Unia polsko-litewska

związek Polski i Litwy zawarty w 1385 r.

Unia polsko-litewska – związek Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zapoczątkowany unią w Krewie w 1385, potwierdzany w aktach kolejnych unii i wzmacniany wspólną osobą władcy, ustalony w 1569 aktem unii lubelskiej, tworzącym wspólne państwo, zwane Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Realnie istniał do 1795.

Dokument unii w Krewie (1385)
Unia polsko-litewska za panowania Jadwigi (1385-1389) i Jagiełły (1385–1434)
Korona Królestwa Polskiego i Wielkie Księstwo Litewskie przed unią lubelską (1561)
Dokument unii lubelskiej (1569)
Rzeczpospolita Obojga Narodów ok. 1635

Przyczyny utworzenia edytuj

Główną przyczyną utworzenia unii było zagrożenie ze strony krzyżackiej oraz fakt, że Ludwik Węgierski nie pozostawił męskiego potomka. Ludwik chciał pozostawić polski tron swojej córce, ale w tradycji Polski kobieta nie mogła zasiadać na tronie. Nadał więc w 1374 roku polskiej szlachcie przywilej koszycki, stanowiący, że król nie mógł nakładać na nią nowych podatków bez jej zgody. W zamian szlachta zgodziła się na objęcie tronu przez jedną z jego córek (Katarzynę, Marię albo Jadwigę). Ostatecznie koronacja Jadwigi odbyła się w 1384 roku, głównie z powodu jej matki, Elżbiety Bośniaczki, która długo zwlekała z wysłaniem jej do Polski z uwagi na jej młody wiek. Tak długie bezkrólewie wywołało oburzenie magnatów małopolskich, którzy nieustannie grozili, że odmówią Jadwidze prawa do tronu jeśli nie stawi się na koronację. Były to jednak czcze groźby, których ostatecznie nie spełniono. Według Oskara Haleckiego główną przesłanką do zawarcia unii i utworzenia federacji polsko-litewskiej było uniknięcie konfrontacji zbrojnej obu państw na ziemiach ruskich, do których oba rościły swoje pretensje[1].

Kalendarium edytuj

 
Obraz upamiętniający unię w Krewie
 
Unia lubelska 1569, obraz Jana Matejki

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Oskar Halecki, Dzieje unii jagiellońskiej w wiekach średnich, t. I, Kraków 1919, s. 53–54.
  2. a b Andrzej Nowak, „Dzieje Polski”, tom III, 2017.

Linki zewnętrzne edytuj