Wacław Komarnicki
Wacław Tytus Komarnicki (ur. 29 lipca 1891 w Warszawie[1], zm. 19 marca 1954 w Londynie) – polski prawnik, działacz polityczny, minister sprawiedliwości w Rządzie RP na uchodźstwie, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, poseł na Sejm II i III kadencji w II RP z ramienia Związku Ludowo-Narodowego oraz Stronnictwa Narodowego[2], członek Komitetu dla Spraw Kraju w 1943 roku[3].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
29 lipca 1891 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Minister sprawiedliwości | |
| Okres |
od 21 stycznia 1942 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik |
Karol Popiel (p.o.) |
| Następca | |
| Poseł II kadencji Sejmu (II RP) | |
| Okres |
od 1928 |
| Przynależność polityczna | |
| Poseł III kadencji Sejmu (II RP) | |
| Okres |
od 1930 |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Uczęszczał do Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, w latach 1909–1914 studiował prawo i filozofię na Uniwersytecie Lwowskim i uniwersytecie w Dorpacie. Po studiach pracował jako nauczyciel historii na pensji J. Sikorskiej w Warszawie. Od 1917 działał w Lidze Państwowości Polskiej (członek Zarządu) oraz Związku Odbudowy Państwa Polskiego (sekretarz), w latach 1918-1921 był radcą prawnym w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Obronił w tym czasie doktorat praw na Uniwersytecie Jagiellońskim (1920). Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej oraz w negocjacjach rozjemczych w Baranowiczach.
Od 1921 był profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Prawa Państwowego i Nauki o Państwie Uniwersytetu Stefana Batorego, od 1923 profesorem zwyczajnym. W latach 1924–1927 pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa. Kurator i filister honoris causa Polskiej Akademickiej Korporacji Polesia. Prowadził ponadto wykłady z prawa politycznego w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie (1929–1939). Pełnił mandat poselski z ramienia Stronnictwa Narodowego (1928–1935); w Sejmie zajmował się głównie problematyką konstytucyjną i oświatową; krytycznie odnosił się do konstytucji kwietniowej[4]. Prowadził również działalność samorządową, w latach 1927–1939 był członkiem Koła Chrześcijańsko-Narodowego w Radzie Miasta Wilna, a 1934–1939 wchodził w skład Rady Naczelnej Związku Miast Polskich.
Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę przebywał w sowieckim obozie dla jeńców wojennych w obozu jenieckiego NKWD w Griazowcu koło Wołogdy. Po ataku III Rzeszy na ZSRR i zawarciu układu polsko-sowieckiego uwolniony, wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie kontynuował pracę na University of St Andrews (wykładał tam już od 1924). W 1942 objął tekę ministra sprawiedliwości w rządzie Władysława Sikorskiego, wbrew stanowisku władz Stronnictwa Narodowego na emigracji; wywołało to konflikt w partii i powstanie grupy opozycyjnej z Marianem Seydą na czele. W 1942 wykluczony ze Stronnictwa Narodowego przez Tadeusza Bieleckiego[5]. Komarnicki był ministrem do czasu dymisji rządu Stanisława Mikołajczyka w listopadzie 1944, później wycofał się z życia politycznego. Od 1945 wykładał prawo państwowe i prawo międzynarodowe publiczne na Uniwersytecie w Oksfordzie (kierował Katedrą Prawa Państwowego Polskiego Wydziału Prawa) i polskiej Szkole Nauk Politycznych i Społecznych w Londynie. W 1949 prowadził wykłady w Akademii Prawa Międzynarodowego w Hadze, gdzie omawiał zagadnienie określenia agresora w nowoczesnym prawie międzynarodowym. Członek założyciel Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie.
Od 1938 był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. Należał także do szeregu innych towarzystw naukowych, polskich i zagranicznych, m.in. Polskiego Instytutu Administracyjnego, Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie, rumuńskiego Instytutu Nauk Administracyjnych, Societe de Legislation Comparee w Paryżu, Institut International de l'Histoire Politique et Constitutionelle.
Pochowany na Putney Vale Cementary w Londynie (BS nr 230)[6].
Rodzina edytuj
Był synem fabrykanta, Tytusa Grzegorza Józefa i Józefy z Suszyckich, bratem Tytusa (dyplomaty, autora prac historyczno-prawnych). Ożenił się 7 kwietnia 1934 roku, w parafii św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie z Haliną z Filipczyńskich[1]. Był bezdzietny[2].
Odznaczenia edytuj
Był odznaczony m.in. Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Gwiazdy Rumuńskiej.
Publikacje edytuj
- Powstawanie państw ze stanowiska nauki o państwie i prawa międzynarodowego (1916)
- O prawach i zobowiązaniach nowo powstałego państwa (1918)
- Ustrój państwowy Austro-Węgier (1918)
- Polskie prawo polityczne. Geneza i system (1922)
- Zarys ustroju państwowego Rzeczypospolitej Polskiej (1923)
- Geneza terytorium państwowego Polski ze stanowiska prawa narodów (1925)
- O zmianie konstytucji polskiej (1927)
- Odbudowa państwowości polskiej na ziemiach wschodnich (1929)
- Ustrój państwa polskiego (1932)
- La definition de l'agresseur (1935)
- O projekcie nowej Konstytucji (1937)
- Ustrój państwowy Polski współczesnej (1937)
- Nowy ustrój państwowy Związku Sowietów (1938)
- Rola prawnika w powojennej Polsce (1942)
- The Spirit of Polish Constitutional Law and Its Recent Development (1945)
Bibliografia edytuj
- Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 2: K-N (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1984
Przypisy edytuj
- ↑ a b Program indeksacji aktów stanu cywilnego i metryk kościelnych [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2019-12-05].
- ↑ a b Parlamentarzyści - Pełny opis rekordu [online], bs.sejm.gov.pl [dostęp 2019-12-05].
- ↑ Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, Zespół Rząd Polski na Emigracji, teczka 701/9/5, p. 25.
- ↑ Np. artykuł „Wolność osobista” Kurjer Warszawski : wydanie wieczorne. R. 114, 1934, nr 172 s. 2 i 3.
- ↑ Eugeniusz Duraczyński, Rząd Polski na Uchodźstwie 1939–1945. Organizacja, Personalia, Polityka, „Książka i Wiedza”, Warszawa 1993, str.249
- ↑ Opracowanie stanu zachowania grobów rządowych w Wielkiej Brytanii [online], Fundacja "Pomoc Polakom na Wschodzie" im. Jana Olszewskiego [dostęp 2023-04-20] (pol.).
