Ulica Skaryszewska w Warszawie
Ulica Skaryszewska – ulica w dzielnicy Praga-Południe w Warszawie.
| Kamionek | |||||||||||||||||||
 Ulica Skaryszewska, po prawej kościół Chrystusa Króla Pokoju | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Długość |
500 | ||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||
 52°14′58,8″N 21°02′59,5″E/52,249667 21,049861
| |||||||||||||||||||
Przebieg edytuj
Ulica biegnie od ul. Targowej na wysokości alei Zielenieckiej na północny wschód w kierunku Dworca Wschodniego. Po ok. 230 metrach przecina ul. Lubelską, aby następnie zakończyć się na pętli autobusowej przed dworcem[1].
Historia edytuj
Historia ulicy sięga 1883 r., kiedy to została wytyczona jako droga dojazdowa do Dworca Kolei Terespolskiej[2] na terenie dawnego Skaryszewa, stąd też jej nazwa[1]. Pierwotnie łączyła ul. Wołową z późniejszym Dworcem Wschodnim[1].
W 1927 roku istniejącą przy ulicy kapliczkę przejęło Stowarzyszenie Księży Pallotynów i przekształciło ją w kaplicę pod wezwaniem Chrystusa Króla Pokoju[3]. W 1934 w nowo wzniesionym budynku pod nr 8 rozpoczęły działalność IV Miejskie Gimnazjum Męskie im. gen. Jasińskiego, przeniesione z ul. Szerokiej (obecnie ul. ks. Ignacego Kłopotowskiego) nr 5[4] oraz szkoła powszechna nr 91[5].
Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 kaplica pallotynów została niemal całkowicie zniszczona[3]. Przystąpili oni do odbudowy znacznie większego kościoła, który został poświęcony w listopadzie 1941[3].
W lutym 1941 w budynku szkolnym Niemcy utworzyli obóz przejściowy dla wywożonych na przymusowe roboty do Niemiec[6]. Komendantem tego obozu (nazywanego obozem na Skaryszewskiej lub od niemieckiej nazwy Durchgangslager – Dulagiem na Skaryszewskiej) był Eugen Bollongino. 8 czerwca 1944 r. przeprowadzono na niego udany zamach w ramach akcji „Główki”[7][8][9] 27 sierpnia tego samego roku obóz został zamknięty[10], natomiast ślady po wojnie cały czas nosi budynek, w którym znajduje się Izba Pamięci[10].
Pod koniec lat 50 ubiegłego wieku na plac u zbiegu ulic Skaryszewskiej i Lubelskiej został przeniesiony bazar „Ciuchy”, który funkcjonował tam do roku 1973, kiedy to został przeniesiony do Rembertowa[11] (na plac przy ul. Paderewskiego)[12].
W 2012 r., w związku z Euro 2012, ulica przeszła rewitalizację[1].
Ważniejsze obiekty edytuj
- Kościół Chrystusa Króla Pokoju
- Zespół Szkół nr 89[13]
Upamiętnienia edytuj
W 1994 roku z okazji 50. rocznicy wybuchu powstania warszawskiego w miejscu rampy służącej do wywózki ludności wzniesiono krzyż, na którym w 2015 umieszczono tabliczkę upamiętniającą obóz[1].
W kulturze edytuj
- Do ulicy i obozu przejściowego nawiązuje piosenka „Siekiera, motyka”[14].
- Tadeusz Borowski, który w czasie okupacji niemieckiej pracował jako magazynier w przedsiębiorstwie budowlanym Pędzich, mieszczącym się przy ul. Skaryszewskiej 4, i mieszkał wtedy w sąsiadujących z obozem barakach należących do firmy[14], w opowiadaniu Pożegnanie z Marią tak opisał ulicę[15]:
Latem, jesienią, zimą i wiosną uliczka – ślepa, wybrukowana kocimi łbami, śmierdząca zgnilizną otwartych rynsztoków, uliczka zgubiona między grząskim jak przegniły trup polem a szeregiem zmurszałych, parterowych domów mieszczących pralnię, fryzjera, mydlarnię, parę sklepików spożywczych i obskurny bar – dzień w dzień pęczniała wzbierającym, rozfalowanym tłumem, który podpływał pod betonowe mury szkoły, wyciągał twarze ku nowoczesnym oknom, ku pokrytemu czerwoną karpiówką dachowi, podnosił głowy, wymachiwał rękoma i krzyczał. Ujęty jak w groble w dwa szeregi policjantów, tłum odpływał korytem ulicy, odchodził aż do placu leżącego u jej wylotu, skąd otwierała się miła oczom perspektywa na zapuszczone mielizny nad rzeką, porosłe kępami postrzępionej wikliny i pokryte z rzadka liszajami śniegu, na most nad leżącą na migotliwym nurcie mgłą, na żółte, pastelowe domy miasta, roztapiające się w czystym, spokojnym, błękitnym niebie – kłębił się rozpaczliwie na placu i znowu powracał z krzykiem.
- W 2015 roku powstał spektakl pt. „Róża ze Skaryszewskiej” w reżyserii Dariusza Kunowskiego, który opowiada życiu mieszkańców ulicy na przestrzeni lat[16].
Galeria edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Ulica Skaryszewska - Praga-Południe | Warszawa [online], twoja-praga.pl [dostęp 2018-11-02] (pol.).
- ↑ Dworzec Terespolski - Twoja Praga [online], twoja-praga.pl [dostęp 2018-11-03] (pol.).
- ↑ a b c Kościoły Warszawy. Warszawa: Wydawnictwa Rady Prymasowskiej Budowy Kościołów Warszawy, 1982, s. 169.
- ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 125. ISBN 978-83-61253-51-8.
- ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 124. ISBN 978-83-61253-51-8.
- ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 42.
- ↑ Jerzy. Ślaski, Polska walcząca, wyd. 2., popraw. i uzup., Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990, ISBN 83-211-1428-8, OCLC 23661389 [dostęp 2018-11-03].
- ↑ Juliusz. Powałkiewicz, Praga. Warszawskie Termopile 1944, Warszawa: ASKON, 2000, ISBN 83-87545-33-3, OCLC 52552682 [dostęp 2018-11-03].
- ↑ Barbara Ratyńska, Ludność i gospodarka Warszawy i okręgu pod okupacją hitlerowską, Książka i Wiedza, 1982 [dostęp 2018-11-03] (pol.).
- ↑ a b Według p. Barbary Kowalskiej https://www.youtube.com/watch?v=ZSw0mXbvYC0&t=293s.
- ↑ Bazar „Ciuchy” - Twoja Praga [online], twoja-praga.pl [dostęp 2018-11-03] (pol.).
- ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1 VII–30 IX 1973. „Kronika Warszawy”. 1 (17), s. 145, 1974.
- ↑ o nas – skaryszewska [online], skaryszewska.edu.pl [dostęp 2018-11-03] (pol.).
- ↑ a b Paweł Dunin-Wąsowicz: Praski przewodnik literacki. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2018, s. 68. ISBN 978-83-951050-2-9.
- ↑ Tadeusz Borowski 1922–1951 - Ulica Skaryszewska - Internetowy warszawski przewodnik literacki, „Internetowy warszawski przewodnik literacki”, 11 września 2014 [dostęp 2018-11-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-04] (pol.).
- ↑ Wydarzenia - Spektakl „Róża ze Skaryszewskiej” w teatrze Scena Lubelska - Kulturalna Warszawa, „Kulturalna Warszawa” [dostęp 2018-11-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-04] (pol.).