Urzędnik

Urzędnik – w potocznym znaczeniu osoba pracująca lub pełniąca funkcję w administracji publicznej. W Polsce urzędnikami mogą być jedynie osoby zatrudnione na podstawie mianowania w administracji rządowej, a nie samorządowej, dlatego określanie pracowników samorządowych mianem urzędników w świetle polskiego prawa jest błędem.

Spis treści

Prawo polskie

Urzędnik służby cywilnej

Urzędnik służby cywilnej – osoba zatrudniona w urzędzie administracji publicznej na podstawie mianowania zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej. Urzędników służby cywilnej nazywa się także urzędnikami mianowanymi.

Zgłoszenie do postępowania kwalifikacyjnego składa się w okresie od 1 stycznia do dnia 31 maja każdego roku. Postępowanie prowadzi Krajowa Szkoła Administracji Publicznej. W 2009 roku odbyło się ono w dniu 27 czerwca w Warszawskim Centrum EXPO XXI. Wzięło w nim udział 1059 pracowników służby cywilnej. Egzamin, składający się z trzech części (test umiejętności, test wiedzy i test umiejętności kierowniczych), zdało 530 osób. Limit mianowań w 2010 r. wynosi 1000 osób. W 2010 roku egzamin, składający się z dwóch części (test umiejętności i test wiedzy), odbył się w tym samym miejscu w dniu 3 lipca. Wzięły w nim udział 2494 osoby.

Mianowania dokonuje Szef Służby Cywilnej w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.

Pracownik samorządowy

Pracownik samorządowy to osoba zatrudniona w urzędach gminnych (miasta), powiatowych i marszałkowskich oraz jednostkach podporządkowanych administracji samorządowej na podstawie umowy o pracę, wyboru lub powołania, w świetle przepisów ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych.

Wymagania na stanowisko urzędnicze

Na podstawie obowiązujących przepisów ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1559) o uzyskanie mianowania w służbie cywilnej może ubiegać się osoba, spełniająca następujące warunki:

1. jest pracownikiem służby cywilnej,
2. posiada co najmniej trzyletni staż pracy w służbie cywilnej, lub uzyskała zgodę dyrektora generalnego urzędu na przystąpienie do postępowania kwalifikacyjnego przed upływem tego terminu, jednak nie wcześniej niż po upływie dwóch lat od nawiązania stosunku pracy w służbie cywilnej,
3. posiada tytuł magistra lub równorzędny (np. lekarz),
4. zna co najmniej jeden język obcy spośród języków roboczych Unii Europejskiej lub język arabski, białoruski, chiński, islandzki, japoński, norweski, rosyjski, ukraiński,
5. jest żołnierzem rezerwy lub nie podlega powszechnemu obowiązkowi obrony.

Spełnienie przez pracownika warunków określonych w ustawie potwierdza dyrektor generalny właściwego urzędu.

Pracownikiem samorządowym zatrudnionym na kierowniczym stanowisku urzędniczym może być osoba, która:

1. jest obywatelem polskim,
2. ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych,
3. posiada kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy na określonym stanowisku,
4. nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe,
5. cieszy się nieposzlakowaną opinią,
6. posiada co najmniej trzyletni staż pracy lub wykonywała przez co najmniej 3 lata działalność gospodarczą o charakterze zgodnym z wymaganiami na danym stanowisku,
7. posiada wykształcenie wyższe.

Obowiązki urzędnika

1. Do podstawowych obowiązków urzędnika należy dbałość o wykonywanie zadań publicznych oraz o środki publiczne, z uwzględnieniem interesów państwa oraz indywidualnych interesów obywateli.
2. Do obowiązków należy w szczególności:
   • przestrzeganie prawa,
   • wykonywanie zadań urzędu sumiennie, sprawnie i bezstronnie,
   • informowanie organów, instytucji i osób fizycznych oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu urzędu, jeżeli prawo tego nie zabrania,
   • zachowanie w tajemnicy informacji niejawnych i innych tajemnic prawnie chronionych w zakresie przez prawo przewidzianym,
   • zachowanie uprzejmości i życzliwości przede wszystkim wobec obywateli oraz w kontaktach ze zwierzchnikami, podwładnymi i współpracownikami
   • zachowanie się z godnością w miejscu pracy i poza nim,
   • sumienne i staranne wypełnianie poleceń przełożonego,
   • pracownik samorządowy jest obowiązany złożyć oświadczenie majątkowe na żądanie pracodawcy, a w przypadku niektórych pracowników (np. wydających decyzje administracyjne) także co roku.

Pracownik samorządowy zatrudniony na stanowisku urzędniczym podlega okresowym ocenom kwalifikacyjnym, dokonywanym przez bezpośredniego przełożonego. Obejmuje ona w szczególności wywiązywanie się przez urzędnika z obowiązków wynikających z zakresu czynności na zajmowanym stanowisku pracy. Ocena jest sporządzana co najmniej raz na dwa lata.

Bibliografia

• Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1282) obowiązująca od 1 stycznia 2009 r.
• Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1559)

Linki zewnętrzne

• Encyklopedia zarządzania – Urzędnik (tekst źródłowy)