Ulica Lisa w Katowicach
Ulica Lisa w Katowicach – ulica w północno-zachodniej części Katowic, położona na obszarze dzielnicy Załęże.
| Załęże | |||||||||||||||||||
 Ulica Lisa na wysokości budynku nr 5 (widok w kierunku ulicy Gliwickiej) | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Długość |
196 m[1] | ||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Katowic  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||
 50°16′04,1″N 18°58′50,3″E/50,267806 18,980639
| |||||||||||||||||||
Swój początek bierze przy skrzyżowaniu z ulicą Gliwicką w północnej części, po czym biegnie w kierunku południowo-zachodnim do linii kolejowej nr 137, gdzie kończy swój bieg, po drodze krzyżując się z ulicą Ślusarską. Cała zabudowa ulicy powstała na przełomie XIX i XX wieku jako kolonia robotnicza kopalni „Cleophas” (obecnie „Kleofas”). Obecna nazwa ulicy nawiązuje od nazwiska harcmistrza Jerzego Lisa.
Opis i dane techniczne edytuj
Ulica Lisa przebiega przez teren katowickiej dzielnicy Załęże na całej swojej długości[2]. Jest to droga gminna o klasie drogi dojazdowej[3]. Długość ulicy Lisa wynosi 196 m, a jej powierzchnia 1039 m²[1]. Jest ona w administracji Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach[4]. W systemie TERYT ulica widnieje pod numerem 11162[5]. Kod pocztowy dla adresów wzdłuż ulicy to 40-860[6].
Ulicą nie kursują pojazdy miejskiego transportu zbiorowego Zarządu Transportu Metropolitalnego – najbliższy przystanek autobusowy znajduje się na ulicy Wiśniowej (Załęże Wiśniowa), a tramwajowy w pobliżu skrzyżowania ulicy Gliwickiej i Wiśniowej[7]. Wierni rzymskokatoliccy mieszkający przy ulicy Lisa przynależą do parafii św. Józefa[8]. Przy ulicy Lisa, według stanu z grudnia 2020 roku, prócz lokali mieszkalnych znajduje się sklep wielobranżowy i sklep spożywczy[9], zaś na początku lutego 2022 roku w systemie REGON zarejestrowanych było łącznie 13 podmiotów gospodarczych z siedzibą przy ulicy Lisa[10].
Historia i architektura edytuj
Powstanie ulicy Lisa ma związek z pobliską kopalnią „Cleophas” (obecnie „Kleofas”), która została zakupiona przez spółkę Georg von Giesches Erben w 1880 roku[11]. Spółka ta na potrzeby kopalni wybudowała kolonię domów robotniczych w rejonie obecnej ulicy Wiśniowej (w tym przy ulicy Lisa) i Bocheńskiego. Zabudowa ta powstała w przeważającej części w latach 1890–1914 i są to głównie familoki, ale również domy w typie kamienicy[12]. Sama zaś ulica pojawia się na mapach wydanych po 1902 roku[13], lecz pierwszym budynkiem przy obecnej ulicy Lisa jest familok przy ulicy Lisa 6a/6b, powstały w 1893 roku[14][15].
W 1897 roku powstał familok pod numerem 14a/14b, w 1899 roku przy ulicy Lisa 6/8, a rok później budynki przy ulicy Lisa 2/4 i 14c/14d. Do tego czasu powstawała zabudowa tylko po stronie zachodniej obecnej ulicy. W 1903 roku powstała kamienica przy ulicy Lisa 1/1a (już po wschodniej stronie ulicy), a w 1905 roku familok pod numerem 10/12. Ostatnie dwa familoki przy ulicy Lisa powstały kilkanaście lat później – w 1916 roku (ulica Lisa 3/5 i 7/9)[15][14]. Niektóre familoki i kamienice znajdujące się przy ulicy Lisa mają na elewacjach dekoracje z układanej cegły, wykusze i gzymsy. W budynkach spółki znajdowało się do 36 mieszkań[12].
W latach międzywojennych ulica ta nosiła obecną nazwę – ulica Lisa[16]. W tym czasie przy ulicy znajdował się warsztat elektromechaniki samochodowej, a domy mieszkalne należały wówczas do spółki Giesche[17]. W 1938 roku przy ulicy Lisa mieściło się 12 nieruchomości, w których znajdowały się łącznie 183 lokale mieszkalne, w tym 20 jednopokojowych, 154 dwupokojowe i 8 trzypokojowych. W tym czasie żaden z lokali nie posiadał łazienki[18].
