Wikipedia

Władysław Żarski

oficer Wojska Polskiego

Władysław Żarski[a] (ur. 14 sierpnia 1882 w Bełzie, zm. 1940 w ZSRR) – polski działacz niepodległościowy, porucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego, inspektor Policji Państwowej, ofiara zbrodni katyńskiej.

Władysław Żarski
porucznik rezerwy piechoty porucznik rezerwy piechoty
Data i miejsce urodzenia

14 sierpnia 1882
Bełz

Data i miejsce śmierci

1940
USRR, ZSRR

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie

Jednostki

45 Pułk Piechoty,
2 Pułk Strzelców Podhalańskich

Władysław Żarski
inspektor inspektor
Data i miejsce urodzenia

14 sierpnia 1882
Bełz

Data i miejsce śmierci

1940
USRR, ZSRR

Przebieg służby
Formacja

Policja Państwowa

Stanowiska

komendant okręgowy

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Niepodległości Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913

Życiorys edytuj

Urodził się 14 sierpnia 1882 w Bełzie jako syn Jana[1] (c. k. woźny sądowy w Sanoku[1], zm. 4 maja 1908 w wieku 55 lat[2]) i Katarzyny z domu Dunajewicz (1847–1920)[3][4])[2][5][6]. Miał rodzeństwo: Zofię (ur. 1881), Bronisława (ur. 1886[3][7], w 1913 szef Drużyn Bartoszowych w Sanoku[8]), Stanisława Walentego (1888–1920, urzędnik sądowy[9][10])[2]. Wraz z rodziną zamieszkiwał w Posadzie Sanockiej[2].

W 1903 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Jan Killar, Jan Rajchel, Franciszek Wanic)[11][12][13].

Na początku XX wieku był członkiem wydziału koła Towarzystwa Szkoły Ludowej w Sanoku[14]. Przed 1914 w Sanoku działał w organizacjach niepodległościowych: był organizatorem i prezesem stowarzyszenia Towarzystwo Młodzieży Polskiej „Znicz”, powołanego 17 lipca 1904, w którym podczas studiów był sekretarzem[15], w styczniu 1906 wybrany zastępcą prezesa dr. Józefa Tomasika[16] (stowarzyszenie rozwiązało się w 1907)[17], następnie w 1911 został komendantem powołanej Komendy Miejscowej „Armii Polskiej” w Sanoku i rozwijał jej działalność także na obszar powiatu sanockiego, aktywnie włączając byłych członków „Znicza”, był współorganizatorem kursu podoficerskiego, pełniąc funkcje instruktora ds. nauczania regulaminu (wraz z nim w komendzie działali Bronisław Praszałowicz, Zygmunt Tomaszewski – wszyscy trzej byli pracownikami w sferze prawa – sądownictwa bądź adwokatury)[18]; był członkiem powstałej w 1912 VII Drużyny Strzeleckiej w Sanoku, w strukturze której był komendantem[19][20], wiceprezesem, dowódcą plutonu oraz tymczasowo dowódcą pod nieobecność Z. Tomaszewskiego[21][22][23]; działał także na rzecz Sanockiej Chorągwi Drużyn Bartoszowych będąc wyznaczony z KM AP do prowadzenia zajęć wojskowych i instruktorem w szkole podoficerskiej, a w 1911 został członkiem Komitetu Mężów Zaufania DB w Sanoku[24][25].

Po ukończonych studiach prawniczych uchwałą z 1910 został uznany przynależnym do gminy Sanok[26]. Od ok. 1911 był praktykantem konceptowym w c. k. dyrekcji okręgu skarbowego w Sanoku[27]. Od ok. 1912 był auskultantem przy C. K. Sądzie Obwodowym w Sanoku (w 1913 analogicznie Z. Tomaszewski, B. Praszałowicz oraz Bolesław Mozołowski i Michał Drwięga)[28][29].

W rezerwie piechoty C. K. Armii został mianowany kadetem z dniem 1 stycznia 1909[30][31], potem awansowany na stopień chorążego z dniem 1 stycznia 1909[32], a następnie na stopień podporucznika z dniem 1 stycznia 1912[33]. Był przydzielony do 45 pułku piechoty, stacjonującego w Sanoku[34][35][36][37][38]. Oficerem rezerwy z przydziałem do tej jednostki pozostawał także podczas I wojny światowej około 1916[39].

