Fale bardzo długie

Rodzaj promieniowania elektromagnetycznego zaliczany do fal radiowych
(Przekierowano z VLF)

Fale bardzo długie (fale myriametrowe, VLF – z ang. very low frequency) – zakres fal radiowych o częstotliwości: 3–30 kHz (długości 10–100 km)[1][2].

Maszty antenowe nadajnika fal VLF w Grimeton (Szwecja)

Propagacja fal bardzo długich

edytuj

Fale bardzo długie w wyniku bardzo małego tłumienia i dużej dyfrakcji rozchodzą się na duże odległości za pomocą fali powierzchniowej. Ulegają również odbiciu od najniższych warstw jonosfery o bardzo niskiej gęstości elektronowej i praktycznie nie wnikają dalej. W ciągu dnia odbijają się od dolnej części warstwy D, a nocą, gdy warstwa D zanika, od warstwy E. W odległości 1000–2000 km do nadajnika natężenie pola fali jonosferycznej przewyższa natężenie pola fali powierzchniowej. Zasięg fal bardzo długich jest duży i wynosi, zarówno w dzień i w nocy, kilka tysięcy kilometrów[3].

Wykorzystanie

edytuj

Ponieważ fale VLF mogą przenikać przez wodę morską, są wykorzystywane do komunikacji z okrętami podwodnymi zanurzonymi na niewielkich głębokościach. W Oceanie Atlantyckim, gdzie zasolenie wynosi 3,2%, fale VLF mogą przenikać na głębokość 10-20 metrów; przy mniejszym zasoleniu, np. w Morzu Śródziemnym, czy Bałtyckim ten sam sygnał może przeniknąć na głębokość ponad 40 metrów[4]. Fale VLF stosowane są również w elektromagnetycznych badaniach geofizycznych, jak również w systemach nawigacyjnych dalekiego zasięgu, np. RSDN-20.

Lista wybranych nadajników VLF[5][6].
Znak
identyfikacyjny
Częstotliwość Moc nadajnika Lokalizacja nadajnika Uwagi
11,905 kHz Rosja (różne lokalizacje) system nawigacji RSDN-20 („Alpha”)
12,649 kHz Rosja (różne lokalizacje) system nawigacji RSDN-20 („Alpha”)
14,881 kHz Rosja (różne lokalizacje) system nawigacji RSDN-20 („Alpha”)
VTX1 16,3 kHz 45 kW Vijayanarayanam (Indie) Indyjska Marynarka Wojenna
JXN 16,4 kHz Helgeland (Norwegia) Norweska Marynarka Wojenna
VTX2 17 kHz Vijayanarayanam (Indie) Indyjska Marynarka Wojenna
SAQ 17,2 kHz Grimeton (Szwecja) uruchamiany przy specjalnych okazjach (Alexanderson Day)
RDL 18,1 kHz Rosja (różne lokalizacje) Rosyjska Marynarka Wojenna
HWU 18,3 kHz Le Blanc (Francja) Francuska Marynarka Wojenna
NWC 19,8 kHz 1000 kW Exmouth (Australia) komunikacja podwodna, 1 MW[7]
ICV 20,27 kHz 20/43 kW Tavolara (Włochy) Włoska Marynarka Wojenna
HWU 20,9 kHz Le Blanc (Francja) Francuska Marynarka Wojenna
RDL 21,1 kHz Rosja (różne lokalizacje) Rosyjska Marynarka Wojenna
NPM 21,4 kHz 566 kW Lualualei (Hawaje) Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych
HWU 21,75 kHz Le Blanc (Francja) Francuska Marynarka Wojenna
GQD 22,1 kHz 500 kW Anthorn (Wielka Brytania) Marynarka Wojenna Wielkiej Brytanii
HWU 22,6 kHz Rosnay (Francja) Francuska Marynarka Wojenna
DHO38 23,4 kHz 800 kW koło Rhauderfehn (Niemcy) komunikacja podwodna (NATO)
NAA 24 kHz 1000 kW Cutler, Maine (USA) komunikacja podwodna, 2 MW[8], Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych
NLK 24,8 kHz 500 kW Jim Creek, Washington (USA) Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych
NML 25,2 kHz 500 kW Lamoure, Dakota Północna (USA) Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych
TBB 26,7 kHz Bafa (Turcja) Turecka Marynarka Wojenna

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Jacek Łukasz Wilk, Prawne uregulowania dotyczące klasyfikacji fal elektromagnetycznych, „Technika Transportu Szynowego”, 22 (12), 2015, s. 1643–1646 [dostęp 2020-03-29].
  2. Podział widma fal radiowych (wg ITU-R i IEC 60050–713 – 1998), [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-03-29].
  3. Janusz Pieniak: Anteny telewizyjne i radiowe. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1993. ISBN 83-206-1081-8.
  4. Trond Jacobsen: Zevs, the Russian 82 Hz ELF Transmitter. [dostęp 2020-03-29]. (ang.).
  5. Signals Received in Europe. [dostęp 2013-11-15]. (ang.).
  6. Reported VLF Stations and Coverage. GEM Systems, Inc.. [dostęp 2022-09-04]. (ang.).
  7. Yuko Narushima, Naval base link to jet plunge [online], The Sydney Morning Herald, 14 listopada 2008 [dostęp 2020-03-29] (ang.).
  8. NCTCS, Cutler Maine [online], www.globalsecurity.org [dostęp 2020-03-29] (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj