Urzędów

miasto w województwie lubelskim

Urzędówmiasto w województwie lubelskim, w powiecie kraśnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Urzędów.

Urzędów
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ratusz w Urzędowie
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

kraśnicki

Gmina

Urzędów

Prawa miejskie

1405–1870
i od 2016[1]

Burmistrz

Paweł Dąbrowski

Powierzchnia

12,92[2] km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


1694[3]
131,2 os./km²

Strefa numeracyjna

81

Kod pocztowy

23-250

Tablice rejestracyjne

LKR

Położenie na mapie gminy Urzędów
Mapa konturowa gminy Urzędów, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Urzędów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Urzędów”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Urzędów”
Położenie na mapie powiatu kraśnickiego
Mapa konturowa powiatu kraśnickiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Urzędów”
Ziemia50°59′35″N 22°08′33″E/50,993056 22,142500
TERC (TERYT)

0607084

SIMC

0392684

Urząd miejski
Rynek 26
23-250 Urzędów
Strona internetowa
BIP

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Urzędów liczył 1694 mieszkańców[3].

Położenie

edytuj

W XIV w. osada handlowa, położona na szlaku prowadzącym z Krakowa do Wilna należała do jednostki administracyjnej, której centrum był Sandomierz a następnie wraz z ustanowieniem w 1474 roku województwa lubelskiego Urzędów stał się ważną częścią ziemi lubelskiej[4]. Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[5],

Urzędów leży w kotlinie jaką we Wzniesieniach Urzędowskich wyżłobiła Urzędówka. Najwyższy punkt w pobliżu Urzędowa osiąga wysokość 258 metrów w Leszczynie. Najniższy na Bęczynie 176 metrów nad poziomem morza. Obrzeża kotliny są łagodnie sfalowane z wyjątkiem niektórych zboczy nad Urzędówka oraz jarów wyżłobionych przez wiosenne wody. Urzędówka jest wąskim stosunkowo ciekiem wypływającym spod Wilkołaza dość szeroką kotliną. Jeszcze w XVIII wieku tworzyła znaczne rozlewiska, które broniły miasta z trzech stron a nazywane były jeziorem. Istniał nawet w dawnym Urzędowie cech rybacki.

Rzeka była stale zasilana w wodę z licznych źródeł spotykanych wzdłuż jej brzegów. Nawet zimą spotyka się niezamarzające źródełka. Rzeka wpada do Wyżnicy, a z nią do Wisły. Urzędów rozciąga się na długości 8 km wzdłuż rzeki, a składa się z samej osady oraz przedmieść – na prawym brzegu Gór, Rankowskiego, Mikuszewskiego i Bęczyna, a na lewym brzegu Zakościelnego i ulicy Wodnej dawniej Przedmieścia Krakowskiego. Siedem dróg łączy Urzędów z Kraśnikiem i Opolem Lubelskim (DW 833), Józefowem nad Wisłą, Wilkołazem i Dzierzkowicami, przez które przebiegał dawniejszy trakt z Krakowa do Lublina, skąd na Litwę i Ruś.

Historia

edytuj
 
Urzędów – centrum
 
Urzędów – rynek
 
Gminny Ośrodek Kultury

Pierwsze historyczne doniesienia o miejscowości datowane są na rok 1405, kiedy to na bazie dawnej osady targowej został ulokowany Urzędów przez króla Władysława Jagiełłę na prawie magdeburskim[4], wiadomo jednak, że jako osada Urzędów istniał już pod koniec XIV wieku. Ruchliwy szlak handlowy łączący stolicę Polski – Kraków z Litwą i Rusią, przy którym leżał Urzędów, sprzyjał rozwojowi miasta. W 1425 roku powołana zostaje parafia, a wraz z ustanowieniem w 1474 roku województwa lubelskiego Urzędów staje się siedzibą władz rozległego powiatu, w którego granicach znajdowało się 35 parafii. Odbywały się tu sejmiki ziemi lubelskiej, działał sąd ziemski i prawdopodobnie przez pewien okres (w XV w.) również sąd grodzki[6].

W 1548 roku wójtostwo urzędowskie otrzymał Mikołaj Rej[7].

Lata 1550–1625 to okres rozwoju miasta Urzędowa. W tym okresie kształciło się 63 studentów w Akademii Krakowskiej. W XVI i XVII wieku Urzędów miał prawo wyboru 2 posłów do sejmu w Warszawie. Tutaj odbywały się sejmiki województwa lubelskiego. W 1648 r. miasto zostało zrabowane i zniszczone przez kozaków Chmielnickiego. Mieszkańcy zostali zdziesiątkowani przez toczące się wojny i towarzyszące im epidemie. W 1657 roku, Urzędów zostaje zajęty przez wojska szwedzkie Karola Gustawa i węgierskie Rakoczego. Miasto zostaje do reszty złupione, spaliły się kościoły św. Ducha i św. Elżbiety. W XVIII wieku Urzędów zaliczany był do grona mniejszych miast królewskich o charakterze rolniczym. Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej przestał istnieć także powiat urzędowski, a 13 stycznia 1870 r. pozbawiono Urzędów praw miejskich[8].

Podczas okupacji hitlerowskiej, w marcu lub maju 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 600 Żydów. W październiku 1942 roku zostali wywiezieni do getta w Budzyniu i getta w Kraśniku, skąd trafili do obozu zagłady w Bełżcu[9].

W dniu 28 lipca 1944 do miasta wkroczyły oddziały Armii Czerwonej[10].

W latach 1954–1954 wieś należała i była siedzibą władz gromady Urzędów. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w ówczesnym województwie lubelskim.

1 stycznia 2016 roku Urzędów odzyskał status miasta; w jego granice włączono wieś Zakościelne, po czym ludność Urzędowa zwiększyła się ze 1107 do 1690 mieszkańców[1][11].

Oświata

edytuj

Placówki oświatowe:

  • Publiczne Przedszkole w Urzędowie, ul. Wodna 34
  • Szkoła Podstawowa w Urzędowie, ul. Wodna 24
  • Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Władysława Jagiełły, ul. Wodna 24
  • Zespół Szkół Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego im. Orląt Lwowskich, ul. Wodna 34

Obiekty turystyczne

edytuj

Miasta partnerskie

edytuj

Miasta partnerskie z którymi współpracuje Urzędów:

Miasto Państwo
Nádudvar   Węgry
Wyżwa Stara   Ukraina

Ludzie związani z Urzędowem

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Urzędowem.
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Urzędowie.

Przypisy

edytuj
  1. a b Dz.U. z 2015 r. poz. 1083.
  2. GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym. Stan w dn. 2022-01-01. Format XLSX tabl. 22
  3. a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19].
  4. a b Marian Surdacki: Edukacyjno-opiekuńcze funkcje cechów urzędowskich w XV–XVIII wieku, w: „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, t. XLIV. Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2005, s. 7, 8. ISSN 0080-4754
  5. Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 14.
  6. M. Pawlikowski, Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012.
  7. August Grychowski, Lublin i Lubelszczyzna w życiu i twórczości pisarzy polskich, Lublin 1974 s. 16.
  8. Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 471)
  9. Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 725.
  10. Strona Urzędu Gminy Urzędów Plan "Burza".. [dostęp 2023-05-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-07-06)].
  11. R. Szmytkie (2017) Dezintegracja zlepieńców miejsko-wiejskich w Polsce w latach 2008–2016

Linki zewnętrzne

edytuj