U kresu wojny, po przejęciu władzy w Sanoku przez Polaków 1 listopada 1918 w stopniu porucznika został organizatorem i dowódcą żandarmerii w mieście[40][41][42][43]. W połowie listopada 1918 w stopniu podporucznika był komendantem powiatowym w Sanoku[44]. W 1919 udzielał się przy działalności zarządu powiatowego Związku Inwalidów Wojennych RP w Sanoku[45][46].

Jako aplikant 22 lipca 1919 został mianowany sędzią zapasowym w IX klasie rangi w okręgu Sądu Zapasowego we Lwowie (analogicznie B. Mozołowski i B. Praszałowicz)[47]. Został funkcjonariuszem Policji Państwowej. Został awansowany do stopnia inspektora. Od 1 grudnia 1920 do 31 marca 1921 pełnił stanowisko komendanta PP Okręgu w Przemyślu[48], a następnie sprawował urząd komendanta PP Okręgu X Stanisławowskiego[49][50][51]. W Wojsku Polskim został zweryfikowany w stopniu porucznika rezerwy piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[52][53]. W 1923, 1924 był oficerem rezerwowym 2 pułku strzelców podhalańskich w Sanoku[54][55]. W 1934, jako porucznik pospolitego ruszenia rezerwy piechoty był Oficerskiej Kadrze Okręgowej nr VI jako oficer przewidziany do użycia w czasie wojny[56].

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 na terenach wschodnich II Rzeczypospolitej został aresztowany przez Sowietów. Został zamordowany przez NKWD na wiosnę 1940. Jego nazwisko znalazło się na tzw. Ukraińskiej Liście Katyńskiej opublikowanej w 1994 (został wymieniony na liście wywózkowej 55/1-51 oznaczony numerem 1027)[6]. Ofiary tej części zbrodni katyńskiej zostały pochowane na otwartym w 2012 Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni.

 
Upamiętnienie na Mauzoleum w Sanoku

Ordery i odznaczenia edytuj

Upamiętnienie edytuj

W ramach Apelu Poległych uczniów sanockiego gimnazjum w publikacji z 1958 Józef Stachowicz podał, że Władysław Żarski zginął podczas II wojny światowej w nieznanym miejscu[59].

W 1962 Władysław Żarski został upamiętniony wśród innych osób wymienionych na jednej z tablic Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na obecnym Cmentarzu Centralnym w Sanoku.

