Włodzimierz Krzyżosiak
Włodzimierz Józef Krzyżosiak (ur. 28 stycznia 1949 w Rawiczu, zm. 21 grudnia 2017 w Poznaniu[1][2][3]) – polski biolog molekularny, profesor nauk biologicznych, długoletni pracownik naukowy Instytutu Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu.
| Data i miejsce urodzenia |
28 stycznia 1949 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 grudnia 2017 |
| Profesor nauk biologicznych | |
| Specjalność: biologia molekularna | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura |
24 lutego 1993(dts) |
| Polska Akademia Nauk | |
| Status |
członek korespondent |
| Praca naukowa | |
| Instytut | |
| Stanowisko |
profesor zwyczajny |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Stn Teofila i Łucji[1]. Absolwent I Liceum Ogólnokształcącego w Rawiczu z 1966[4]. Był absolwentem chemii na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu, gdzie studiował w latach 1966–1971. W 1975 roku, po studiach doktoranckich odbytych pod kierunkiem profesora Wiesława Antkowiaka, w Instytucie Chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu nadano mu stopień doktora. Stopień doktora habilitowanego ze specjalnością z zakresu chemii bioorganicznej uzyskał w 1984 roku, a tytuł profesora nauk biologicznych w 1993 roku. Odbył liczne staże naukowe w renomowanych ośrodkach badawczych w Wielkiej Brytanii, Francji, Stanach Zjednoczonych i Japonii[5].
Zawodowo był związany z UAM, następnie z Instytutem Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu, gdzie doszedł do stanowiska profesora zwyczajnego. Objął też kierownictwo Pracowni Genetyki Nowotworów, przekształconej później w Zakład Biomedycyny Molekularnej[6].
W swojej pracy naukowej zajmował się początkowo kwasami nukleinowymi, następnie zajął się zagadnieniami genetycznymi związanymi z powstawaniem chorób u człowieka – genetycznej predyspozycji do rozwoju pewnych chorób nowotworowych. Jako pierwszy odkrył w populacji polskiej nowe mutacje w genach BRCA1 i BRCA2 w raku sutka i jajnika[7][8]. Odkrył także nowe struktury RNA tworzone przez krótkie sekwencje powtarzające się, a także wykazał ich rolę w patogenezie niektórych dziedzicznych chorób neurologicznych. Badał rolę sekwencji powtarzających się w genomie i transkryptomie człowieka[9]. Był redaktorem książki Genom człowieka. Największe wyzwanie współczesnej genetyki i medycyny molekularnej, napisanej wraz z grupą studentów w początkach ery genomowej[10].
Od 2004 roku był członkiem korespondentem PAN[11]. Był członkiem licznych towarzystw naukowych, m.in. Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka, American Society for Biochemistry and Molecular Biology, American Association for the Advancement of Science i European Union for RNA Interference Technology.
Odznaczenia i wyróżnienia edytuj
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim (2000)[12] i Krzyżem Oficerskim (2013)[13] Orderu Odrodzenia Polski.
W 2007 roku otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w dziedzinie nauk przyrodniczych i medycznych za odkrycie mechanizmu selektywnego wyciszania informacji genetycznej mogącej prowadzić do chorób neurodegeneracyjnych[14].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Włodzimierz Krzyżosiak [online], rejestry-notarialne.pl [dostęp 2021-04-13].
- ↑ Poznań: Zmarł wybitny naukowiec profesor Włodzimierz Krzyżosiak. Miał 68 lat [online], gloswielkopolski.pl, 22 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-23].
- ↑ M. Wesołek, Profesor Włodzimierz Krzyżosiak nie żyje [online], wyborcza.pl, 23 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-23].
- ↑ Znani absolwenci, 1lorawicz.pl [zarchiwizowane 2021-04-13].
- ↑ M. Olejniczak, A. Fiszer, Na pograniczu chemii i biologii – sztuka wyboru według Profesora Krzyżosiaka. Wspomnienie o Profesorze Włodzimierzu Krzyżosiaku (1949–2017), „Nauka” (1), 2018, s. 161 [dostęp 2019-04-09].
- ↑ Zakład Biomedycyny Molekularnej [online], ICHB PAN [dostęp 2017-12-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-23].
- ↑ K. Sobczak i inni, Novel BRCA1 mutations and more frequent intron-20 alteration found among 236 women from Western Poland, „Oncogene”, 15 (15), 1997, s. 1773–1779, DOI: 10.1038/sj.onc.1201360, ISSN 0950-9232, PMID: 9362443 (ang.).
- ↑ E. Grzybowska i inni, High frequency of recurrent mutations in BRCA1 and BRCA2 genes in Polish families with breast and ovarian cancer, „Human Mutation”, 16 (6), 2000, s. 482–490, DOI: 10.1002/1098-1004(200012)16:63.0.CO;2-O, ISSN 1098-1004, PMID: 11102977 (ang.).
- ↑ A. Jasińska i inni, Structures of trinucleotide repeats in human transcripts and their functional implications, „Nucleic Acids Research”, 31 (19), 2003, s. 5463–5468, DOI: 10.1093/nar/gkg767, ISSN 1362-4962, PMID: 14500808, PMCID: PMC206467 (ang.).
- ↑ W. Krzyżosiak (red.), Genom człowieka: największe wyzwanie współczesnej genetyki i medycyny molekularnej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997, ISBN 83-01-12416-4, OCLC 749380859.
- ↑ Włodzimierz Krzyżosiak, Polska Akademia Nauk [zarchiwizowane 2015-04-02].
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31 sierpnia 2000 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2000 r. nr 33, poz. 682).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 września 2013 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2014 r. poz. 315).
- ↑ Laureaci Nagrody FNP [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2019-04-10].
Bibliografia edytuj
- Prof. dr hab. czł. koresp. PAN Włodzimierz Krzyżosiak, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2015-03-19].[martwy link]
- Włodzimierz Krzyżosiak, Polska Akademia Nauk [zarchiwizowane 2015-04-02].
- Prof. dr hab. Włodzimierz J. Krzyżosiak – laureat Nagrody FNP 2007 [online], Fundacja na rzecz Nauki Polskiej [dostęp 2015-03-19].