
Opancerzenie kazamaty składało się z płyt żelaznych grubości 76 mm (3 cali) na podkładzie drewnianym grubości 30 cm (12 cali)[4]. Ponadto, burty wokół były chronione przez 30-centymetrowej grubości konstrukcję określoną jako „fascia” (faszyna), pokrytą z zewnątrz 50 mm (2-calowymi) płytami żelaznymi[5]. Pokład był pokryty płytami 25 mm (1 cal)[2].
Kombinowany napęd okrętu składał się dwóch kół łopatkowych, napędzanych przez maszyny parowe o wymiarach tłoków ok. 61 × 183 cm (24 x 72 cale) oraz dwóch czterołopatowych śrub o średnicy 180 mm (6 stóp), napędzanych przez dwie maszyny o wymiarach tłoków 46 × 71 cm (18 x 28 cali). Parę zapewniało pięć kotłów, z których spaliny odprowadzano przed dwa wysokie kominy ustawione obok siebie, typowe dla amerykańskich statków rzecznych[4].
Wszystkie trzy kanonierki budowy Jamesa Browna (według niektórych źródeł, bazujące na projektach konstruktora Marynarki Samuela Hartta[7]) były uważane za mało udane, aczkolwiek „Indianola” była prawdopodobnie najlepszą z nich[7], chociaż szybka utrata okrętu nie pozwoliła na pełną ocenę. Koszt wszystkich trzech okrętów wyniósł jednak tylko nieco więcej, niż koszt jednego monitora[4].
Służba edytuj
Jeszcze przed wodowaniem 4 września 1862, nieukończony okręt został 2 września 1862 przejęty przez lokalne dowództwo Armii USA brygadiera generała Lewisa Wallace’a w celu pomocy w odparciu spodziewanego ataku na Cinncinati konfederatów, pod dowództwem Edmunda Kirby Smitha, którzy zdobyli Covington[8]. Jego dowódcą został mianowany 18 września Acting Master[9] Edward Shaw, a okręt uznano za zdolny do akcji 23 października, chociaż wciąż nie był w tej dacie ukończony[8]. Atak konfederatów jednak nie nastąpił. Po wykończeniu, „Indianola” została ostatecznie przyjęta do służby w marynarce USA, której w międzyczasie podporządkowano Zachodnią Flotyllę Kanonierek, 14 stycznia 1863[1]. Kanonierka dotarła do Cairo i dołączyła do flotylli 23 stycznia 1863[8].
Wkrótce kontradmirał David Porter zdecydował wysłać „Indianolę” w dół Missisipi, na tereny Konfederacji, w celu blokowania ujścia rzeki Red River, którą było dostarczane zaopatrzenie dla konfederatów[10]. Pierwsza walka „Indianoli” nastąpiła w nocy z 13 na 14 lutego 1863, kiedy okręt zdołał minąć umocnienia Vicksburga, pomimo ostrzału przez baterie nadbrzeżne. 16 lutego dostrzeżono konfederacki taranowiec CSS „Webb”, który jednak uniknął starcia, a mgła udaremniła pościg[8]. Do 21 lutego „Indianola” patrolowała u ujścia Red River, po czym zawróciła w górę rzeki, holując dwie barki z węglem[8]. 24 lutego wieczorem „Indianola”, zakotwiczona koło Carthage, ok. 30 mile na południe od Vicksburga, z dwoma barkami węglowymi, została zaatakowana przez taranowce konfederatów CSS „Queen of the West” (zdobyty okręt Unii, wysłany wcześniej do ujścia Red River) i CSS „Webb” oraz małą kanonierkę „Dr. Beatty”[11]. Staranowana siedem razy w toku starcia na bliskie odległości, „Indianola” zatonęła na płyciźnie, a jej dowódca poddał załogę[4]. Zginął jeden człowiek od ognia strzelców konfederackich, a jeden został ranny, natomiast atakujący mieli dwóch zabitych i trzech rannych[11].
Konfederaci zdobyli uszkodzony okręt i rozpoczęli jego naprawy na miejscu. W celu niedopuszczenia do wydobycia i wcielenia okrętu pancernego do służby Południa, kontradmirał David Porter wysłał w dół rzeki barkę ucharakteryzowaną na monitor[10]. Podstęp się udał i konfederaci, na wieść o obecności okrętu pancernego, wysadzili 4 marca 1863 wciąż unieruchomioną „Indianolę” w powietrze[2].
Po zdobyciu terenu przez Unię, planowano odbudowę okrętu, którego kadłub i maszyny znajdowały się w niezłym stanie; tym razem z długą kazamatą z ośmioma działami w baterii burtowej. Zrezygnowano jednak z tego i wrak sprzedano 29 listopada 1895 za 3000 dolarów[6].
Jedynym dowódcą był Lt. Cmdr. (kmdr ppor.) George Brown[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c A. Konstam, Union..., s. 39 i D. Canney, The Old..., s. 138.
- ↑ a b c d e A. Konstam, Union..., s. 39.
- ↑ D. Canney, The Old..., s. 95.
- ↑ a b c d e f D. Canney, The Old..., s. 100.
- ↑ a b c D. Canney, The Old..., s. 98, 100.
- ↑ a b D. Canney, The Old..., s. 101.
- ↑ a b A. Konstam, Union..., s. 12-14.
- ↑ a b c d e DANFS.
- ↑ Odpowiednik porucznika, mianowany na czas wojny.
- ↑ a b Jan Gozdawa-Gołębiowski, Od wojny krymskiej do bałkańskiej, Gdańsk: Wyd. Morskie, 1985, s. 145, ISBN 83-215-3259-4, OCLC 830182417.
- ↑ a b Spencer Tucker, Blue and Gray Navies: the Civil War Afloat, Annapolis: Naval Institute Press, 2006. ISBN 1-59114-882-0, s. 223.
Bibliografia edytuj
- Donald L. Canney, The Old Steam Navy. Volume two. The ironclads 1842-1885, Annapolis 1993, ISBN 0-87021-586-8.
- Angus Konstam, Union River Ironclad 1861-65, New Vanguard no. 56, Osprey Publishing 2002, ISBN 1-84176-444-2.
- Indianola w serwisie Dictionary of American Naval Fighting Ships (DANFS) [dostęp 2011-09-14]