W czasach II wojny światowej nosiła ona nazwę Querstraße, a w 1945 roku wrócono do przedwojennej nazwy. Obecna nazwa ulicy nawiązuje od nazwiska Jerzego Lisa – harcmistrza i członka m.in. Pierwszej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego w Załężu (w 1922 roku), rozstrzelanego w obozie koncentracyjnym Auschwitz w 1944 roku. Po II wojnie światowej przy ulicy Lisa znajdowała się m.in. konserwatornia taśm filmowych przedsiębiorstwa Film Polski oraz biuro budowlane Fundament[17].
Ulica Lisa stanowiła jedną ze scenerii dla zrealizowanego w 1980 roku filmu Janusza Kidawy Grzeszny żywot Franciszka Buły[19].
28 maja 2019 roku prezydent Katowic Marcin Krupa wydał zarządzenie w sprawie przeprowadzania konsultacji społecznych dotyczących zmiany nazwy ulicy z ulicy Lisa na ulicę harcmistrza Jerzego Lisa. Pomysł zmiany nazwy został zainicjowany przez Radę Jednostki Pomocniczej nr 7 Załęże. Wszyscy, którzy wyrazili opinię w konsultacjach, wyrazili sprzeciw wobec zmiany nazwy ulicy[20].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2020-07-20]. (pol.).
- ↑ OpenStreetMap: Mapa Podstawowa. www.openstreetmap.org. [dostęp 2020-12-07]. (pol.).
- ↑ Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XL/925/13 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2013 r. w sprawie zaliczenia dróg na terenie miasta Katowice do kategorii dróg powiatowych oraz gminnych [online] [dostęp 2020-12-07] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-22] (pol.).
- ↑ Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: O Zarządzie. www.mzum.katowice.pl. [dostęp 2020-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-24)]. (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., lipiec 2013, s. 431 [zarchiwizowane 2013-07-15].
- ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2020-11-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)]. (pol.).
- ↑ Archidiecezja Katowicka: KATOWICE-ZAŁĘŻE, Świętego Józefa. www.archidiecezja.katowice.pl. [dostęp 2020-12-07]. (pol.).
- ↑ Google: Mapy Google. www.google.pl. [dostęp 2020-12-07]. (pol.).
- ↑ Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2022-02-06]. (pol.).
- ↑ Adam Frużyński, Grzegorz Grzegorek, Piotr Rygus, Kopalnie i huty Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka” Grzegorz Grzegorek, 2017, s. 131-132, ISBN 978-83-63780-23-4 (pol.).
- ↑ a b Piotr Matuszek, „Katowickie” osiedle potomków Gieshego, [w:] Piotr Matuszek, Joanna Tofilska, Andrzej Złoty (red.), Nikiszowiec, Giszowiec i inne osiedla Katowic, Archiwum Państwowe Katowic, Miejski Dom Kultury w Giszowcu, Bractwo Gospodarcze Związku Górnośląskiego, FW Koral, 2008, s. 19-20, ISBN 978-83-7593-005-4 (pol.).
- ↑ Königlisches Oberbergamt zu Breslau: Flötzkarte des Oberschlesischen Steinkohlenbeckens. Skala 1:10 000. Sect. Heiduk.. maps.mapywig.org, 1902. [dostęp 2020-12-07]. (niem.).
- ↑ a b Katowickie budynki. katowickiebudynki.eu. [dostęp 2020-12-07]. (pol.).
- ↑ a b Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego. Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Załącznik Z I.9 29/36, Miasto Katowice, 2012 (pol.).
- ↑ Plan miasta wielkich Katowic i okolic. Skala 1:14 000, Katowice-Łódź: Skład Główny Księgarnia Ludwika Fiszera, 1930 [dostęp 2022-02-06] (pol.).
- ↑ a b Antoni Steuer: Leksykon załęski. L. www.mhk.katowice.pl. [dostęp 2020-12-07]. (pol.).
- ↑ Rocznik Statystyczny Katowic. Rok 1938. Tabela 8. Nieruchomości i mieszkania według dzielnic, Urząd Statystyczny Miasta Katowic, 1939, s. 7 (pol.).
- ↑ Grzeszny żywot Franciszka Buły. Sygnatura: 1-F-2142-63 [online], Fototeka [dostęp 2023-08-03] (pol.).
- ↑ Wydział Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Katowice: Raport z konsultacji społecznych dotyczących zmiany nazwy ulicy Lisa w Katowicach. www.katowice.eu. [dostęp 2020-12-07]. (pol.).