Uwagi edytuj

  1. ↑ W ewidencji wojskowych C. K. Armii był określany w języku niemieckim jako „Ladislaus Zarski”.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 672.
  2. ↑ a b c d Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 60 (poz. 91).
  3. ↑ a b Księga małżeństw 1905–1912 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 111 (poz. 64).
  4. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 243 (poz. 13).
  5. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 255.
  6. ↑ a b Ukraińska Lista Katyńska. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 1994. s. 113. [dostęp 2016-12-26].
  7. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 589 (poz. 10).
  8. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. Tom IX, s. 204, 2006. ISSN 0557-2096. 
  9. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 590 (poz. 14).
  10. ↑ Księga Zmarłych 1904–1934 Sanok. T. J. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 248 (poz. 78).
  11. ↑ 22. Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1902/1903. Sanok: 1903, s. 41.
  12. ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”. Nr, s. 4, 1 lipca 1903. 
  13. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2016-03-23].
  14. ↑ Zgromadzenia. „Gazeta Sanocka”. Nr 114, s. 3, 4 marca 1906. 
  15. ↑ Tow. młodzieży polskiej „Znicz”. „Gazeta Sanocka”. Nr 30, s. 2, 24 lipca 1904. 
  16. ↑ Kronika. Ze „Znicza”. „Gazeta Sanocka”. Nr 108, s. 3, Nr 108 z 21 stycznia 1906. 
  17. ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego. W epoce autonomii galicyjskiej, [w:] Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 475.
  18. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. Tom IX, s. 198, 2006. ISSN 0557-2096. 
  19. ↑ Przedwojenne organizacje wojskowe w Sanoku. W: Jednodniówka wydana z racji jubileuszu 25-lecia istnienia i działalności Związku Strzeleckiego na terenie Sanoka i ziemi sanockiej 1908–1933. Sanok: 21 maja 1933, s. 33.
  20. ↑ Edward Zając: Jak Sanok wybił się na niepodległość. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1995, s. 7. ISBN 83-901466-3-0.
  21. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. Tom IX, s. 202, 2006. ISSN 0557-2096. 
  22. ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, [w:] Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 473.
  23. ↑ Julian Gorgoń: Wspomnienia ze Związku Strzeleckiego w Sanoku z roku 1912/13. W: Jednodniówka wydana z racji jubileuszu 25-lecia istnienia i działalności Związku Strzeleckiego na terenie Sanoka i ziemi sanockiej 1908–1933. Sanok: 21 maja 1933, s. 12.
  24. ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, [w:] Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 476–478.
  25. ↑ Alojzy Zielecki. Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX wieku. „Rocznik Sanocki”. Tom IX, s. 205–206, 2006. ISSN 0557-2096. 
  26. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 590 (poz. 18).
  27. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 274.
  28. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1913. Lwów: 1913, s. 142.
  29. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 142.
  30. ↑ Awans styczniowy w c. i k. armii. „Gazeta Lwowska”. Nr 9, s. 2, 14 stycznia 1909. 
  31. ↑ Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1910. Wiedeń: 1909, s. 448.
  32. ↑ Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1912. Wiedeń: 1911, s. 426.
  33. ↑ Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1913. Wiedeń: 1912, s. 441.
  34. ↑ Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1910. Wiedeń: 1909, s. 547.
  35. ↑ Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1911. Wiedeń: 1910, s. 553.
  36. ↑ Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1912. Wiedeń: 1911, s. 557.
  37. ↑ Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1913. Wiedeń: 1912, s. 593.
  38. ↑ a b Ranglisten des Kaiserlichen und Königlichen Heeres 1914. Wiedeń: 1913, s. 469.
  39. ↑ Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 161.
  40. ↑ Juliusz Zaleski. Z dziejów III Baonu strzelców sanockich (garść wspomnień w rocznicę). „Ziemia Sanocka”. Nr 30, s. 1, 7 grudnia 1919. 
  41. ↑ Wojciech Sołtys, Pierwsze miesiące wolności. Życie gospodarcze społeczne i polityczne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, [w:] Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 506.
  42. ↑ Działalność patriotyczna TG „Sokół” w Sanoku. sokolsanok.pl, 2009.12.07. [dostęp 2015-08-17].
  43. ↑ Edward Zając: Jak Sanok wybił się na niepodległość. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1995, s. 17. ISBN 83-901466-3-0.
  44. ↑ Marek Przeniosło. Żandarmeria w Galicji Zachodniej w początkach niepodległości (1918–1919). „Dzieje Najnowsze”. Tom XL, s. 103, 2008. ISSN 0419-8824. 
  45. ↑ Kronika. Wiec inwalidów. „Ziemia Sanocka”. Nr 14, s. 3, 1 czerwca 1919. 
  46. ↑ Kronika. Wizytacya tut. Ekspozytury sekcyi Opieki nad inwalidami. „Ziemia Sanocka”. Nr 21, s. 3, 20 lipca 1919. 
  47. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”. Nr 7, s. 272, 20 sierpnia 1919. 
  48. ↑ Robert Litwiński. Skutki działań wojennych w 1939 r. dla policji w Małopolsce Wschodniej. „Dzieje Najnowsze”. R. XXXIX, s. 79, 2007. ISSN 0419-8824. 
  49. ↑ Robert Litwiński. Skutki działań wojennych w 1939 r. dla policji w Małopolsce Wschodniej. „Dzieje Najnowsze”. R. XXXIX, s. 80, 2007. ISSN 0419-8824. 
  50. ↑ Wykaz Komendantów Okręgowych Policji Państwowej w latach 1919–1939. policjapanstwowa.pl. [dostęp 2019-12-06]. za: Robert Litwiński: Korpus policji w II Rzeczypospolitej. Służba i życie prywatne. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2007. ISBN 978-83-227-3202-1.
  51. ↑ W okresie II Rzeczypospolitej analogicznie inspektorem Policji Państwowej i komendantem okręgowym zostali także Bronisław Praszałowicz i Zygmunt Tomaszewski.
  52. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 488.
  53. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 428.
  54. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 380.
  55. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 329.
  56. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 255, 960.
  57. ↑ M.P. z 1924 r. nr 299, poz. 980 „za zasługi, położone dla Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie bezpieczeństwa publicznego”.
  58. ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  59. ↑ Józef Stachowicz: W służbie ojczyzny. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 120.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Władysław_Żarski&oldid=72218400”