Wąsosz (województwo podlaskie)
wieś w województwie podlaskim
Wąsosz – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie grajewskim, w gminie Wąsosz. Siedziba Gminy Wąsosz. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską w 1436 roku, zdegradowany w 1870 roku[2]. Jako miasto królewskie Korony Królestwa Polskiego leżało w województwie mazowieckim[3]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa łomżyńskiego.
| Artykuł | 53°31′19″N 22°19′13″E |
| - błąd | 38 m |
| WD | 53°31'0.1"N, 22°19'0.1"E |
| - błąd | 14 m |
| Odległość | 669 m |
| ||||
| ||||
 Kościół parafialny pw. Przemienienia Pańskiego | ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  podlaskie
| |||
| Powiat | grajewski | |||
| Gmina | Wąsosz | |||
| Sołectwo | Wąsosz | |||
| Liczba ludności (2011) | 1338[1] | |||
| Strefa numeracyjna | 86 | |||
| Kod pocztowy | 19-222 | |||
| Tablice rejestracyjne | BGR | |||
| SIMC | 0991137 | |||
Położenie na mapie gminy Wąsosz  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | ||||
Położenie na mapie powiatu grajewskiego  | ||||
 53°31′19″N 22°19′13″E/53,521944 22,320278
| ||||
| Strona internetowa | ||||
Miejscowość historycznie położona jest w mazowieckiej ziemi wiskiej[4].
Wąsosz jest miejscowością typowo rolniczą.
Zabytki i obiekty historyczneEdytuj
- Cmentarz żydowski z mogiłą pomordowanych[5]
- Kościół Przemienienia Pańskiego przy ul. Sienkiewicza, który został wybudowany w latach 1508–1532 w stylu późnogotyckim. Murowany z cegły w wątku wendyjskim i polskim, trójnawowy, pseudobazylikowy. W kościele znajdują się trzy murowane ołtarze.
- obraz Przemienienia Pańskiego,
- obraz św. Rozalii namalowany w 1908 roku.
- epitafium wykonane z białego marmuru przez małżeństwo Bzurów w drugiej połowie XIX wieku.
- epitafium z białego marmuru wmurowane 15 sierpnia 1997 roku na uroczystej mszy św. przez wojewodę łomżyńskiego i parafian wąsoskich.
- Kościół filialny pw. Narodzenia NMP (dawniej karmelitów) usytuowany przy rynku (zwany przez mieszkańców klasztorkiem) jest jedną z cenniejszych pamiątek nie tylko architektury, ale i burzliwej historii regionu. Kościół filialny, pierwotnie karmelitów trzewiczkowych powstał około 1625 roku. Karmelici trzewiczkowi zjawili się w Wąsoszu na początku XVII wiek.u Legenda głosi, że dwóch zakonników zatrzymało się na wypoczynek w Wąsoszu, podczas podróży z Krakowa do Wilna. Szlachta i mieszczanie zwrócili się do nich z prośbą o założenie w Wąsoszu klasztoru. Obiecali cenne darowizny. Prośba mieszkańców została wysłuchana. Klasztor powstał w 1605 roku. Zaczątkiem jego siedziby była podarowana kamienica przez bogatego mieszczanina, Andrzeja Rogalę. Przez prawie dwa stulecia, do powstania styczniowego karmelici byli błogosławieństwem dla Wąsosza i okolic. Założyli pierwszą szkołę, uczyli uprawy roli i leczyli mieszkańców. Po rozbiorach stali się ostoją polskości. Wspierali uczestników kolejnych powstań. W podziemiach klasztoru przechowywali broń, chronili rannych powstańców. Po upadku powstania, na rozkaz gubernatora łomżyńskiego klasztor został zlikwidowany.
- trumna rycerza znajdująca się w podziemiach kościoła, przypisywana według legendy, Rzędzianowi z Wąsoszy.
- obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, pochodzący z XVI wieku, przesłonięty srebrną sukienką pochodzącą z około 1740 roku, zaś korony są z 1659 roku.
- sgraffito, ozdoba charakterystyczna dla architektury renesansowej, odkryte podczas remontu kościoła. Sgraffito umieszczone było nad jednym z dawnych okien elewacji frontowej i przedstawia Ostatnią wieczerzę.
Mord na Żydach w Wąsoszu w 1941Edytuj
W lipcu 1941 w miejscowości doszło wymordowania prawie całej społeczności żydowskiej[6].
Zobacz teżEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Wieś Wąsosz w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2017-06-04] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 80-81.
- ↑ Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 39.
- ↑ Małe miasta. Przestrzenie, red. Mariusz Zemło. „Acta Collegii Suprasliensis”, tom III, Collegium Suprasliense, Supraśl 2003, s. 267. ISBN 83-916520-2-5
- ↑ Wąsosz - miejsce pogromu w 1941 r.. W: Wirtualny Sztetl [on-line]. sztetl.org.pl. [dostęp 2018-01-30].
- ↑ J.J. Milewski, Zagłada Żydów w Wąsoszu w świetle akt sprawy karnej Mariana Rydzewskiego, „Biuletyn Historii Pogranicza”, 2002, nr 3, s. 91.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Oficjalna strona Gminy Wąsosz
- Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Gminy Wąsosz
- Wąsosz (8), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 177.