Ustrój polityczny Islandii

Islandia jest republiką.

Islandia
Godło Islandii
Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Islandii

Wikiprojekt Polityka

Symbole narodowe edytuj

Prezydent edytuj

Prezydent wybierany w wyborach powszechnych, bezpośrednich co 4 lata; w przypadku braku innych kandydatur poza urzędującym prezydentem wybory nie odbywają się; liczba kadencji nie jest ograniczona. Prezydenci rezydują w Bessastadir koło Rejkjawiku.

Prezydenci Islandii:

Rząd edytuj

Premier wskazywany przez prezydenta. Rząd wskazywany przez premiera, zatwierdzany przez Parlament. Choć konstytucja islandzka gwarantuje największe uprawnienia prezydentowi, a znacznie mniejsze premierowi, to rząd posiada faktyczne prawo inicjatywy ustawodawczej i często je wykorzystuje.

Premierzy Islandii:

Parlament edytuj

Parlament Islandii, Althing, jest jednoizbowy. Zasiada w nim 63 parlamentarzystów, wybieranych co 4 lata w wyborach bezpośrednich, które przebiegają według ordynacji proporcjonalnej (52 mandaty rozdzielane są w okręgach wyborczych, a 11 to mandaty wyrównawcze. Czynne i bierne prawo wyborcze przysługuje obywatelom Islandii powyżej 18. roku życia. W Islandii obowiązuje zakaz łączenia mandatu parlamentarnego i sprawowania funkcji członka rządu (incompatibilitas). Althing:

  • posiada prawo inicjatywy ustawodawczej (projekty mogą składać zarówno komisje parlamentarne, jak i sami deputowani) oraz uchwala ustawy
  • akceptuje zmiany w konstytucji (o zatwierdzeniu zmian decyduje większość 2/3 głosów oddanych za projektem, przy czym musi to być już nowy parlament, zwołany po uchwaleniu przez poprzedni propozycji zmiany konstytucji)
  • zatwierdza wprowadzenie ustawodawstwa wyjątkowego w sytuacjach nadzwyczajnych
  • składa prezydenta z urzędu za pomocą referendum (wniosek o przeprowadzenie referendum w tej sprawie zostaje uchwalony większością kwalifikowaną 3/4 ogólnej liczby deputowanych)
  • decyduje o dymisji rządu (wotum nieufności).

Instytucja ombudsmana Althingu edytuj

W Islandii z instytucją ombudsmana mamy do czynienia od 1987 roku (najpóźniej spośród państw skandynawskich). Obecnie funkcjonowanie tej instytucji reguluje ustawa z 1997 roku.

Kadencja ombudsmana trwa 4 lata. Jest on powoływany przez Althing i musi spełniać takie same kryteria, jak kandydat na stanowisko sędziego w Sądzie Najwyższym. Jego immunitet jest ograniczony (nie może być przeciwko niemu prowadzone postępowanie dotyczące sprawy, którą się zajmuje). Odwoływany jest większością kwalifikowaną 2/3 głosów ogólnej liczby posłów. W określonych sytuacjach może mieć zastępcę.

Ombudsman Althingu:

  • sprawuje nadzór nad ochroną praw i wolności obywatelskich przed organami państwowymi, osobami fizycznymi i prawnymi oraz innymi podmiotami naruszającymi te prawa
  • wszczyna postępowanie na skutek wniesienia skargi, z własnej inicjatywy lub z urzędu
  • prowadzi postępowanie przed Althingiem i przed sądami
  • ma dostęp do wszelkich informacji związanych ze sprawą, oprócz informacji związanych z tajemnicą państwową dotyczących bezpieczeństwa państwowego i stosunków międzynarodowych

Od 1995 roku w Islandii funkcjonuje także instytucja Ombudsmana do spraw Dzieci, który jest powoływany przez premiera na 5-letnią kadencję. Pełni funkcję opiniodawczą i doradczą.

Partie polityczne edytuj

Zobacz też: Partie polityczne Islandii

Ważniejsze partie polityczne i ich liderzy:

Wyniki wyborów z 27 kwietnia 2013 (frekwencja 81,4%): Partia Niepodległości - 26,7%, Partia Postępu - 24,4%, Sojusz - 12,9%, Ruch Zieloni-Lewica - 10,9%, Świetlana Przyszłość - 8,2%, Partia Piratów - 5,1%.