Wychwiszcza
Wychwiszcza (biał. Вухвішча; ros. Ухвище, hist. Uchwiszcze, Uchwice[2]) – wieś na Białorusi, w rejonie połockim obwodu witebskiego, około 32 km na południowy zachód od Połocka.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet |
Babyniczy |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 214 |
| Kod pocztowy |
211425 |
| Tablice rejestracyjne |
2 |
Położenie na mapie obwodu witebskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 55°15′02,7″N 28°28′41,0″E/55,250750 28,478056
| |
Historia edytuj
Pierwszym znanym właścicielem Uchwiszcz był Piotr Kublicki, poseł połocki (w 1667 roku). W połowie XIX wieku wieś została kupiona przez Macieja Lubieńskiego (ok. 1818–1856), po którym dziedzicem wsi był jego syn Arkadiusz (zm. w 1883 roku). Po jego bezdzietnej śmierci majątek przeszedł na jego siostrę, Adelajdę Teofilę Siellawinę i jego siostrzenice: Leontynę Marię oraz Elwirę Władymirę Mikulskie, a po ich śmierci cały klucz stał się własnością Leontyny z Mikulskich Iwaszewskiej (1846–1939), która była ostatnią właścicielką Uchwiszcz i wielu innych posiadłości w okolicy.
Po II rozbiorze Polski w 1793 roku Uchwiszcze, wcześniej należące do województwa połockiego Rzeczypospolitej, znalazły się na terenie powiatu lepelskiego guberni witebskiej Imperium Rosyjskiego.
Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Uchwiszcze znalazły się na terenie ZSRR. Od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[3][4].
Dawny dwór edytuj
Od początku XIX wieku w Uchwiszczach istniał drewniany klasycystyczny dwór wzniesiony na planie prostokąta, na wysokich fundamentach, kryty wysokim, czterospadowym dachem z ćwierkolistymi lukarnami. Na obu krańcach długiej elewacji znajdowały się portyki, każdy z trójkątnym szczytem wspartym na czterech masywnych kolumnach. Przez lewy ganek było wejście mieszkalno-reprezentacyjne, przez prawy – administracyjno-służbowe. W II połowie XIX wieku z lewej strony budynku dobudowano kuchnię. Wnętrze miało układ dwutraktowy. W centrum dworu znajdowała się duża sala balowa i salon, od strony ogrodu. Wszystkie wnętrza zdobione były licznymi obrazami. Biblioteka liczyła około 2 tysiące tomów.
Dwór stał na skraju dziesięciohektarowego parku angielskiego połączonego z sadem. Jedną czwartą parku zajmował ogród kwiatowy. W sfalowanej okolicy majątku leżało pięć malowniczych jezior, do których schodził ogród. Przez ogród przechodził też strumyk z dwoma mostkami, w lecie włączano fontannę. Przy skrzyżowaniach alej stały posągi bogiń wykonane z białego marmuru.
Około 600 m od dworu Arkadiusz Lubieński w 1861 roku[3] wybudował neogotycki kościół pw. św. Tadeusza. Był to jednonawowy i jednowieżowy kościółek z czerwonej cegły i białych elementów zdobniczych. W podziemiach znajdowało się kilkanaście grobów rodziny właścicieli.
Dwór w Uchwiszczach został spalony w okresie międzywojennym, kościół został wysadzony w powietrze w czasie II wojny światowej[5].
Majątek w Uchwiszczach jest opisany w 1. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[5].
Przypisy edytuj
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu witebskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku. (ros.).
- ↑ Uchwice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 739.
- ↑ a b Uchwiszcze na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-05-02].
- ↑ Uchwiszcze na stronie Atlas Białorusi. [dostęp 2015-05-02].
- ↑ a b Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 1: Województwa mińskie, mścisławskie, połockie, witebskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 276–279, ISBN 83-04-03713-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
Zobacz też edytuj
- Zdjęcia kościoła św. Tadeusza i pozostałości po nim na stronie radzima.org
- Zdjęcia kościoła św. Tadeusza i pozostałości po nim na stronie Globus Białorusi
- Uchwice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 672.