Władysław Wężyk (podróżnik)
Władysław Wężyk (ur. 22 października 1816[1] w Toporowie, zm. 15 lutego 1848 w Brzozowie koło Pszczyny) – polski podróżnik i literat[2], uczestnik powstania listopadowego.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 lutego 1848 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
pisarz, podróżnik |
,_26_Rakowicka_street,_Krak%C3%B3w,_Poland.jpg)
Był bratankiem Franciszka Wężyka[3].
Biografia edytuj
Syn Ignacego, posła na Sejm Warszawski z okresu Księstwa Warszawskiego. W wieku 15 lat zaciągnął się do Gwardii Narodowej biorąc udział w powstaniu listopadowym. Od 1832 na emigracji, przez krótki czas przebywał w Londynie, a później w Paryżu. Do Polski wrócił pod koniec 1836 roku lub na początku 1837 i poświęcił się studiom filozoficznym, które przerwał przed wyjazdem na Bliski Wschód. W 1839 udał się do Berlina, gdzie słuchał wykładów Edwarda Gansa. Przyjaźnił się z Cyprianem Norwidem, z którym odbył podróż po Koronie w latach 1841–1842[2].
W 1846 Wężyk poślubił Felicję z Dembowskich z Dębowej Góry herbu Jelita. Małżonkowie osiedli w Brzozowie[a] w Księstwie pszczyńskim i zajmowali się gospodarstwem. W 1847 roku urodziła się córka Helena Maria Wężyk. Zmarł w czasie epidemii tyfusu na Śląsku, zaraziwszy się od chorych, którymi zajmował się osobiście w założonym przez siebie szpitalu w oficynie swojego dworku. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim w Krakowie, w grobowcu rodzinnym Morawskich, w kwaterze 24[4].
Podróż na Bliski Wschód edytuj
Władysław Wężyk w kwietniu 1839 wyruszył na Bliski Wschód – zwiedził Egipt, Ziemię Świętą, Syrię, Turcję, a później również Grecję i Włochy. Po powrocie opublikował swoje Podróże po starożytnym świecie[5][6], które obecnie zalicza się do najciekawszych przykładów polskiej romantycznej literatury podróżniczej. Gros jego relacji dotyczy Egiptu, który odwiedził jako pierwszy. Opis innych miejsc, między innymi Grecji, autor opublikował jedynie we fragmentach.
Literatura edytuj
- Wężyk Władysław, Podróże po starożytnym świecie, Czytelnik, Warszawa 1959
- Wężyk Władysław, Kronika rodzinna, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1987
Uwagi edytuj
- ↑ Obecnie część wsi Wisła Wielka.
Przypisy edytuj
- ↑ M.J. Minakowski, Władysław Wężyk-Rudzki z Wielkiej Rudy h. Wąż [online], Genealogia potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2023-12-16].
- ↑ a b Stanisław Zieliński, Mały słownik pionierów polskich kolonialnych i morskich. Podróżnicy, odkrywcy, zdobywcy, badacze, eksploratorzy, emigranci – pamiętnikarze, działacze i pisarze migracyjni, Warszawa: Inst. Wyd. Ligi Morskiej i Kolonialnej, 1933, s. 587.
- ↑ Wężyk Władysław, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-11-20].
- ↑ Karolina Grodziska-Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803–1939). Wyd. II. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 147. ISBN 83-08-01428-3.
- ↑ Podróże po starożytnym świecie Władysława Wężyka. Cz. 1, Egipt. Dzieje. [online], polona.pl [dostęp 2019-01-23].
- ↑ Podróże po starożytnym świecie Władysława Wężyka. Cz. 2, Egipt. Obrazy. [online], polona.pl [dostęp 2019-01-23].
Bibliografia edytuj
- Mirosław Fazan, Wężyk Władysław, [w:] Śląski Słownik Biograficzny, Śląski Instytut Naukowy, Katowice 1979, s. 271–273.
- Halina Nocoń, Arystokrata z pochodzenia, demokrata z przekonań, czyli Władysława Wężyka związki z ziemią pszczyńską, Pszczyna 2008.
- Halina Gacowa, Wężyk Władysław, w: Dawni pisarze polscy od początków piśmiennictwa do Młodej Polski. Przewodnik biograficzny i bibliograficzny, tom V: U–Ż, uzupełnienia, indeksy (koordynacja całości Roman Loth), Warszawa 2004, s. 40–41
- Krzysztof Umiński, Od wicekróla po tłum fellachów. „Podróże po starożytnym świecie” Władysława Wężyka jako zapis spotkania z Obcym, w: Pongo. Szkice z antropologii literatury pod red. R. Chymkowskiego i in., Warszawa 2009.
Linki zewnętrzne edytuj
- Publikacje Władysława Wężyka w bibliotece Polona