arcus (arc) (łac. łuk, arkada, sklepienie)[1], pol. wał szkwałowy, ang. shelf cloud)[2] – szczególna forma chmury przypominająca poprzecznym przekrojem swego czoła poziomy klin lub taran. Jest ona przytwierdzona do podstawy chmury macierzystej, zazwyczaj burzowej, rzadko kłębiastej. Tego typu forma chmury występuje najczęściej na granicy burzowych frontów atmosferycznych oraz w superkomórkach, zawsze na przednim skraju strefy burzowej. W rejonie jej występowania zazwyczaj pojawia się porywisty wiatr, zwany szkwałem, i intensywne opady.

Nadchodząca burza z wyraźnie zaznaczonym, regularnie ukształtowanym wałem szkwałowym
Mroczna chmura z wałem szkwałowym nadciągająca nad Warszawę

W klasyfikacji według Światowej Organizacji Meteorologicznej opublikowanej w języku polskim w 1956 (1959) r. w wersji skróconej Międzynarodowego atlasu chmur, arcus należy do kategorii zjawiska szczególne i chmury towarzyszące (kategorii niższej niż odmiany) i jest oznaczany skrótem arc.

Przypisy

edytuj
  1. Międzynarodowy Atlas Chmur, Państwowy Instytut Hydrologiczno-meteorologiczny, 1956
  2. Szerzy się za pośrednictwem internetu żargonowe określenie „chmura szelfowa”, które jest kalką z języka angielskiego. Taki synonim jest nieprawidłowy z dwóch powodów: 1. Pochodzący z angielskiego przymiotnik szelfowy w języku polskim ma już od dziesięcioleci ustalone znaczenie: odnosi się do formy ukształtowania dna morskiego [1]. 2. W obowiązującym dotychczas Międzynarodowym atlasie chmur nie występuje rodzaj ani gatunek chmur odpowiadający tej nazwie. Podsumowując, określenie chmura szelfowa byłoby uzasadnione, gdyby powstawała ona nad szelfem.

Linki zewnętrzne

edytuj