W bezdni Maelströmu
W bezdni Maelströmu (ang. A Descent into the Maelström) – to nowela Edgara Allana Poego. Jest zaliczana obok Zabójstwa przy Rue Morgue do utworów analitycznych autora i stanowi jedną z wcześniejszych form science fiction.
 Ilustracja Maelstromu z 1919, autor: Harry Clarke. | |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | |
| Język | |
| Data wydania | |
Opis fabuły edytuj
Inspirowana Maelstromem nowela wyrażona jest w formie historii w historii, przedstawionej po wspinaczce na szczyt górski. Z całości zdaje relację staro wyglądający człowiek, który twierdzi, że jego wygląd to tylko pozory – Myślicie, że jestem bardzo starym człowiekiem lecz tak nie jest. Wystarczył jeden dzień aby te włosy zmieniły się z wyraziście czarnych w białe, aby moje kończyny osłabły i aby moje nerwy zawiodły. Jest on przekonany o potędze wiru wodnego, który widzi na oceanie i opowiada narratorowi o jego wyprawie wędkarskiej, na którą wybrał się wraz z dwoma braćmi kilka lat temu.
Niesiony przez najbardziej przerażający huragan, jaki kiedykolwiek zesłały niebiosa ich statek wpadł w wir wodny. Jeden z braci został porwany przez fale, drugi oszalał na widok przerażającego żywiołu i utonął gdy statek poszedł na dno. Ocalały początkowo dostrzegał w Maelstromie jedynie trwogę. W późniejszym momencie widział w nim piękny i niesamowity twór.
Opisując, jak wszystkie rzeczy zostają wciągane przez żywioł, mężczyzna zaznacza, że im większe powierzchnie, tym są szybciej pochłaniane, przy czym dodaje, że kuliste obiekty najszybciej znikają pod powierzchnią. W przeciwieństwie do brata, opuścił on statek i niesiony przez fale trzymał się cylindrycznej beczki aż do momentu, gdy został wyłowiony kilka godzin później. Stary człowiek opowiada historię narratorowi bez cienia wiary, iż ten mu uwierzy.
Tematyka edytuj
- Motyw rozumowania analitycznego (Zabójstwo przy Rue Morgue, Skradziony list, C. Auguste Dupin)
- Opowieść morska (Przygody Artura Gordona Pyma, Rękopis znaleziony w butli, Podłużna skrzynia)
- Historia w historii (Portret owalny)
Aluzje edytuj
W historii wspomniany jest Jonas Danilssønn Ramus, mężczyzna z Norwegii, który pisał o sławnym Maelstromie. Słowa cytowane na początku utworu pochodzą z dzieła Josepha Glanvilla[1]].
Publikacja edytuj
Nowela została po raz pierwszy opublikowana w kwietniu 1841 roku na łamach Graham's Magazine[2]. Poe śpieszył się, aby skończyć opowieść na czas i przyznał potem, iż konkluzje nie były perfekcyjne[3]. Podobnie do Przygód Artura Gordona Pyma i Dzienników Juliusa Rodmana, książka W bezdni Maelströmu była uważana za rzeczywistą relację, a jej fragment został przedrukowany w 9 edycji Encyklopedii Britanniki. O ironio, bazował on na wycinku, który Poe zapożyczył ze wcześniejszego wydania tej samej encyklopedii[3].
Adaptacja edytuj
W 1986 amerykański kompozytor Philip Glass nominowany do Nagrody Akademii Filmowej napisał muzykę inspirowaną utworem W bezdni Maelströmu. Całość została zlecona przez australijski teatr Dance Theatre.
Odniesienia w literaturze edytuj
W 1973 roku czeski pisarz Ludvík Vaculík odnosił się wiele razy w swojej powieści Świnki morskie do utworu W bezdni Maelströmu, jak i do noweli Czarny kot.
Bibliografia edytuj
- Meyers, Jeffrey. Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. New York: Cooper Square Press, 1992. p. 125. ISBN 0-8154-1038-7
- Meyers, Jeffrey. Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. New York: Cooper Square Press, 1992. p. 125. ISBN 0-8154-1038-7
Przypisy edytuj
- ↑ Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. New York: Checkmark Books, 2001: 65–66. ISBN 0-8160-4161-X
- ↑ Bittner, William. Poe: A Biography. Boston: Little, Brown and Company, 1962: 164.
- ↑ a b a b Meyers, Jeffrey. Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. New York: Cooper Square Press, 1992: 125. ISBN 0-8154-1038-7