Wikipedia

Urząd do Spraw Wyznań

jednostka administracji państwowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1950–1989)

Urząd do Spraw Wyznań[a] – jednostka administracji państwowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołana ustawą z dnia 19 kwietnia 1950 o zmianie organizacji naczelnych władz państwowych w zakresie gospodarki komunalnej i administracji publicznej[1], po podpisaniu porozumienia z 14 kwietnia między rządem a Episkopatem Polski. 27 maja 1950 nadano Urzędowi tymczasowy statut[2]. Urząd został zlikwidowany przez Sejm ustawą z dnia 23 listopada 1989 zmieniającą ustawę o zmianach w organizacji oraz zakresie działania niektórych naczelnych i centralnych organów administracji państwowej[3].

Urząd do Spraw Wyznań
Data utworzenia

1950

Data likwidacji

1989

brak współrzędnych

Struktura edytuj

Wydziały:

  • ogólny
  • wyznania rzymskokatolickiego
  • wyznań nierzymskokatolickich

Samodzielne referaty:

  • nadzoru stowarzyszeń wyznaniowych
  • nadzoru Funduszu Kościelnego (powołanego 20 marca 1950, włączonego w struktury Urzędu).

Urząd miał swoje komórki na szczeblu wojewódzkim (Wydziały do Spraw Wyznań[4][5][6]), a do 1957 także powiatowym i miejskim.

Zadania edytuj

Urząd był częścią aparatu kontroli i represji państwa wobec kościołów i związków wyznaniowych. Współpracował w tym celu z niemal wszystkimi ministerstwami, w tym: z Ministerstwem Oświaty (nauczanie religii, szkół wyznaniowych, seminariów duchownych), Ministerstwem Finansów (polityka podatkowa), Ministerstwo Budownictwa (budownictwo sakralne). Ściśle współpracował także ze Służbą Bezpieczeństwa.

Szefowie Urzędu edytuj

Inni czołowi funkcjonariusze Urzędu edytuj

  • Serafin Kiryłowicz – naczelnik Wydziału Wyznań Nierzymskokatolickich (1950–1959 i 1965–1971), naczelnik Wydziału Ogólnego (1959–1962), naczelnik Wydziału Zakonów (1962–1965)
  • Józef Siemek – zastępca dyrektora od 1950[9]
  • Jan Lech – zastępca dyrektora do 1962[10]
  • Edward Kotowski – dyrektor Wydziału Wyznania Rzymskokatolickiego od 1984[11]
  • Aleksander Merker – zastępca dyrektora (1972–1983), dyrektor generalny (1983–1989)

W Urzędzie do Spraw Wyznań pracował w latach sześćdziesiątych były zakonnik Jan Wierusz-Kowalski[12].

Uwagi edytuj

  1. ↑ W czasie istnienia PRL nazwę urzędu zapisywano – Urząd do Spraw Wyznań (skrót UdSW) lub czasami stosowano nieprawidłowy zapis – Urząd Spraw Wyznań (USW). W myśl obecnie obowiązujących zasad ortografii należałoby stosować zapis – Urząd do spraw Wyznań lub krócej – Urząd ds. Wyznań (UdsW).

Przypisy edytuj

  1. ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 19, poz. 156
  2. ↑ M.P. z 1950 r. nr 78, poz. 905.
  3. ↑ Dz.U. z 1989 r. nr 64, poz. 387
  4. ↑ Jarosław Durka, Sprawy wyznaniowe województwa częstochowskiego na podstawie sprawozdań Wydziału do Spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Częstochowie i Urzędu do Spraw Wyznań w Warszawie z lat 1982-1984, [w:] Jarosław Durka (red.), Państwo-religia. Instytucje państwowe i obywatele wobec religii w Europie Środkowo-Wschodniej w XX wieku, t. I, Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2014, s. 255-278, ISBN 978-83-62689-33-0.
  5. ↑ Jarosław Durka, Sprawozdania oraz plan pracy Wydziału do Spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Koninie z okresu stanu wojennego, „Polonia Maior Orientalis”, 1, Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2014, s. 119-132, ISSN 2392-0106.
  6. ↑ Jarosław Durka, Wydział do Spraw Wyznań Urzędu Wojewódzkiego w Koninie i sytuacja Kościoła katolickiego w województwie konińskim w pierwszych latach po zniesieniu stanu wojennego w świetle materiałów Urzędu do Spraw Wyznań w Warszawie, „Polonia Maior Orientalis”, 2, Kalisz: Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2015, s. 119-133, ISSN 2392-0106.
  7. ↑ Tadeusz Mołdawa, Ludzie władzy 1944-1991. Władze państwowe i polityczne Polski według stanu na dzień 28 II 1991, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 239, ISBN 83-01-10386-8, OCLC 69290887.
  8. ↑ Michał Czajka, Marcin Kamler, Witold Sienkiewicz, Leksykon Historii Polski, Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna, 1995, s. 739, ISBN 83-214-1042-1, OCLC 69545827.
  9. ↑ Józef Antoni Siemek. www.ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2017-11-27].
  10. ↑ Tomasz Gajowniczek, pdf Urząd do Spraw Wyznań wobec kościelnych prób pojednania polsko-niemieckiego w latach 1965–1966, [w:] Oblicze olsztyńskiej politologii, t. IV, red. Janusz Filipkowski i 3 in., Olsztyn 2011, ISBN 978-83-89559-14-2, s. 48.
  11. ↑ D. Rosiak, Wielka odmowa. Agent, filozof, antykomunista, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2014 ISBN 978-83-7536-765-2 s.155, 204-206. Por. B. Górowska, G. Rydlewski, Regulacje prawne stosunków wyznaniowych w Polsce. Zbiór przepisów i dokumentów, Warszawa 1992 ISBN 83-900780-1-5 s. 209.
  12. ↑ Dominik Zamiatała "Zakony męskie w polityce władz komunistycznych w Polsce w latach 1945-1989, wyd. LTW, Łomianki 2011, str. 52
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Urząd_do_Spraw_Wyznań&oldid=72210569”