Urodził się 10 listopada 1865 w małym miasteczku Przedecz w ubogiej rodzinie inteligenckiej[7][8][9]. Ojciec – Julian Umiński (1823-1875), pochodzący ze zubożałej rodziny szlacheckiej[potrzebny przypis] – był malarzem[10], matka – Tekla z Bogdańskich – pracowała jako nauczycielka[11].
W 1889 roku założył w Warszawie Kółko Awiatyczne, do którego należał m.in. polski wynalazca oraz pionier lotnictwa w Polsce Czesław Tański[13]. W powieści Samolotem naokoło świata (1911) wprowadził polską nazwę aeroplanu – samolot[14]. Zajmował się popularyzacją nauki i techniki[9]. Pierwszą jego książką popularnonaukową była Żegluga powietrzna (1894), a później opublikował ponad czterdzieści broszur i odczytów z dziedziny nauki, techniki i przemysłu. Współpracował z wieloma czasopismami – przed I wojną światową jego teksty ukazywały się w takich pismach, jak „Wieczory Rodzinne”, „Tygodnik Mód i Powieści”, „Kurier Codzienny”, „Kurier Warszawski”, „Prawda”, „Czytelnia dla Wszystkich”, „Miesiąc Ilustrowany”[9]. W dwudziestoleciu międzywojennym jego aktywność na tym polu osłabła[9], tylko kilkakrotnie publikuje w „Płomyku”[potrzebny przypis], „Naokoło Świata”[potrzebny przypis], „Moim Pisemku”[potrzebny przypis], „Iskrach”[potrzebny przypis], „Locie”[9].
W roku 1952[16] rozpoczął pracę nad nową, monumentalną powieścią Świat za lat tysiąc, której jednak nie zdążył ukończyć[17]. Inne niedokończone powieści Umińskiego nosiły tutuły O własnych siłach i Zmora świata[18].
Władysław Umiński pisał liczne odczyty popularnonaukowe, powieści przygodowe dla młodzieży, a także pionierskie polskie powieści fantastycznonaukowe[11][9]. Nazwany "twórcą polskiej egzotyki podróżniczo-przygodowej"[21].
Umiński był autorem książek dla dzieci i młodzieży, publicystą i popularyzatorem nauki[24]. Od dzieciństwa marzył o byciu konstruktorem maszyn. Ponieważ jednak z powodu trudnej sytuacji finansowej nie mógł zrealizować tego zamierzenia, opisywał swoje pomysły i projekty w kolejnych dziełach literackich[25]. Z tego powodu element fantastyczny w jego książkach był oszczędny w stosunku do pomysłów Juliusza Verne’a czy Herberta George’a Wellsa, dostosowany do realnych możliwości technicznych[26]. Proza Umińskiego miała zwykle wymowę dydaktyczną oraz budujące przesłanie[1][24]. Debiutując w okresie Młodej Polski, był więc uważany za epigona poprzedniej epoki oraz właściwej jej tzw. pracy u podstaw[24].
Krystyna Kuliczkowska zauważyła, pisząc w latach 70. XX wieku, że wśród polskich literatów "starszego pokolenia" cenione były utwory krajoznawcze Umińskiego, takie jak Od Warszawy do Ojcowa, które zainspirowało jedną z powieści Jarosława Iwaszkiewicza; najchętniej czytane i popularne były jego "powieści egzotyczno-podróżnicze i fantastyczno-naukowe", napisane według schematu "powieści awanturniczej"[27].
Pisarz, przez prawie cały okres twórczości zafascynowany pozytywistycznym ideałem postępu, pod koniec życia przyjął sceptyczną postawę wobec rozwoju techniki i nauki, któremu nie towarzyszy dbałość o dobry obyczaj oraz wartości duchowe[24]. W ostatnich powieściach „niechętnie patrzy na rozwój cywilizacji materialnej, zwraca natomiast uwagę na wewnętrzny, duchowy rozwój człowieka znajdującego swój ideał w biernej kontemplacji”[24]. Podejmował również tematykę narodowowyzwoleńczą[28], czemu dał wyraz zwłaszcza w powieściach Krwawy chleb (Znojny chleb) oraz Flibustierowie[29]. Patriotyzm Umińskiego odznaczał się jednak w większości powieści autora, który bohaterami swoich opowieści czynił zazwyczaj dzielnych i pomysłowych Polaków[30][31].
Umiński był też autorem kilku przekładów, m.in. tłumaczył powieści – niekiedy ze streszczeniami i przeróbkami – takie jak Młody jeniec indyjskiFriedricha J. Pajekena(inne języki), Wśród lodów i nocy. Prawdziwe przygody w podróży do bieguna północnegoFridtjofa Nansena i Diabeł MorskiFelixa von Lucknera[11].
Badania nad twórczością Umińskiego są utrudnione przez fakt, że badacze nie mają dostępu do archiwum autora, które, o ile się zachowało, jest prawdopodobnie w posiadaniu jego spadkobierców[23].
↑Herbert GeorgeH.G.WellsHerbert GeorgeH.G., Historia świata, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich ; Wydawnictwo, 1983, lxv, ISBN 978-83-04-00482-5 [dostęp 2023-10-10](pol.).
↑KazimierzK.WykaKazimierzK., ArturA.HutnikiewiczArturA., Literatura okresu Młodej Polski, Państwowe Wydawn. Naukowe. Instytut Badań Literackich (Polska Akademia Nauk), 1973, s. 586 [dostęp 2024-02-02](pol.).
↑KrystynaK.KuliczkowskaKrystynaK., Literatura okresu Młodej Polski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Instytut Badań Literackich (Polska Akademia Nauk), 1973, s. 589–590, 594 [dostęp 2024-02-22](pol.).
↑Uchwała nr 49 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 31 stycznia 1979 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, Warszawa, dnia 2 kwietnia 1979 r., nr 5, poz. 21, s. 3.
.jpg)
