Ulica Marcina Kasprzaka w Warszawie
Ulica Marcina Kasprzaka – ulica w warszawskiej dzielnicy Wola.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Czyste, Odolany | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica Marcina Kasprzaka na wysokości ul. Brylowskiej, widok w kierunku wschodnim | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo |  Polska
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | Warszawa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość | 2,3 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 52°13′41,2″N 20°57′33,5″E/52,228111 20,959306
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
PrzebiegEdytuj
Ulica rozpoczyna swój bieg na skrzyżowaniu z ulicą Karolkową jako zachodnie przedłużenie ul. Prostej. Biegnie na zachód krzyżując się od południa z ulicami Janusza Korczaka i Emila Zegadłowicza, by dalej od północy napotkać ulicę Skierniewicką, od południa Brylowską oraz z jednej strony Płocką, a z drugiej Seweryna Krzyżanowskiego. Następnie przecina ją ul. gen. Józefa Bema i dalej nad Kasprzaka znajduje się wiadukt kolejowy linii 20. Tuż za wiaduktem kolejowym ulica tworzy rondo Tybetu z aleją Prymasa Tysiąclecia (główny ciąg drogowy al. Prymasa Tysiąclecia poprowadzony jest bezkolizyjnie wiaduktem nad ul. Kasprzaka). Następnie krzyżuje się od północy z ul. Grabowską, później z obu stron z ul. Juliana Konstantego Ordona i wpada w ciąg ulicy Wolskiej.
Ulica na całej długości jest fragmentem drogi wojewódzkiej 719.
HistoriaEdytuj
Ulica jest dawną drogą prowadzącą od granicy pól warszawskich i wsi Wielka Wola w kierunku zachodnim[1]. Była nazywana Drogą Dworską od dworu na Czystem (podmiejskiej rezydencji bankiera Karola Szchultza)[2], obok którego przechodziła[1]. Jej początkowy odcinek uregulowano przed rokiem 1787[2]. W 1875 roku została ona przecięta torami kolei obwodowej[1]. Powstanie Gazowni Warszawskiej (1888) i Szpitala Starozakonnych na Czystem (1902) spowodowała połączenie dwóch części ulicy, która wtedy została również wybrukowana kamieniami polnymi[3].
W 1916 roku ulica Dworska wraz z Wolą została włączona do Warszawy[4].
W latach 30. XX wieku odcinkiem ulicy kursowały tramwaje, położone tory były drogą dla tramwajów z pobliskiej zajezdni „Wola”.
W 1950 roku, w 45. rocznicę śmierci, nazwę ulicy zmieniono na Marcina Kasprzaka[1]. W miejscu domu, w którym znajdowała się drukarnia, gdzie stawił opór rosyjskim żandarmom, ustawiono kamień pamiątkowy[1]. Tego patrona otrzymały również Zakłady Radiowe w Warszawie, których kompleks produkcyjno-biurowy wzniesiono w latach 1949–1951 między ulicą Kasprzaka, Karolkową i Skierniewicką[5].
W 1954 roku ulicą pojechał tramwaj linii 11, niedługo potem dojeżdżały składy linii 5 bis; pętla dla tych dwóch linii znajdowała się na skrzyżowaniu Kasprzaka i Skierniewickiej. Autobus dotarł na Kasprzaka 13 stycznia 1964 roku, była to linia 163, łącząca Górce ze Śródmieściem. W 1963 roku otwarto nową trasę tramwajową w ciągu ulic: Prosta (od obecnego ronda Daszyńskiego) – Kasprzaka – aleja Prymasa Tysiąclecia (wówczas: Nowo-Bema, później al. Rewolucji Październikowej) wraz z tymczasowym krańcem u zbiegu al. Prymasa Tysiąclecia z Kasprzaka. Jednocześnie z otwarciem nowej trasy odcięto niewielki fragment trasy wzdłuż ulicy Skierniewickiej na południe od Kasprzaka. Oficjalnie przebicie 4-kilometrowej ulicy miało miejsce 4 grudnia 1964 roku i połączyła ona Wolę ze Śródmieściem.
W 1968 roku na pasie zieleni między jezdniami ulicy ustawiono rzeźby powstałe na I Biennale Rzeźby w Metalu[6]. Ideą biennale było zbliżenie środowisk artystycznych i robotniczych. Materiał i zaplecze techniczne artystom zapewniły wolskie zakłady przemysłowe, a powstałe w ten sposób rzeźby wystawiono na widok publiczny. Jednym z miejsc ekspozycji była ulica Kasprzaka, gdzie powstała trzykilometrowa Ekspozycja Dużych Rzeźb, tzw. Galeria samochodowa. W miarę upływu czasu rzeźby niszczały i były usuwane ze względu na przebudowę infrastruktury. Część z nich trafiła na równoległą ulicę Górczewską. Rzeźby na ulicy Kasprzaka poddano renowacji w 2009. Są to: Melodia, Baza, Żagle, Totem, Awangarda, Stalowa etiuda, Kompozycja, Biennal i Drogowskazy. Podlegają Zarządowi Oczyszczania Miasta jako część Publicznej Kolekcji m. st. Warszawy[7]. W związku z planowaną budową linii tramwajowej na całej długości ulicy rzeźby mają zostać przeniesione na pobliski skwer płk. Zdzisława Kuźmirskiego-Pacaka, gdzie wcześniej przeniesiono już osiem prac[8].
W 1990 roku odcinek trasy tramwajowej między Skierniewicką a al. Prymasa Tysiąclecia został całkowicie zlikwidowany, do dzisiaj jednak nie rozebrano torowiska i części sieci trakcyjnej. W 2015 roku Tramwaje Warszawskie wystąpiły o decyzję środowiskową niezbędną dla odbudowy trasy i połączenia jej z ulicą Wolską – przy czym konkretny przebieg na odcinku zachodnim podlega wariantowaniu[9].
Na początku lat 90. XX wieku Zakłady Radiowe im. Marcina Kasprzaka zostały zlikwidowane. Przebudowane budynki pełnią funkcje biurowe. W dawnym budynku biurowym, na rogu ul. Skierniewickiej, mieści się Teatr na Woli.
Ważniejsze obiektyEdytuj
- Szpital Wolski (nr 17)[10]
- Instytut Matki i Dziecka (nr 17a)[10]
- Pomnik Marcina Kasprzaka
- Zespół Szkół nr 36 im. Marcina Kasprzaka (nr 19/21)
- Scena Na Woli im. Tadeusza Łomnickiego Teatru Dramatycznego m.st. Warszawy (nr 22)
- Gazownia Warszawska i Muzeum Gazownictwa (nr 25)
- Kościół św. Stanisława Biskupa i Męczennika (ul. Bema 73/75)
- Instytut Chemii Organicznej PAN i Instytut Chemii Fizycznej PAN (nr 44/52)
- Przystanek kolejowy Warszawa Wola
Obiekty nieistniejąceEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c d e Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 76.
- ↑ a b Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 5. Idźkowskiego–Kawęczyńska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1999, s. 276. ISBN 83-909794-6-2.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 5. Idźkowskiego–Kawęczyńska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1999, s. 277. ISBN 83-909794-6-2.
- ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 5. Idźkowskiego–Kawęczyńska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 1999, s. 278. ISBN 83-909794-6-2.
- ↑ Stefan Sosnowski: 500 zagadek o Warszawie. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1965, s. 208.
- ↑ Paweł Giergoń: Warszawa. I Biennale Rzeźby w Metalu. sztuka.net, 2006. [dostęp 21 października 2014].
- ↑ Wola>Rzeźby metalowe>Awangarda (pol.). Fundacja Bęc Zmiana. [dostęp 2013-01-22].
- ↑ Martyna Śmigiel. Rzeźby do przeprowadzki. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 25 lipca 2016.
- ↑ (osa): Tramwaje na dwóch poziomach. blox.pl. [dostęp 2014-05-16].
- ↑ a b Szpital Wolski oraz Instytut Matki i Dziecka są przypisane do ul. Kasprzaka, ale leżą ok. 200 m na południe od ulicy. Oddzielają je od ul. Kasprzaka budynki mieszkalne oraz Zespół Szkół nr 36. Północną granicą terenu Szpitala i Instytutu jest ul. Szarych Szeregów.